زمینه ها و پیامدهای اخذ شرط وکالت زنان در طلاق

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه قم

2 معاونت پژوهش فرهنگ و اندیشه اسلامی

چکیده

پژوهش حاضر با هدف دستیابی به «علل و پیامدهای اخذ شرط توکیل در طلاق از جانب زنان» به منزله‌ی یک پدیده‌ی حقوقی -اجتماعی انجام شده است. این پژوهش با روش کیفی انجام شده و از طریق مصاحبه نیمه‌ساختاریافته با کارشناسان فقهی و حقوقی و جامعه شناسی، داده ها گردآوری و با تکنیک تحلیل مضمون انجام شده است.نتایج مطالعه نشان می دهد بسترهای درخواست اخذ شرط از منظر مصاحبه‌شوندگان، حقوقی و فرهنگی ـ اجتماعی بوده که براساس یافته‌های تحقیق، کارشناسان عواملی مانند اطاله‌دادرسی قضایی، ناکامی‌های حقوقی، شکل‌گیری منیّت در زندگی، قدرت‌طلبی، بی‌اعتمادی اجتماعی، ضرورت-های اجتماعی، بزرگ‌منشی متظاهرانه، ناامنی روحی و خودتنظیمی در زندگی از جمله بسترهای شکل دهنده این پدید می‌دانند. همچنین نتایج تحقیق نشان می‌دهد که پیامدهای مثبت معطوف به زنان از دیدگاه کارشناسان، خوداختیاری در طلاق، بازدارنده از ظلم، تقویت اخلاقی، زمینه‌ساز برابری، اعتمادساز و امنیت‌آفرین است. همچنین آثار منفی از منظر کارشناسان، تک‌روی و کنترل، سوء استفاده‌های اخلاقی، تعجیل‌های مخرب زندگی، کشاکش منفعت‌طلبانه، تصویر ذهنی منفی و آینده‌نامطلوب می‌باشد.در مجموع می توان بیان داشت نظر کارشناسان نسبت به اخذ شرط توکیل در طلاق به طور خواسته یا ناخواسته، با نظریات اسلامی و فمینیستی تطابق داشته، ضمن اینکه عده‌ی معدودی نگاه بینابینی ارائه نمودند که با بذل کامل حقوق از جانب زوجه، این تناسب حاصل خواهد شد. به نظر می‌رسد موافقان اخذ شرط وکالت در طلاق عمدتا معطوف به تغییرات اجتماعی و ضرورت توجه به تحولات فرهنگی جامعه و کاهش فشارهای حقوقی و شرایط ناگوار برخی بانوان در زندگی خانوادگی می‌باشند

کلیدواژه‌ها


  • ×     قرآن کریم.

    ×     قانون مدنی.

    ×     ابن­ابی‌الجمهور، محمدبن­زین‌الدین، 1405ق. عوالی­اللئالی، مترجم: مجتبی عراقی، قم: دارسیدالشهداء للنشر.

    ×     احمدیه، مریم و جمشید جعفرپور، 1380. طلاق به درخواست زن، تهران: سفیر صبح.

    ×     آبوت، پاملا و کلر والاس، 1383. جامعه­شناسی زنان، مترجم: منیژه نجم‌عراقی، تهران: نشر نی.

    ×     بستان، حسین، 1394. جامعه­شناسی خانواده با نگاهی به منابع اسلامی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.

    ×     جعفری، محمدتقی، 1360. ترجمه و تفسیر نهج­البلاغه، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ج 11.

    ×     جلالی، سیدمهدی، 1393 الف. حقوق خانواده (نکاح و انحلال آن)، تهران: خرسندی،ج 1.

    ×     ــــــــــــــــ 1393ب. «تفویض طلاق به زوجه در فقه اسلامی»، فقه مقارن، ش 4.

    ×     الحرالعاملی، محمدبن­حسن، 1374. وسائل الشیعه، قم: مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث.

    ×     دیانی، عبدالرسول، 1386. «وکالت در طلاق، (شیوه‌ای برای تعدیل حق انحلال یک جانبه عقد نکاح)»، حقوق، ش 3.

    ×     رودیجانی، محمد­مجتبی، 1389. وکالت در طلاق، تهران: کتاب آوا.

