واکاوی قوانین و مقررات ناظر به بازنمایی زنان در پیام‌های بازرگانی رسانۀ ملی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه اصفهان

2 دانشجوی دکتری مطالعات زنان ، دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

 بازنمایی زنان در آگهی‌های بازرگانی و چگونگی نظارت بر این بازنمایی و حمایت از حقوق و منزلت زنان از مسائلی است که نسبت به آن با توجه به بنیان‌های فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و همین‌طور نحوۀ نگرش به این قشر مواضع مختلفی گرفته شده است. در برخی موارد این موضوع بسیار ساده انگاشته شده و هنگام قانون‌گذاری فقط به ذکر امور کلی اکتفا شده است. از سوی دیگر در برخی موارد واکنش‌ها بسیار سخت‌گیرانه و غیرمنعطف بوده، به طوری‌که قوانین مفصل و سختی وضع شده است. با توجه به این‌که در روزگار کنونی گستردگی میزان دست­اندازی تبلیغات در تمامی عرصه‌ها غیرقابل­انکار است، غفلت از نظام حقوقی حاکم بر پرتکرارترین و موجزترین پیام رسانه‌ای درخصوص زنان با توجه به هنجارآفرینی و تأثیرگذاری آگهی‌های تجاری بر فرهنگ و ارزش‌های اجتماعی، می‌تواند کارکرد مطلوب تبلیغات را تحت‌الشعاع قرارداده و با استفادۀ ابزاری از زنان و بازنمایی آنان در قالب‌های کلیشه‌ای، القا‌کنندۀ چهره‌ای واژگونه‌ از زن نسبت به مخاطبان باشد. این پژوهش به شیوه­ی توصیفی و با استفاده از روش مطالعه­ی کتابخانه‌ای و اسنادی در پی پاسخ­گویی به چیستی و چگونگی حمایت‌های صورت گرفته از شأن و منزلت زن در قوانین و مقررات تبلیغاتی رسانۀ ملی و کارآمدی ضمانت اجراهای درنظرگرفته موجود در صورت تخلفات احتمالی می‌باشد. نتایج به دست آمده حاکی از تنوع، تکرار و صوری بودن حمایت‌های صورت گرفته در قوانین و ضوابط مزبور است. به این مسأله هم‌چنین باید کاستی‌های ناشی از فقدان ضمانت اجرای مؤثر را نیز افزود.

