برقراری توازن میان نقش‌های شغلی و خانوادگی: تجربه‌ی زنان شاغل در شهرداری شهر تهران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیات علمی موسسه تحقیقات جمعیت کشور، تهران، ایران

چکیده

این مطالعه با هدف واکاوی و شناخت تجربه زیسته زنان شاغل در شهرداری شهر تهران از ایفای همزمان نقش‌های شغلی و خانوادگی انجام شد. رویکرد این پژوهش کیفی و روش آن پدیدارشناسی بود.حجم نمونه بر اساس سطح اشباع نظری مشتمل بر 27 زن شاغل دارای فرزند زیر 12 سال است. شیوه‌ی گردآوری داده‌‌ها مصاحبه عمیق و روش تحلیل یافته‌‌ها، تحلیل مضمون است که به سه شیوه کدگذاری باز، محوری و انتخابی استخراج شدند. یافته‌ها نشان داد مادران شاغل درشهرداری در دو جهان متفاوت رفت‌و‌آمد دارند، یک جهان که بر روابط صمیمی و همدلی و عشق و علاقه و جهان دیگر بر هدفمندی، بازدهی، نظم و سلسه مراتب اداری بنا شده است. مادران شاغل دستیابی به فرصت‌های کاری و الگوی خانواده دو دستمزدی را ضرورت اقتصادی و شاخصی از شأن و هویت اجتماعی تفسیر می‌نمایند. انتظارات نقشی مضاعف و تعارض سه‌گانه زمانی، تنشی و رفتاری را با سختی تمام درک کردند. استرس پنهان ناشی از قضاوت‌های مکرر و انگ خوب نبودن در مادری به مقدار کافی و فرار از کار در پاس شیردهی از تجربه آنهاست. در نتیجه لازم است که درک پیچیده‌تری از نیازهای مختلف مادران شاغل وجود داشته باشد. تسهیل اشتغال زنان و کاهش تعارض کار – خانواده، در شرایطی که خانواده‌ها نیازمند مشارکت اقتصادی زنان هستند، و زنان نیز تمایل زیادی به اشتغال دارند، نیازمند تغییرات اساسی در ساختار شغلی، قوانین و سیاست‌های حمایت از خانواده و تسهیل برون‌سپاری مسئولیت‌های خانگی و حمایت از افزایش مشارکت مردان در امور داخل خانه است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

  • توسلی، غلامعباس،(1380). نظریه‌های جامعه شناسی، تهران، انتشارات سمت.
  • رازقی نصرآباد، حجیه بی بی، ملیحه علی مندگاری و علی محمدی پور ندوشن، (1394). «بررسی تعارض کار- خانواده و رابطه آن با رفتار باروری ( مطالعه ای در بین زنان شاغل در اداره آموزش و پرورش شهر یزد)»، نامه انجمن جمعیت شناسی ایران، د 19، ش 10.
  • رازقی نصرآباد، حجیه ­بی بی، میمنت حسینی چاوشی و محمد جلال عباسی شوازی،(1400). «تأثیر نگرش و تقسیم کار جنسیتی روی فاصلۀ تولد اول تا دوم در شهر تهران»،جامعه شناسی کاربردی، د2 ، ش 32.
  • رازقی نصرآباد، حجیه بی‌بی و زینب حسینی، (1398). «مطالعه­ی تجربه­ی ایفای هم‌زمان نقش شغلی-خانوادگی در ماداران شاغل دارای فرزند خردسال»، جامعه‌شناسی کاربردی، د 3، ش 30.
  • ربانی خوراسگانی، علی، فرشته قیصریه نجف‌آبادی و سعیده الهی‌دوست، (1392). «مطالعه‌‏ای پدیدارشناسانه درباره­ی تجربه­ی زیسته­ی مدیران زن در اصفهان»،جامعه‌شناسی کاربردی، د 4، ش 24.
  • رستگار خالد، امیر، (1383). «زنان شاغل و بررسی تأثیر منابع کنترل فشار بر ترکیب نقش‌های خانوادگی- شغلی آنان»، بانوان شیعه، ش 8.
  • رفعت جاه، مریم و مرجان ربیعی، (1394). «مطالعه تعدد نقش و سلامت روان در زنان سرپرست خانوار (با تأکید بر زنان دست‌فروش مترو)»، اولین همایش نقش زن در سلامت جامعه، تهران.
  • شیعه، اسماعیل، (1382). «لزوم تحول مدیریت شهری در ایران»، جغرافیا و توسعه، د 1، ش 1.
  • صادقی، رسول و زهرا شهابی، (1398). «تعارض کار و مادری: تجربۀ گذار به مادری زنان شاغل در شهر تهران»،جامعه‌شناسی کاربردی، د 30، ش 1.
  • علی­نژاد، منوچهر و سیده زینب موسوی،(1400).«مطالعه­ی رفتار کارآفرینانه زنان شهر یزد:از ساختارهای تحمیلی خوداشتغالی تا بازتعریف اجتماعی منتهی به آفرینشگری موقعیت»، مطالعات راهبردی زنان، د 23، ش 92.
  • فتحی‌پور، پری و صمد رسول‌زاده اقدم، (1396). «بررسی تعارض کار، خانواده- کار در بین زنان شاغل در نهادهای دولتی شهر تبریز»،مطالعات جامعه‌شناسی، د 10، ش36.
  • کوزر، لوئیس وبرنارد روزنبرگ،(1385). نظریه‌های بنیادی جامعه شناختی، ترجمه فرهنگ ارشاد، تهران: نشرنی.
  • کوئن، بروس، (1375). درآمدی بر جامعه شناسی، ترجمه محسن ثالثی، تهران: توتیا.
  • گروسی، سعیده ،(1389). بررسی رابطه عوامل اجتماعی با تعارض نقش‌های شغلی و خانوادگی در بین زنان شاغل شهر کرمان، مجله علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، د 7، ش 1.
  • مسعودیفر، یوسف، (1397). «مدیریت، ساماندهی و بهبود خدمات شهری (مدیریت مواد زائد جامد)»، مجله علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه تبریز، ش 25.
  • مقصودی، سوده و زهرا بستان، (1383). «بررسی مشکلات ناشی از هم زمانی نقش های خانگی و اجتماعی زنان شاغل شهر کرمان»، مطالعات اجتماعی روانشناختی زنان، د 2، ش 5.
  • نبوی، عبدالحسین و مرضیه شهریاری مرضیه ،(1391). بررسی تأثیر محرک­هـای تـنش زا و حمایـت اجتمـاعی در خانواده بر تعارض خانواده با کار (مورد مطالعه: زنان شاغل ادرات دولتی شهر اهواز). مجله جامعه شناسی ایران، د 13، ش 1 و 2.

