واکاوی عوامل شروع پویا در همسران شهدای مدافع حرم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، گروه مشاوره دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

2 دانشیار، گروه روانشناسی بالینی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

3 دانشیار، گروه مشاوره دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران.

4 استادیار، گروه مشاوره دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

چکیده

چکیده
سوگ یکی از همگانی‌ترین واکنش‌های انسانی است که در همه فرهنگ‌ها و گروه‌های سنی در پاسخ به انواع مختلف، فقدان، به‌خصوص مرگ یک عزیز اتفاق می‌افتد. از این بررسی مسائل مربوط به سوگ حائز اهمیت است، لذا هدف از پژوهش حاضر استخراج عوامل شروع پویا در همسران شهدای مدافع حرم استان تهران با ارائه یک مدل کیفی است. پژوهش حاضر از نوع کیفی است. در این پژوهش 21 نفر از همسران شهدای مدافع حرم استان تهران در سال 97-1396 به روش نمونه‌گیری هدفمند انتخاب شدند. ابزار پژوهش شامل مصاحبه نیمه ساختاریافته بود و داده‌ها به روش تحلیل محتوا مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفتند. بر اساس کدها و طبقات به دست آمده از مصاحبه‌های نیمه‌ساختاریافته همسران شهدای مدافع حرم شهر تهران 2 طبقه کلی (شناختی و رفتاری - عاطفی) برای شروع پویا به دست آمده است. با توجه به نتایج به دست آمده از این پژوهش می‌توان گفت عوامل شناختی و رفتاری - عاطفی از جمله مهم‌ترین موارد جهت شروع پویا همسران شهدای مدافع حرم هستند. لذا طراحی برنامه‌های مداخله‌ای با توجه به این عوامل و زیر طبقه‌های آن‌ها و همچنین انجام برنامه‌هایی از قبیل سخنرانی و برگزاری کارگاه می‌تواند به شروع پویا و بازگشت به زندگی این افراد کمک‌کننده باشد.

کلیدواژه‌ها


  • ×     قرآن کریم.

    ×     احمدی، خدابخش و علی فتحی آشتیانی، (1382). «مقایسه مشکلات روان‌شناختی فرزندان شهدا و فرزندان متوفیان سپاهی»، طب نظامی، ۵ (۴).

    ×     انتصار فومنی، غلامحسین و جواد صالحی، (1389). «بررسی میزان سلامت روانی همسران شهدا، فرزندان شهدا و همسران ایثارگران»، همایش ملی فرهنگ ایثار و شهادت دانشگاه زنجان.

    ×     پرنده،اکرم؛  سیرتی نیر، مسعود؛  خاقانی‌زاده، مرتضی و کریمی زرچی؛ علی اکبر(1386). مقایسه تاثیر دو روش حل تعارض و آرام سازی بر کیفیت زندگی همسران جانبازان مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه همراه با اختلال افسردگی اساسی. مجله اصول بهداشت روانی، شماره ۳۴-۳۳.

    ×     پوراسلامی، محمد (۱۳۸۲). توانمندسازی در ارتقای سلامت، فصلنامه طب و تزکیه، ۱۲(۱)،

    ×     جاویدی، طاهره، (1387). «جایگاه اجتماعی همسران شاهد (شهر نیشابور)». مجموعه مقالات همایش ملی ایثار و شهادت فرصت‌ها و چالش‌ها در حوزه فرهنگ، اقتصاد و سیاست، دانشگاه مازندران.

    ×     جعفری هرندی، رضا  و رجایی موسوی، سیده فاطمه (۱۳۹۸). رابطه بلوغ عاطفی، حمایت اجتماعی ادراک شده و جو عاطفی خانواده در بین دانش آموزان دختر دوره دوم متوسطه شهر قم، فصلنامه اندیشه های نوین تربیتی، ۱۵(۲)، ۱۴۷-۱۷۲.

    ×     حیدری، عبدالکریم و زهرا محمدی، (1390). «ضرورت وجود الگو برای زنان مسلمان». پژوهش‌نامه اسلامی زنان و خانواده، 4(8).

    ×     خاکرند، شکراله (1395). «مفهوم و جایگاه حرم در فرهنگ اسلامی»، فرهنگ رضوی، 4(4).

    ×     رضاپور،داریوش و آسیه اسمعیلی فرد ، 1399. « تجربه‌ی زیسته‌ی زنان از سبک زندگی خانه‌داری»، فصلنامه مطالعات راهبردی زنان، د22 ، ش 87.

    ×     روشن، رسول و رضا شاکری، (1389). «بررسی میزان افسردگی همسران شهید استان تهران با استفاده از مقیاس ویژه سنجش افسردگی همسران شهید»، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی گناباد، 16(1).

    ×  زرگر، فاطمه و حمیدطاهر نشاط‌دوست، (1386). «بررسی عوامل مؤثر در بروز طلاق در شهرستان فلاورجان»، خانواده­پژوهی، 3(11).

    ×     ظهیری، هوشنگ، (1387). «نگرش فرزندان شاهد و ایثارگر به فرهنگ شهادت»، پژوهش‌نامه علوم اجتماعی، 2(1).

    ×     فتاحی، راضیه و مهرداد کلانتری، (1396). روان‌درمانی سوگ و داغ‌دیدگی با رویکرد اسلامی، تهران: آفتاب توسعه.