کلیدواژه‌ها


  • اسماعیلی، محسن، (1387). «آزادی تبلیغات بازرگانی و محدودیت‌های آن از دیدگاه حقوق بین الملل، ایران و اسلام»،  رسانه، سال نوزدهم، ش 75.
  • _______، (1385). حقوق تبلیغات بازرگانی در ایران و جهان، تهران: شهر.
  • اصلانی، شهناز و مسعود کیانپور، (1394). «الگوی نمایش کلیشه‌های جنسیتی در تبلیغات تلویزیونی سیما»، مطالعات زنان، سال 13، ش 2.
  • افخمی، بهنام، (1387). «تبلیغات تجاری و ارزش‌های فرهنگی در مجلات خانواده»، رسانه، سال نوزدهم، ش 75.
  • بستان، حسین، (1388). «نقش‌های جنیستی از دیدگاه اسلام با نگاهی به علوم اجتماعی»، مجموعه مقالات هویت و نقش‌های جنسیتی، به کوشش محمدرضا زیبایی‌نژاد، تهران: مرکز امور زنان و خانواده ریاست جمهوری.
  • جوادی یگانه، محمدرضا، (1388). «رسانه ملی و هژمونی فرهنگی اقلیت»، حوراء، ش 32.
  • خجسته، حسن، (1388). «فقدان تئوری در عرصه مسائل زنان»، حوراء، ش 32.
  • راودراد، اعظم و فروغ محمدی، (1395). «شیوه بازنمایی زنان در تبلیغات تلویزیونی ایران و امریکا»، زن در فرهنگ و هنر، دوره 8، ش 1.
  • رسولی، محمدرضا، (1386). بررسی تطبیقی قوانین تبلیغات تجاری در بین کشورهای ایران، انگلستان، چین و ارمنستان، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
  • رضایی، محمد و عباس کاظمی، (1387). «سیاست جنسیت در تلویزیون ایران»، پژوهش زنان، دوره 6، ش 3.
  • رضوانی، سلمان، (1385).فمینیسم و رسانه­های تصویری، تهران: دفتر عقل.
  • رفیع پور، فرامرز، (1387).وسایل ارتباط جمعی و تغییر ارزش‌های اجتماعی، تهران: کتاب فرا.
  • روستا، احمد، داور ونوس و عبدالحمید ابراهیمی، (1375). مدیریت بازاریابی، تهران: سمت.
  • روشن، حسن و کامران نوربخش، (1379). «بررسی قوانین و مقررات تبلیغاتی در ایران»، مجموعه مقالات اولین همایش صنعت تبلیغات، به کوشش کورش اسعدی بیگی، تهران: اداره کل تبلیغات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  • ریتزر، جرج، (1374).نظریه‌های جامعه­شناسی در دوران معاصر، ترجمه­ی محسن ثلاثی، تهران: علمی.
  • صادقی فسایی، سهیلا و شیوا کریمی، (1384). «کلیشه‌های جنسیتی سریال‌های تلویزیونی ایرانی»، پژوهش زنان، دوره 3، ش3.
  • عابدینی، ناصر، (1388). تصویر زنان در رادیو ایران، تهران: طرح آینده.
  • علی محمدی، محبوبه، (1387). «سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی تبلیغات بازرگانی در صدا و سیما»، رسانه، سال نوزدهم، ش 75.
  • عواض، علی عبدالرحمان، (1383). «بازنمایی تصویر زن در رسانه‌های عربی»، پژوهش و سنجش، ترجمه­ی احسان قرنی و مرضیه محمودی، سال یازدهم، ش 38.
  • طاهرخانی، مهدی، (1383). «آثار جهانی شدن بر زنان»،  پژوهش زنان، دوره 2، ش 1.
  • طباطبائی مؤتمنی، منوچهر، (1379). حقوق اداری، تهران: سمت.
  • کاتوزیان،ناصر، (1386). مقدمه علم حقوق و مطالعه در نظام حقوقی ایران، تهران: شرکت سهامی انتشار.
  • قاسمی، هاجرالسادات، (1388). «جنسیت، خانواده و سیمای جمهوری اسلامی»، حوراء، سال پنجم، ش 32.
  • قاضی، ابوالفضل، (1381). بایسته‌های حقوق اساسی، تهران: میزان.
  • قلی­پور، آرین، امین بلاغی اینالو، میثم قاسمی و مهدی روحی خلیلی، (1386). «بررسی صحت و سقم کلیشه‌های منفی زنان در سازمان‌ها»، پژوهش زنان، دوره 5، ش 3.
  • لرستانی، فریبرز، (1382). «جنبش اجتماعی زنان»، پژوهش زنان، دوره 1، ش 6.
  • مدنی، سید جلال‌الدین، (1373). حقوق اساسی و نهادهای سیاسی، تهران: همراه.
  • مسعودی، جلیل، (1349). آگهی‌های تجارتی و روش‌های آن، تهران: مدرسه عالی بازرگانی.
  • مشیرزاده، حمیرا، (1397).از جنبش تا نظریه اجتماعی: تاریخ دو قرن فمینیسم، تهران: شیرازه.
  • مطهری، علی، (20/1/1396) نظارت شورای نظارت بر صداوسیما امری تشریفاتی است، (25/7/1397)

 https://www.isna.ir/news/96012007129/.

  • معتمدنژاد، کاظم، (1388). حقوق تبلیغات بازرگانی، تهران: دفتر مطالعات و توسعه رسانه‌ها.
  • مهدی­زاده، سید محمد، (1387). رسانه­ها و بازنمایی، تهران: دفتر مطالعات و توسعه رسانه‌ها.
  • _______________، (1383). بازنمایی ایران در مطبوعات غرب (1997-2002 میلادی)، (رساله دکتری علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی).
  • میرفخرایی،تژا، (1386). بررسی مقایسه‌ای گفتمان‌های غالب در حوزه قوانین تبلیغات تجاری در ایران، تهران: پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات.
  • ون زونن، لیزبت، (1383). «رویکردهای فمینیستی به رسانه‌ها»، رسانه، ترجمه­ی حسن رئیس زاده لنگرودی، سال 15، ش57.
  • هاشمی، سید محمد، (1381). حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران (حاکمیت و نهادهای سیاسی)، تهران: میزان.

 

  • Casey, Neil, [et.al], 2002. Television Studies: The Key Concepts, London & New York: Routledge.
  • Fowles, Jib,1996. Advertising and Popular Culture, Thousand Oaks, London: Sage.
  • Hall, Stuart, The Spectacle of the Other, in Stuart Hall, (ed), 2003.Representation Cultural & Signifying Practices, London: Sage.
  • Rosenau, p. “Modern and Post-Modern Science”, Review xv (1), (1992).