قلمرو آزادی زن پس از ازدواج

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی دانشگاه تهران

2 کارشناس ارشد فقه و حقوق اسلامی

چکیده

< p>خانواده، قدیمی‌ترین و مهم‌ترین گروه اجتماعی، واحد بنیادین جامعه و کانون اصلی رشد و تعالی انسان است. زن و مرد بر اساس قواعد حقوقی و با رعایت احکام اخلاقی این نهاد را تشکیل می‌دهند. یکی از ارکان اصلی خانواده را زن تشکیل می‌دهد. حقوق و مسئولیت‌های فردی و اجتماعی زنان به عنوان مهم‌ترین بخش نظام حقوقی زن، از جمله موضوعات پر چالش و مورد بحث بوده است. حقوق فردی زن در وسیع‌ترین تعبیر به آزادی‌ها، توانایی‌ها ، مصونیت‌ها و مطالباتی گفته می‌شود که جامعه آن را برای رشد و اعتلای فرد ضروری می‌داند. علاوه بر این در نظام حقوقی اسلام به شخصیت و جایگاه زن و نقش‌های وی در زندگی فردی و اجتماعی توجه خاصی صورت گرفته است. پژوهش حاضر تلاش می‌کند ضمن بیان مبانی و دلایل‌ آزادی و محدودیت، وضعیت و میزان محدودیت‌ها و آزادی‌های زن در عرصه‌های مختلف عبادی، سیاسی، اقتصادی، اجتماعی و... پیش و پس از ازدواج مورد مقایسه و بررسی قرار گرفت و مشخص شد که از یک سو، در بسیاری از موارد تفاوتی در وضعیت و میزان آزادی‌ و محدودیت‌ها‌ی زن پیش و پس از ازدواج ندارد و از سوی دیگر تحت شرایطی، راهکاری شرعی و قانون برای کاهش یا حذف محدودیت‌های احتمالی و تضمین آزادی عمل و اختیار زن پس از ازدواج پیش‌بینی شده است.

کلیدواژه‌ها


  • قرآن کریم.
  • نهج­البلاغه.
  • آبی، فاضل، 1408. کشف اللثام، تهران: اسلامی.
  • آیت­اللهی، زهرا، 1391. منشور حقوق و مسئولیت­های زنان، تهران: شورای عالی انقلاب فرهنگی.
  • ابن منظور، محمدبن مکرم، 1998. لسان العرب، بیروت: دارالاحیا التراث العربی.
  • بهجت، محمد تقی،۱۳۸۶، مجموعه چهارجلدی استفتائات از محضر آیت­الله بهجت، قم: مرکز تنظیم و نشرآثار آیت الله بهجت.
  • تبریزی، جواد،۱۳۹۱. صراط النجاة فی أجوبة الاستفتاءات، قم: دارالصدیقة الشهیدة (سلام الله علیها).
  • جعفری لنگرودی، محمدجعفر، 1363. حقوق تعهدات، تهران: دانشگاه تهران.
  • ــــــــــــــــــــــــــــ، 1385. ترمینولوژی حقوق، تهران: امیرکبیر.
  • جوان آراسته، حسین، 1391. حقوق اجتماعی و سیاسی در اسلام، تهران: یلدا.
  • حکمت‌نیا، محمود، 1390. فلسفه نظام حقوق زن، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  • ------------، 1390. حقوق و مسئولیت­های فردی و اجتماعی زن، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  • ------------، 1390. حقوق زن و خانواده، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  • حلی (محقق)، ابوالقاسم نجم‌الدین جعفربن حسن، 1377. مختصر النافع، تهران: مکتبه علمیه الاسلامیه.
  • ----------، ۱۴۰۳. شرایع الاسلام فی مسایل الحلال و الحرام، بیروت: دارالاضواء.
  • حلی (علامه)، حسن­بن یوسف،۱۴۲۱. تحریرالاحکام، قم: بهادری.

 

  • دهخدا، علی‌اکبر، 1352. لغت نامه دهخدا، تهران: دانشگاه تهران.
  • دورانت، ویل، 1335. تاریخ فلسفه ویل دورانت، تهران: کتابخانه دانش.
  • رحمانی، مهدی، حمید ابهری و علی اکبر ایزدی­فر، 1396. «بررسی حقوقی اثر نشوز زوجه در تحقق وکالت وی در ازدواج مجدد زوج»، مطالعات راهبردی زنان، دوره نوزدهم، ش 76.
  • روحانی، محمدصادق، 1380. منهاج الصالحین، تهران: معرفت.
  • سبحانی، محمدتقی، 1372. درآمدی بر نظام شخصیتی زن در اسلام، تهران: رجا.
  • شعبانی، احمد،۱۳۷۵. «زکات یا مالیات؛کدامیک؟»، فصلنامه پژوهشی دانشگاه امام صادق علیه السلام، سال اول، ش ۳.
  • صدر، حسن، 1396. حقوق زن در اسلام و اروپا، تهران: قلم.
  • صرامی، سیف‌الله، 1385. حق حکم و تکلیف، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ.
  • طباطبایی مؤتمنی، منوچهر، 1370. آزادیهای عمومی و حقوق بشر، تهران: دانشگاه تهران.
  • طبرسی، حسن، 1395. مکارم الاخلاق، تهران: دارالکتاب.
  • طوسی، محمدبن حسن‌بن حمزه، 1411. خلاف، قم: اسلامی.
  • عاملی (شهید اول)، محمدبن مکی، 1416. اللمعه الدمشقیه، قم: دارالفکر.
  • عاملی (شهید ثانی)، زین­الدین محمد، 1413. مسالک الافهام، قم: معارف اسلامی.
  • ------------------------، 1380. الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، قم: بوستان کتاب.
  • عبدی، علی، 1392. آموزه های حقوقی، تهران: مرکز.
  • غرونی، محمدجواد، 1382. مبانی حقوق در اسلام، تهران: مخاطب.
  • قائمی، علی، 1365. تشکیل خانواده در اسلام، تهران: امیری.
  • قمی، علی‌بن محمد، 1370. جامع الشتات، قم: دارالکتاب.
  • کاتوزیان، ناصر، 1374. حقوق مدنی، نظریه عمومی تعهدات، تهران: یلدا.
  • گلپایگانی، محمدرضا، 1381. ارشادالسائل، قم: دارالاضوا.
  • مجلسی، محمدباقر، 1374. بحارالانوار، تهران: اسلامیه.
  • موسوی خمینی(امام)، روح الله.۱۳۷۵ ، تحریرالوسیله، قم: دارالفکر.
  • محقق داماد، مصطفی، 1365. حقوق خانواده، تهران: علوم اسلامی.
  • مطهری، مرتضی، 1372. تجلی پیام، تهران: صدرا.
  • معین، محمد. فرهنگ فارسی معین، تهران: امیرکبیر.
  • مقدادی، محمدمهدی، 1385. ریاست خانواده. تهران: شورای فرهنگی- اجتماعی زنان و خانواده.
  • هادوی تهرانی، مهدی، 1390. ضوابط شرعی اشتغال بانوان، تهران: بوستان کتاب.
  • ورپشتی، مجتبی، 1374. مسائل حقوقی زنان. تهران: یلدا.
  • پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه Hawzah.net .
  • پایگاه اطلاع‌رسانی مقام معظم رهبری khamenei.ir .
  • پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله بهجت bahjat.ir .
  • پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله سیستانی sistani.org.
  • پایگاه اطلاع رسانی آیت الله مکارم شیرازی http://www.makarem.ir/.