آسیب شناسی سیاست های تقنینی جمعیتی جمهوری اسلامی ایران و ارائه شاخص های مطلوب

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 هیات علمی دانشگاه امام صادق ع دکتری حقوق عمومی

2 گروه حقوق، دانشگاه امام صادق ، ایران

3 استاد دانشگاه تهران دکتری حقوق عمومی

4 عضو هیآت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی , معاونت در وزارت دادگستری

چکیده


یکی از اولویت­های نظام جمهوری اسلامی ایران وضع قوانین و مقررات عمومی در موضوع جمعیت و مبتنی بر الزامات «سیاست‌های کلی جمعیت» (1393) است، بنابراین ضروری است، مجموعه مندرجات قوانین و مقررات متناسب با شرایط و ویژگی‌های جمعیتی بازنگری و روزآمد شود. برای تحقق نظام جمعیتی مطلوب، لازم و ضروری است که شاخص­هایی مناسب برای تقنین سیاست­های جمعیتی و فرزندآوری شناسایی شود. این امر محقق نمی­شود، مگر اینکه قوانین و مقررات جمعیتی دولت جمهوری اسلامی ایران از اوایل انقلاب اسلامی تاکنون، آسیب­شناسی شود. ضرورت پرداختن تحقیق آن است که سیاست­های جمعیتی و فرزندآوری، اهمیت بسزایی در تحقق برنامه­ی توسعه­ی دولت دارد و از مؤلفه‌های اقتدار، قدرت ملی و استحکام نظام است. به­علاوه دولت جمهوری اسلامی ایران، در اتخاذ سیاست­ها و قوانین جمعیتی با تناقضاتی مواجه شده که ناشی از نداشتن شاخص­های معین در تقنین سیاست‌های جمعیتی و بی­توجهی به شناور بودن موضوع جمعیت در زمان‌ها و مکان­های مختلف است؛ بنابراین نگارندگان به شیوه­ی توصیفی و تحلیلی در پی پاسخ­گویی به این سؤال هستند که «با توجه به آسیب­شناسی نظام قانون­گذاری در حوزه­ی جمعیت، کدام شاخص‌ها می‌تواند اهداف سیاست‌های مربوط به جمعیت را تأمین کند؟» با آسیب­شناسی قوانین و سیاست‌های جمعیتی کنونی، آشکار خواهد شد که نظام جمعیتی کشور، آسیب‌دیده است؛ ازاین‌رو، برای خروج از این وضعیت و رسیدن به یک نظام جمعیتی مطلوب، دولت باید در تقنین سیاست‌های جمعیتی با لحاظ شاخص­هایی ضریب خطای قانون‌گذار را کاهش دهد تا در عین کارایی قوانین و اثربخشی آن، بتواند اهداف جمعیتی­اش را محقق سازد. از مهم‌ترین شاخص­های شناسایی شده برای تقنین سیاست‌های جمعیتی، می‌توان به مصالح عامه، توجه­به اسناد بالادستی و اثربخشی آن درقوانین و مقررات مربوطه، لحاظ نمودن منطقه‌گرایی و توجه به کیفیت جمعیتی و تمرکز بر اصل تناسب اشاره کرد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  • امانی، مهدی، (1388). جمعیت­شناسی عمومی ایران، تهران: سمت.
  • ایزدی، حسن، (1380). تبدیل روستا به شهر و نقش آن در توسعه روستایی، (پایان‌نامه دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی روستایی، تهران، دانشگاه تربیت مدرس).
  • جاوید، محمدجواد و مریم مهاجری، (1397). «مبانی مداخله دولت در نهاد خانواده در نظام حقوقی ایران»، مطالعات راهبردی زنان، ش 82.
  • حبیب­نژاد، احمد و همکاران، (1396). «خانواده ­محوری در نظام مالیاتی با تأکید بر نظام حقوق مالیاتی ایران»، مطالعات جنسیت و خانواده، سال 5، ش2.
  • خمینی، سید روح­الله، (1378). صحیفه امام، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  • رستمی، ولی و حمیدرضا سلیمی، (1397). «اصل تناسب در نظارت قضایی بر اعمال صلاحیت­های اختیاری در حقوق اداری انگلستان»، مطالعات حقوق عمومی، تهران: دانشگاه تهران، دوره 48، ش 4.
  • رضوانی، محمدرضا، (1381). «تحلیل عملکرد سیاست­های آمایش ملی و منطقه­ای در رابطه با افزایش جمعیت در استان سمنان»، پژوهش­های جغرافیایی، تهران: دانشگاه تهران، ش 42.
