عوامل مؤثر در احساس امنیت اجتماعی زنان در فضاهای عمومی شهری (مطالعه ی موردی: پارک ائل گلی تبریز)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار بخش جامعه شناسی و برنامه ریزی اجتماعی، دانشگاه شیراز

2 دانشجوی دوره دکتری شهرسازی؛ دانشگاه آزاد اسلامی

3 دانشجوی دوره دکتری معماری؛ دانشگاه آزاد اسلامی

4 کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی

چکیده

امروزه، امنیت یکی از نیازهای اساسی اجتماعات انسانی بوده و در برنامه ریزی شهری به مقوله ی امنیت زنان در فضاهای شهری توجه ویژه ای می شود. این تحقیق با هدف بررسی احساس امنیت زنان و عوامل اجتماعی و کالبدی مرتبط با آن در پارک ائل گلی تبریز انجام شده و در آن نمونه ی 277 نفری از زنان بالای 15 سال مصاحبه شدند. یافته های تحقیق نشان داد که بین عوامل فرم فضا، اطلاعات محیطی گمراه کننده، نور، آلودگی محیطی، میزان دسترسی به خدمات حمل و نقل عمومی، کیفیت فعالیت ها و کاربری زمین پیرامون پارک و عوامل اجتماعی استفاده کنندگان از قبیل سن، شغل، تحصیلات با میزان احساس امنیت زنان رابطه وجود دارد. همچنین عامل نور بیشترین تأثیر و عامل فعالیت ها و کاربری زمین کمترین تأثیر را در احساس امنیت زنان دارد. دیگر اینکه بین فرم فضا، وجود اطلاعات محیطی گمراه کننده، نور، آلودگی محیطی، میزان دسترسی به خدمات حمل و نقل عمومی و کیفیت فعالیت ها و کاربری زمین و احساس امنیت زنان همبستگی معنی داری در سطح اطمینان 99 درصد وجود دارد. تغییر در طرح فضاهای مسکونی و تجاری و فضاهای عمومی و ایجاد محیط های قابل پیشگیری از جرم، نیازمند مدیریت، طراحی یا دست کاری محیط برای ایجاد یک سیستم روشمند است. این امر مستلزم آن است که برنامه ریزان و طراحان شهری در خلق فضاهای مناسب، که امکان بروز و حضور همه ی گروه ها و ایجاد شهر سالم را به وجود می آورد، بکوشند.

کلیدواژه‌ها


  • ×      احمدی، یعقوب و عطا اسماعیلی. «سنجش احساس امنیت زنان مبتنی بر عوامل چندبعدی و میان‌رشته‌ای در شهر مشهد»، جامعه‌شناسی کاربردی، ش 2، (1389).

    ×      ادیبی سعدی­نژاد، فاطمه و آزاده عظیمی.« تبیین امنیت در محیط شهری بر مبنای پارامترهای کالبدی و طراحی: مطالعه مورد شهر بابلسر»، آمایش محیط، دوره4، ش15، (1390)

    ×      بمانیان، محمدرضا، مجتبی رفیعیان و الهام ضابطیان. «سنجش عوامل مؤثر بر ارتقای امنیت زنان در محیط‌های شهری: مطالعه­ی موردی محدوده­ی اطراف شهر تهران»، زن در توسعه و سیاست، ش 26، (1388).

    ×      پوراحمد، احمد، علی مهدی و معصومه مهدیان بهنمیری. «امنیت شهری؛ فضاهای عمومی بررسی و سنجش سطح امنیت پارک‌های شهری در منطقه 2 شهر قم»، سال 2، ش5، (1392).

    ×      تازیکی، طلعت. «عوامل مؤثر بر افزایش احساس امنیت زنان در پارک‌های شهر؛ مطالعه موردی زنان 18-50 سال شهرستان بجنورد»، دانش انتظامی خراسان شمالی، سال 1، ش1، (بهار 1393).

    ×      تقوایی، علی‌اکبر، مجتبی رفیعیان و علی رضوان. «تحلیل رابطه بین مؤلفه‌های کاربری زمین با کاهش جرائم و ناامنی شهری: مطالعه­ی موردی منطقه 17 شهر تهران»، پژوهش‌های جغرافیایی، ش77، (1390).

    ×      رضایی، مریم. «مطالعه جامعه‌شناختی احساس امنیت زنان در فضاهای عمومی: مطالعه موردی خیابان پاسداران شهر سنندج»، چکیده مقاله‌های اولین همایش ملی علمی و پژوهشی زنان و زندگی شهری، (1391).

    ×      رهبری، لادن. «احساس امنیت در فضاهای شهری و حق زنان به شهر: پژوهش اکتشافی در شرق تهران»، چکیده مقالات اولین همایش علمی و پژوهشی زنان و زندگی شهری، (1391).

    ×      رحیمی، لیلا و محمدتقی پیربابایی. «نقش سازمان‌دهی فضایی و ادراکی خیابان در احساس امنیت عابرین؛ مطالعه موردی: شهر تبریز»، هویت شهر، دوره7، ش 16، (زمستان 1392).

    ×   هما، زنجانی زاده اعزازی. «زنان و امنیت شهری»، مجله تخصصی زبان و ادبیات دانشکده ادبیات و علوم انسانی مشهد، دوره34، ش4-3، (پاییز و زمستان 1380).

    ×      زین‌العابدین، یوسف، رضوان نظری و ابوطالب ارکمی احمدی. «مؤلفه‌های تأثیرگذار بر امنیت شهروندی در شهر رشت»، پژوهش‌های انتظام اجتماعی، سال 4، ش2، (تابستان 1391).

    ×      ستوده، هدایت الله 1390. آسیب‌شناسی اجتماعی (جامعه‌شناسی انحرافات)، تهران، آوای نور.