    ×     زیبایی­نژاد، محمدرضا و محمدتقی سبحانی، 1388. درآمدی بر نظام شخصیت زن در اسلام، قم: دفتر مطالعات و تحقیقات زن.

    ×     سروش، عبدالکریم، (بی­تا). قبض و بسط تئوریک شریعت، بی­جا: صراط.

    ×     سهراب­زاده، مهران، 1389. فرهنگنامه آسیب­های اجتماعی، تهران: جامعه­شناسان.

    ×     سیوطی، جلال­الدین­عبدالرحمن، 1404ق. الدّرالمنثور، قم: مکتبه آیة­الله العظمی المرعشی النجفی.

    ×     شورای عالی حوزه علمیه، مرکز مدیریت حوزه­های علمیه خواهران، 1388. فمینیسم و دانشهای فمینیستی، قم: خاتم الانبیاء.

    ×     صفایی، سیدحسین، 1375. وکالت زوجه در طلاق و تفویض حق طلاق به او، تهران: میزان.

    ×     ــــــــــــــ 1360. «بررسی فقهی-حقوقی توکیل زن در طلاق»، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، ش 22.

    ×     طباطبایی، سیدمحمدحسین، 1417ق. المیزان فی تفسیرالقرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامی.

    ×     طبرسی، فضل­بن‌حسن، 1360. ترجمه مجمع البیان فی تفسیرالقرآن، تهران: فراهانی.

    ×     طهرانی (کاتوزیان)، محمدعلی، 1383. فرهنگ کاتوزیان، تهران: دادگستر.

    ×     کلاهان، کاوش، 1384. «وکالت زن در طلاق»، زن روز، ش 2027.

    ×     کلینی، محمدبن­یعقوب، 1407. الکافی، تهران: دارالکتب الاسلامیه.

    ×     مجتهدشبستری، محمد، 1381. نقدی بر قرائت رسمی از دین، تهران: طرح نو.

    ×     مجلسی، محمدباقر، 1403ق. بحارالانوار، بیروت: احیاء التراث العربی.

    ×     محمدپور، احمد، 1388. روش تحقیق کیفی، ضد روش 2، تهران: جامعه­شناسان.

    ×     مصباح، محمدتقی، 1386. اخلاق در قرآن، قم: مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی.

    ×     مطهری، مرتضی، 1388. نظام حقوق زن در اسلام، تهران: صدرا.

    ×     معین، محمد، 1375. فرهنگفارسی، تهران: امیرکبیر.

    ×     مکارم‌شیرازی، ناصر، 1374. تفسیر نمونه، تهران: دارالکتب الاسلامیه.

    ×     ملکیان، زهرا، 1387. بررسی شرط توکیل زوجه در طلاق، قم: دانشگاه مفید.

    ×     ملکیان، مصطفی، 1379.« نواندیشی دیتی و مساله زنان»، بازتاب اندیشه، ش 4.

    ×     مهرپور، حسین، 1379. «بررسی فقهی-حقوقی وضعیت متفاوت زن و مرد در طلاق»، نامه مفید، ش 21.

    ×     نجف­زاده، علی، 1390. وکالت و تفویض طلاق به زوجه در فقه عامه، حقوق ایران و مصر، تهران: دانشگاه امام صادق (ع).

    ×     النجفی، محمدحسن، 1400ق. جواهرالکلام فی شرح شرایع الاسلام، تهران: دارالکتب الاسلامیه.

    ×     نوری‌طبرسی، حسین­بن‌محمدتقی، 1408ق. مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، قم: آل البیت.

    • Ø Miller Richard, 2008. Who is the Boss? Power relationships in Families, Utah Brigham young university.
    • Ø Buric, A, A Zecevic, 1967. "Family Authority, Marital satisfaction and the social network in Yugoslavia", Jouranal of marriage and the family,20.
    • Ø Rich, M, K Ginsburg, 1999. "The Reason and Theme of Qualitati. Research: Why, When and Who to Use Qualitative Methods in theStudy of Adolescent Health", Journal of Adolescent Health.
    • Ø Corbin, J and A Strauss, 2008. Basics of Qualitative Research, Third Edition, London: Sage Publications Inc.