ارزیابی تطبیقی سیاست های جمهوری اسلامی ایران با روندهای جهانی در حوزه ی خانواده

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری جامعه شناسی فرهنگی دانشگاه علوم و تحقیقات

2 کارشناس ارشد مطالعات زنان دانشگاه تهران

چکیده

امروزه دو قرائت از وضعیت خانواده در نتیجه ی فرآیند جهانی شدن وجود دارد. در قرائت اول، تغییر ساختارها و کارکردهای خانواده، به عنوان نشانه ای از فروپاشی و بحران در خانواده ی معاصر تلقی می گردد، در حالی که در قرائت دوم، تغییرات صورت گرفته در خانواده ی سنتی، به نفع تکثر اشکال خانوادگی و امری مطلوب قلمداد می شود. در بسیاری از کشورهای جهان قوانین و سیاست های متعددی در راستای پذیرش رویکرد دوم وضع شده که به شرایط بحرانی خانواده و تضعیف آن دامن زده است. نوشتار حاضر تلاش نموده تا ضمن بررسی سیاست های جهانی تقویت کننده ی تغییرات مفهومی و کارکردی نهاد خانواده در غرب، به بررسی سیاست های کلان و موردی جمهوری اسلامی ایران در خصوص خانواده بپردازد. این امر از طریق بررسی اسنادی، استفاده از رویکرد سیاست پژوهی و با تأکید بر ارزیابی سیاست ها انجام شده است. بررسی روند سیاست گذاری در جمهوری اسلامی ایران نشان می دهد مجموعه ی سیاست های کلان اتخاذ شده در مقایسه با سیاست های جهانی، کاملاً خانواده گرا بوده و در تضاد با پذیرش سیاست های تکثرگرا در خصوص اشکال و مفهوم خانواده است. البته در راستای تکثر قوانین خانواده محور، در نظام جمهوری اسلامی ایران، قوانین و سیاست هایی نیز وضع شده که می توان آنها را همگرا با سیاست های جهانی ذکر شده قلمداد کرد. هر چند این امر به طور مستقیم منجر به فروپاشی خانواده ی ایرانی نمی گردد، اما این سیاست ها با اختلال در الگوی مطلوب خانواده و تضعیف آن موجب تشدید آسیب های اجتماعی چون افزایش طلاق، کاهش ازدواج، کاهش فرزندآوری و ... می شوند.

کلیدواژه‌ها


  • ×   برنامه‌های پنج‌گانه‌ی توسعه‌ی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (برنامه اول، دوم، سوم، چهارم و پنجم).

    ×   بصیری، مریم. «گزارش از راه‌اندازی رشته مطالعات زنان و مطالعات خانواده در دانشگاه‌های کشور»، پیام زن، دفتر چهارم، ویژه‌نامه ش 2، (1380).

    ×   بلالی، اسماعیل. «زنان و پیامدهای سقط جنین»، مطالعات راهبردی زنان، ش22، (1382).

    ×   پاپی نژاد، شهربانو و دیگران 1389. مطالعات زنان، ترجمه و تلخیص منیره رضایی، قم، معارف.

    ×   خمینی، سید روح‌الله. صحیفه نور، ج15.

    ×   زعفرانچی، لیلا سادات. «زنان و خانواده در چهار برنامه‌ی توسعه»، مطالعات راهبردی زنان، ش33، (1385).

    ×   سند چشم انداز جمهوری اسلامی ایران در افق 1404.

    ×   سیاست «اهداف، اصول و تشکیل خانواده و تحکیم و تعالی آن» مصوب 7/8/1384 مجلس شورای اسلامی.

    ×   سیاست‌های کلی برنامه‌های توسعه.

    ×   عنایت، حلیمه  و مجید موحد. «زنان و تحولات ساختاری خانواده در عصر جهانی شدن»، پژوهش زنان، دوره 2، ش2، (1383).

    ×   فرهمندپور، مریم و آمنه بختیاری. «واگردهای فمینیستی در ازدواج»، کتاب زنان، ش31، (بهار 1385).

    ×   قانون تسهیل ازدواج جوانان مصوب 27/9/1384 مجلس شورای اسلامی.

    ×   قانون مجازات اسلامی مصوب 1/2/1392 مجلس شورای اسلامی.

    ×   کاستلز، مانوئل1380. عصر اطلاعات، اقتصاد، جامعه و فرهنگ، تهران، طرح نو.

    ×   کریسنتس، برایس 1387. تأثیر فمینیسم در فروپاشی حکومت‌ها، قم، نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها، معارف.

    ×   گاردنر، ویلیام 1386. جنگ علیه خانواده، تلخیص و تدوین معصومه محمدی، قم، دفتر مطالعات و تحقیقات زنان.

    ×   گل محمدی، احمد1381. جهانی شدن، فرهنگ، هویت، تهران، نی.

    ×   گیدنز، آنتونی 1379. جهان رها شده: گفتارهایی درباره یکپارچگی جهانی، ترجمه‌ی علی اصغر سعیدی و یوسف حاجی عبدالوهاب، تهران، علم و ادب.

    ×   منشور حقوق و مسئولیت‌های زنان در جمهوری اسلامی ایران مصوب 31/6/1383 شورای عالی انقلاب فرهنگی، 1383.

    ×   ویلسون، جیمز 1384. فمینیسم در آمریکا تا سال 2003، ترجمه‌ی معصومه محمدی و دیگران، قم، نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه‌ها، معارف.