    ×      سرایی، محمدحسین، مجتبی روستا و امیر اشنویی. «عوامل مؤثر بر گذران اوقات فراغت در مناطق شهری ایران (مطالعه موردی: منطقه 8 مشهد)»، برنامه­ریزی منطقه­ای مرودشت، دوره 2، ش7، (1391).

    ×      شفیعی، معصومه و فردین علیخواه. «فضا و بازتولید قدرت (مطالعه­ای درباره تفکیک جنسیتی در دانشگاه­های تهران)»، تحقیقات فرهنگی ایران، دوره 7، ش1، (1393).

    ×      صالحی، اسماعیل 1387. ویژگی‌های محیطی فضاهای شهری امن، تهران، مرکز مطالعاتی و تحقیقاتی شهرسازی و معماری.

    ×      ضابطیان، الهام، محمدرضا بمانیان و مجتبی رفیعیان. «بررسی الگوی برنامه­ریزی کاربری فضاهای شهری مؤثر بر افزایش امنیت زنان: نمونه موردی بخش مرکزی شهر تهران»، فصلنامه­ی علوم اجتماعی، ش48، (1389).

    ×      قاضی­نژاد، مریم و فرشته شاکری. «بررسی و تحلیل جامعه‌شناختی ترس از جرم و رفتارهای غیرمدنی در میان زنان شهر تهران: با تأکید بر هویت جنسی و هویت مدنی»،مسائل اجتماعی ایران، دوره3، ش2، (1391).

    ×      قرایی، فریبا، نفیسه راد جهانبانی و نازیلا رشیدپور. «بررسی و سنجش حس امنیت در مناطق مختلف شهری نمونه موردی: مناطق2 و 11تهران»، آرمان‌شهر، ش4، (1389).

    ×      گلی، علی. «زنان و امنیت در فضاهای عمومی شهری: مطالعه‌ی موردی پارک آزادی شیراز»،  جامعه‌شناسی تاریخی، ش2، (1390).

    ×      گلی، علی، شاهرخ زاد ولی خواجه و فاطمه زادولی. «ارزیابی نگرش جنسیتی در طراحی فضاهای شهری (مطالعه‌ی موردی: پارک بانوان شمس تبریز)»، زن در توسعه و سیاست، ش2، (1392).

    ×      محمدی، جمال و مریم مرادی پاوک. «بررسی احساس امنیت زنان در مناطق شهری نمونه موردی مناطق 5و13 اصفهان»، مطالعات جامعه‌شناختی شهری، ش9، (1392)

    ×      مدیری، آتوسا. «جرم، خشونت و احساس امنیت در فضاهای عمومی شهر»، رفاه اجتماعی، سال 6، ش22، (پاییز 1385).

    ×      مهدیزاده، جواد. «در جست­وجوی شهرهای انسانی­تر»، جستارهای شهرسازی، سال 7، ش25 و 24، (1387).

    ×      نیازی، محسن، مهران سهراب­زاده و یاسمن فرشادفر. «تبیین عوامل اجتماعی و فرهنگی مؤثر بر احساس امنیت زنان (مطالعه‌ی موردی زنان ساکن در مناطق (1و2) تهران و مناطق (19و20) جنوب تهران»، مطالعات امنیت اجتماعی، (1390).

    • Ø Bounds, Michael 2004. Urban Social Theory (City, Self and Society), New York: Oxford University Press, Social Science.
    • Ø Brenda, S. A. Yeoh & Yeow  Pei Lin . "Where women fear to tread: Images of danger and the effects of fear of crime in Singapore". GeoJournal. Vol. 43. No. 3, (1997).
    • Ø Bugliarello, G. "Urban security in the United States: An Overview".Technology in Society, 27(3), (2005).
    • Ø Chiesura, A. "The role of urban parks for the sustainable city". Landscape and Urban Planning, 68(1), (2004).
    • Ø Carmona, Matthew,  Tim, Heath, Oc, Taner &  Steve. Tiesdell 2003. Public Places, Urban Spaces, Oxford, Architectural Press.
    • Ø Dias, L. et al.  2007. Urban security and spatial behavior, syntactic and perceptual analysis of the  central area of Porto Alegre. 6th international Space Syntax Symposium. Istanbul.
    • Ø Grove, K. "Rethinking the nature of urban environmental politics: Security, subjectivity, and the non-human". Geoforum, 40(2), (2009).
    • Ø Han, L., & W. W. Tu, "Research on Urban Security Based on the Digital Urban Management". Applied Mechanics and Materials, 513, (2014).
    • Ø Jacobs, J. 1965. The Dead and Life of Great American Cities, New York, Random House.
    • Ø Martin V. "Women and safety ,Violence Against Women", Vol. 34, (2006).
    • Ø Moran, J. 2005. Reading the everyday. London: Routledge.
    • Ø Olsen, Virginia L. 2000. Feminisms and Qualitative Research, Norman,K. and Lincoln, Yvonne S., ed. , Handbook of Qualitative Research, London: Sage Press.
    • Ø Phua. L, B Yeoh. "Everyday negotiations: women's spaces and the public housing landscape in Singapore", Journal: Australian Geographer, Vol29, N 3.
    • Ø Sreetheran. M, & et al. "A socio-ecological exploration of fear of crime in urban green spaces ? A systematic review", Urban Forestry & Urban Greening Journal, Vol13, N 1.
    • Ø Sreetheran. M & et al. "Fear of crime in urban parks? What the residents of Kuala Lumpur have to say?" Urban Forestry & Urban Greening Journal, Vol 14, N3.
    • Ø Wood, Elizabeth. (1967). Social Aspects of Housing in Urban Development. ST/SOA/71, Department of Economic and Social Affairs, United Nations, New York.