    ×     فتاحی، راضیه، مهرداد کلانتری و حسین مولوی، (1393). «مقایسه اثربخشی سوگ درمانی اسلامی با برنامه سوگ درمانی گروهی با مشکلات بیرون‌سازی دختران نوجوان داغ‌دیده»، مطالعات اسلام و روان‌شناسی، 8 (15).

    ×     فرامرزی؛ عسگری؛ تقوی (1391). «تأثیر درمان شناختی - رفتاری بر میزان سازگاری دانش آموزان دبیرستانی مبتلا به سوگ نابهنجار». مجله تحقیقات علوم رفتاری. دوره 10. ش5. 373-382.

    ×     کاظمیان، سمیه (1395). توان‌بخشی و مشاوره خانواده. تهران: نشر دانژه.

    ×     مجاهد، عزیز الله؛ کلانتری، مهرداد؛ مولوی، حسین؛ نشاط دوست، حمید طاهر؛ شکیبا، منصور (۱۳۹۰). بررسی مقایسه ای وضعیت سلامت روانی همسران شهدا و جانبازان شهر زاهدان، فصلنامه افق دانش، ۱۷(۳).

    ×     محمدی‌اصل، عباس، (1387). «کارکردهای اجتماعی سوگ»، گزارش، 17(204).

    ×     معتمدی، غلامحسین، (1387). انسان و مرگ، تهران: مرکز.

    ×     نیری، محمد یوسف و سیدمهدی خیراندیش، (1384). «شهید و شهادت در عرفان اسلامی»، مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، 22(1).

    ×     هدایتی، برات‌محمد، (1389). «روش‌های مقابله با تنیدگی از منظر قرآن و حدیث»، سفیر، 14.

    ×     یوسف‌پور، نرگس؛ آهی، قاسم؛ نصری، مریم (1394). «بررسی روان‌درمانی مبتنی بر بهبود کیفیت زندگی، بر اضطراب مبتلایان به سوگ عارضه دار». مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی بیرجند. 22(2). 145-153.

    • Ø Bader, J. L & Robbins, R (2001). Good grief. Helping Families Cope. Washingtone.D, C, City. St: Alexander Graham Bell Association for the Deaf and Hard Of Hearing. Inc.
    • Ø Bader, J. L., &  R. Robbins, (2001). “Good grief! Helping families cope”, Volta Voices, 8(4).
    • Ø Bar-Nadav, O., & Rubin, S. S. (2016). Love and bereavement: Life functioning and relationship to partner and spouse in bereaved and nonbereaved young women. OMEGA-Journal of Death and Dying, 74(1), 62-79.
    • Ø Berk, L. (2007). Development Through the Lifespan(v II). Translated by Seyed Mohamadi (2014). Tehran: Arasbaran. Twenty-fifth edition.
    • Ø Bonanno, G. A., & Jost, J. T. (2006). Conservative shift among high-exposure survivors of the September 11th terrorist attacks. Basic and Applied Social Psychology, 28(4), 311-323.
    • Ø Connor K M, Zhang W (2006). Recent advances in the understanding and treatment of anxiety disorders. Resilience: Determinants, measurement, and treatment responsiveness.11: 5- 12.
    • Ø Golsworthy, R., & Coyle, A. (2001). Practitioners' accounts of religious and spiritual dimensions in bereavement therapy. Counselling Psychology Quarterly, 14(3), 183-197.
    • Ø Hunter, A. J. (2001). A cross-cultural comparison of resilience in adolescents. Journal of Pediatric Nursing, 16(3), 172-179.
    • Ø Kaplan, H. I., & B. J. Sadock, (2003). Synopsis of psychiatry, Williams and Wilkins.
    • Ø Malkinson R. (2001). “Cognitive-behavioral therapy of grief: A review and application”, Research on Social Work Practice, 11(6).
    • Ø Malkinson, R. (2010). “Cognitive-behavioral grief therapy: The ABC model of rational-emotion behavior therapy”, Psihologijske time, 19(2).
    • Ø Masten, A. S. (2001). Ordinary magic: Resilience processes in development. American psychologist, 56(3), 227-40.
    • Ø Mitiguy, J. S. (1990). “Coping with survival”, The Brain Injury Magazine, 1(2).
    • Ø Shear, M. K. (2015). “Clinical practice. Complicated grief”, New England Journal of Medicine, 372(2).
    • Ø Shear, M. K., F. Ellen, E., Foa, & et al (2001), “Traumatic grief treatment: a pilot study”, The American Journal of Psychiatry, 158(9).
    • Ø Stewart, T., & C. R. Shields, (1985). “Grief in chronic illness: assessment and management”, Archives of physical medicine and rehabilitation, 66(7).
    • Ø Stroebe, M. S. (2004). Commentary: Religion in coping with bereavement: Confidence of convictions or scientific scrutiny? The International Journal for the Psychology of Religion, 14(1), 23-36.
    • Ø Wuthnow, R., K., Christiano, & J. Kuzlowski, (2010). “Religion and bereavement: A conceptual framework”, Journal for the Scientific Study of Religion, 19(3).
    • Ø Zeigler, E.A (1987). “Spouses of persons who are injured: Overlooked victims”. Journals of Rehabilitation, 53.