 

 

  • Allen TD، DEL، Herst, CS Bruck & M, Sutton (2000). “Consequences associated with work-to-family conflict: a review and agenda for future research”, Journal of Occupational Health Psychology, 5: 23.
  • Aryee, S. D. Fields, & V. Luk, (1999). “A cross-cultural test of a model of the work–family interface”, Journal of Management, 25(4).
  • Braun, V. & V. Clarke, (2006), “Using thematic analysis in psychology”, Qualitative Research in Psychology, Vol. 3, No. 2.
  • Carlson DW, (1999). “Personality and role variables as predictors of three forms of work-family conflict”, J Vocat Behav. 55: 22.
  • Clark, S.C. (2000). “Work/Family Border Theory: A New Theory of Work/Family Balance”, Human Relations, 53(6).
  • Clark، M. (1997). “Role strain on working mothers”. Missouri western state college. 1.
  • Duxbury, L. E. & C. A. Higgins (1991). “Gender differences in work-family conflict”. Journal of Applied Psychology, 76(1).
  • Eagly, A. H. W. Wood, &, M. C. Johannesen-Schmidt (2004). Social Role Theory of Sex Differences and Similarities: Implications for the Partner Preferences of Women and Men. In A. H. Eagly, A. E. Beall, & R. J. Sternberg (Eds.), the psychology of gender(pp. 269–295). The Guilford Press.
  • Frone, M. R. M. Russell, & M. L. Cooper, (1992). “Antecedents and outcomes of work–family conflict: Testing a model of the work–family interface”, Journal of Applied Psychology, 77.
  • Gatrell, C. (2007). “A fractional commitment? Part-time work and the maternal body”, International Journal of Human Resource Management, 18, No. 3.
  • Gatrell, C. J. & L. Cooper (2008). “Work-life balance: working for whom”, European Journal of International Management, 2(1).
  • Greenhaus, J. H. K. M. Collins, & J. Shaw, (2003). “The relation between work-family balance and quality of life”, Journal of Vocational Behaviour, 63.
  • Greenhaus، H. & N. J.Beutell (1985). “Sources of conflict between work and family roles”, Academy of Management Review، 10.
  • Grünenfelder, J (2013) Discourses of gender identities and gender roles in Pakistan: Women and non-domestic work in political representations. Women’s Studies International Forum, 40.
  • Grzywacz, J. G. D. M. Almeida, & D. A. McDonald, (2002). “Work-family spillover and daily reports of work and family stress in the adult labor force”, Family Relations, 51(1).
  • Jamal, M. (2004). “Burnout, stress and health of employees on non-standard work schedules: A study of Canadian workers”, stress and Health20(3).
  • Jones F, & RJ Burke, M Westman (2006). Work-life balance: a psychological perspective. Psychology Press, New York: NY.
  • Kanter, R. M (1989)."Work and Family in the United States: A Critical Review and Policy Agenda. Social Science Frontiers". New York: Russell Sage Foundation,  (Reprintings: Chapters 1-3 in Family Business Review (featured classic), 2.
  • Mauno, U. Kinnunen, & M.Rantanen, (2011). “Work-family conflict and enrichment and perceived health: Does type of family matter?”, Family Science, 2. 
  • Nohe, C. L. L. Meier, K. Sonntag, & A. Michel, (2015). “The chicken or the egg? A meta-analysis of panel studies of the relationship between work–family conflict and strain”, Journal of Applied Psychology, 100(2).
  • Rapoport, R. & R. N. Rapoport, (1971). “Further considerations on the dual career family”, Human Relations, 24.
  • Sandelowski M. (1995). “Focus on qualitative methods: sample size in qualitative research”. Research in Nursing and Health
  • Staines, G (1980). “Spillover Versus Compensation: A Review of the Literature on the Relationship Between Work and Nonwork”. Human Relations, 33(2).
  • Stier، Sela-Dotan، (2007). Timing of Childbirth and Employment Consequences: The Israeli Case. Prepared for presentation at the Brno Meeting of ISA-RC28 on Social Stratification.
  • Voydanoff، (2005). “Toward a conceptualization of perceived work-family fit and balance: A demands and resourdes approach”, Journal of Marrriage & the family، 67.
  • Zvonkovic, A. M. M. L. Notter & C. L. Peters, (2006). “Family Studies: Situating Everyday Family Life at Work, in Time, and Across Contexts. In M. Pitt-Catsouphes, E. E. Kossek, & S. Sweet (Eds.)”, the work and family handbook: Multi-disciplinary perspectives, methods, and approaches(pp. 141–164). Lawrence Erlbaum Associates Publishers.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار