تعارض میان روایات میراث زوجه و بیان شیوه های حل تعارض

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشکده علوم انسانی دانشگاه یزد

2 کارشناس ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی

چکیده

فقهای اهل سنت معتقدند که زوجه همانند زوج از تمام ترکه ارث می برد، اما اکثر فقهای امامیه با استناد به روایات وارده از ائمه (ع) زوجه را از بعض ترکه محروم می دانند و از آنجا که اموالی که زوجه از آن محروم شده در این روایات متفاوت است، موجب پیدایش بیش از پنج نظریه گردیده است. بنابراین ذکر اختلاف مذکور و بیان شیوه های حل تعارض میان آنها ضروری است. روایات باب میراث زوجه به سه دسته ی مطلق، روایات دال بر محرومیت و روایات دال بر ارث از همه ی اموال تقسیم می شود. روایات مطلق از آنجا که در مقام بیان میزان سهم الارث زوجه بوده و توسط روایات دیگر تخصیص می خورند، نمی توانند بر ارث از تمام ترکه دلالت داشته باشند. همچنین با بررسی باب مرجحات مشاهده شد که روایات دال بر ارث از همه ی اموال را نمی توان تنها به جهت موافقت با کتاب بر دسته ی دیگر برتری داد و علاوه بر این توسط روایاتی که بر محرومیت دلالت دارد، تخصیص می خورد. در نتیجه از جمع میان روایات باب ارث زوجه این نتیجه حاصل می شود که زوجه ی صاحب فرزند، از تمام ترکه و فاقد فرزند، از اموال منقول و قیمت اموال غیرمنقول ارث می برد.

کلیدواژه‌ها


  • ×   قرآن کریم

    ×   ابن بابویه، محمد 1413ق. من لایحضره‌الفقیه، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.

    ×   ابن فهد حلی، احمد 1407ق. المهذب البارع فی شرح المختصر النافع، به کوشش مجتبی عراقی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. 

    ×   اردبیلی، احمد 1403ق. مجمع الفائدة و البرهان فی شرح إرشاد الأذهان، به کوشش مجتبی عراقی و دیگران، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.

    ×   آبی، حسن 1417ق. کشف الرموز فی شرح مختصر النافع، به کوشش علی‌پناه اشتهاردی و دیگران، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.

    ×   آخوند خراسانی، محمد 1409ق. کفایة الأصول، قم، مؤسسه آل البیت (ع).

    ×   خمینی (امام)، سید روح الله 1381ش. استفتائات، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.

    ×   بحرالعلوم، محمد 1403ق. بلغة الفقیه، تهران، مکتبة الصادق.

    ×   بحرانی، حسین. الأنوار اللوامع فی شرح مفاتیح الشرائع (للفیض)، به کوشش محسن آل عصفور، قم، مجمع البحوث العلمیة.

    ×   هاشمی شاهرودی،‌ سید محمود 1323ق. موسوعة الفقه الاسلامی طبقاً لمذهب أهل البیت علیهم السلام، قم، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت (علیهم السلام).

    ×   حر عاملی، محمد 1409ق. تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، قم، مؤسسه آل البیت (ع).

    ×   خواجوئی مازندرانی، (محمد) اسماعیل 1411ق. الرسائل الفقهیة (للخواجوئی)، به کوشش سید مهدی رجائی، قم، دار الکتب الإسلامی.

    ×   راشدی، لطیف و سعید 1388ش. رساله توضیح المسائل نه مرجع، تهران، پیام عدالت.

    ×   روحانی، سید صادق 1412ق. فقه الصادق علیه السلام (للروحانی)، قم، دار الکتاب-مدرسه امام صادق (ع).

    ×   روزنامه رسمی دادگستری، مورخ 21/12/1387.

    ×   سبحانی تبریزی، جعفر 1415ق. نظام الإرث فی الشریعة الإسلامیة الغراء، به کوشش کاشانی و دیگران، قم، مؤسسه امام صادق (ع).

    ×   سید مرتضی، علی 1415ق. الإنتصار فی انفرادات الإمامیة، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.

    ×   شهید اول، محمد 1414ق. غایة المراد فی شرح نکت الإرشاد، به کوشش رضا مختاری، عاملی، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.

    ×   شهید ثانی، زین الدین 1421ق. الرسائل الشهید الثانی (ط الحدیثة)، به کوشش رضا مختاری و دیگران، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.

    ×   صافی گلپایگانی، لطف الله 1405ق. میراث الزوجة، به کوشش محمد فاضل قائنی، قم، دار القرآن الکریم.

    ×   طباطبایی، سید محمد.  کتابالمناهل، قم، مؤسسه آل البیت (علیهم السلام).

    ×   طوسی، محمد 390ق. الاستبصار فیما إختلف من الأخبار، تهران، دارالکتب الإسلامیة.

    ×   ــــ (1407ق). تهذیبالاحکام، تهران، دار الکتب الإسلامیة.

    ×   حلی (علامه)، حسن 1413ق.مختلف الشیعة فی أحکام الشریعة، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.

    ×   فاضل مقداد، مقدادبن عبدالله سیوری حلی 1404ق. التنقیح الرائع لمختصر الشرائع، به کوشش سید عبد اللطیف حسینی کوه کمری، قم، کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی (ره).

    ×   فخر المحققین، محمد 1387ق. إیضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، به کوشش سید حسین موسوی کرمانی و دیگران، قم، اسماعیلیان. 

    ×   کلینی، محمد 1407ق.الکافی (ط الإسلامیة)، به کوشش علی اکبر غفاری، تهران، دارالکتب الإسلامیة.

    ×   مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی. دوره ششم، جلسه علنی روز دوشنبه مورخ 21 اردیبهشت ماه 1383.

    ×   مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی. دوره ششم، جلسه علنی روز یک­شنبه مورخ دوم شهریور ماه 1382.

    ×   مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی. دوره هفتم، جلسه علنی روز سه شنبه مورخ 27 آذرماه 1386.

    ×   مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی. دوره هشتم، جلسه علنی روز یک­شنبه مورخ 6 بهمن ماه 1387.

    ×   مجلسی، محمد تقی 1406ق. روضة المتقین فی شرح من لایحضره الفقیه، به کوشش سید حسین موسوی کرمانی و دیگران، قم، مؤسسه فرهنگی اسلامی کوشان­بور. 

    ×   مظفر، محمد رضا. أصولالفقه، قم، اسماعیلیان.

    ×   نائینی، محمد حسین 1417ق. فوائد الأصول، قم، دفتر انتشارات اسلامی وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.

    ×   نجفی، محمد حسن 1404ق. جواهر الکلام فی شرح شرائع الإسلام،به کوشش عباس قوچانی و دیگران، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.

    ×   نراقی، احمد 1415ق. مستند الشیعة فی أحکام الشریعة، قم، مؤسسه آل البیت (علیهم السلام).

    ×   نوری، میرزا حسین 1417ق. خاتمةالمستدرک، قم، مؤسسه آل البیت (علیهم السلام).

    ×   هاشمی شاهرودی، سید محمود. «میراث زوجه از اموال غیر منقول»، فقه اهل بیت (علیهم السلام)، قم، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت (علیهم السلام) (ش 49 و 50).

    • Ø http://saharnews.ir/view-2605.html, visited (27/01/2012-20:45).