  • زنجانی، حبیب‌الله، (1371). بررسی باروری در ایران، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی در ایران.
  • سوختانلو، زهرا و اعظم رحمت‌آبادی، (۱۳۹۲). «تحدید نسل شیعه، تهدید جامعه ایران»، معرفت، قم: ش۱۸۹.
  • سیاح، مونس و همکاران، (1391). «بررسی اهمیت زمان در اعمال سیاست‌های جمعیتی با استفاده از مدل پویایی سیستم»، مطالعات راهبردی زنان، ش 55.
  • شیخی، محمدتقی، (۱۳۷۹). جمعیت و تنظیم خانواده، تهران: شرکت سهامی انتشار.
  • طباطبایی مؤتمنی، منوچهر، (۱۳۸۷). حقوق اداری، تهران: سمت.
  • عظیم­زاده اردبیلی، فائزه و زهرا جلالی، (1397). «آسیب‌شناسی سیاست کنترل موالید و قانون تنظیم خانواده»، فقه و حقوق خانواده (ندای صادق)، ش 68.
  • عظیم­زاده اردبیلی، فائزه و انسیه خدایی، (1391). «فرهنگ کنترل موالید و فرهنگ اجتماعی»، فقه و حقوق خانواده (ندای صادق)، ش 57.
  • علیئی، محمدولی، (1394). «نقش جمعیت و سیاست­های جمعیتی در استحکام ساخت درونی قدرت نظام جمهوری اسلامی ایران»، آفاق امنیت، ش 28.
  • غمامی، محمدمهدی و حسین عزیزی، (1393). «بایسته­های تغییر سیاست­های تقنینی جمعیتی جمهوری اسلامی ایران»، مطالعات راهبردی زنان، ش 66.
  • کاتوزیان، ناصر، (1394). حقوق خانواده، تهران: شرکت سهامی انتشار.
  • کریمی، عبدالعلی، (1393). «سیر تحول کنترل جمعیت در ایران»، سیاست کلان، ش ۳.
  • کلانتری، صمد، (۱۳۷۸). جمعیت و تنظیم خانواده، اصفهان: فروغ ولایت.
  • گزارش شورای عالی انقلاب فرهنگی، (۱۳۹۳). «ساختار و روند جمعیتی ایران و لزوم تجدیدنظر در سیاست‌های جمعیتی»، سیاست کلان، ش۳.
  • متین، عطاءالله و ژاله دونلو، (۱۳۸۳). جمعیت و تنظیم خانواده در جمهوری اسلامی ایران، تهران: فوران.
  • محمدی، محمد جواد، (1389). «تحولات جمعیتی، چالش­های پیش­رو و لزوم تجدیدنظر در سیاست­های جمعیتی ایران»، برداشت دوم، ش ۱۱ و ۱۲.
  • مشفق، محمود و همکاران، (1391). «چشم­انداز تحولات جمعیتی ایران: لزوم تجدیدنظر در سیاست­های جمعیتی»، مطالعات راهبردی زنان، ش 55.
  • ملک افضلی اردکانی، محسن و محمدعلی هاشمی، (1394). «مبانی فقهی سیاست­های جمهوری اسلامی ایران با تأکید بر اندیشه‌های مقام معظم رهبری»، حکومت اسلامی، ش 76.
  • معزی، اسدالله، (1371). مبانی جمعیت­شناسی، تهران: آوای نور.
  • مرادی برلیان، مهدی و محمدحسین زارعی، (1393). «مفهوم و جایگاه اصل تناسب در حقوق اداری با نگاه ویژه به نظام حقوقی اتحادیه اروپایی»، تحقیقات حقوقی، ش 66.
  • موسی زاده، رضا، (۱۳۸4). حقوق اداری، تهران: میزان.
  • مهاجرانی، علی‌اصغر، (1389). «ناهماهنگی در توزیع مکانی جمعیت ایران»، جمعیت، ش 71 و 72.
  • مهزیار، امیر هوشنگ، (1393). «جمعیت ایران و تحولات آن در نیم‌قرن گذشته»، سیاست کلان، ش ۳.
  • واعظی، احمد و غلامرضا موسوی، (1391)، «پژوهشی در کارآمدی نظام جمهوری اسلامی»، علوم سیاسی ش 59.
  • یاراحمدی خراسانی، مهدی، (1393). «گفتمان الگو»، دو ماهنامه الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت، ش 4.

 

  • Chin, Anthony, Alfred Choi, (1998). Law, Social Sciences, and Public Policy: Towards a Unified Framework, NUS Press.
  • Demeny, paoul (2003), POPULATION POLICY, IN P Demeny,& G McNicool, Encyclopedia of POPULATION, NEWYORK: Macmillan refrence usa
  • Herington,j(1989),Planning Processes: an introduction for geographers:Towards a Unified Framework, NUS press
  • Kavanagh, Aileen, (2009). Constitutional review Under the UK human rights act, Cambridge university Press
  • Lars-Erik Borgegard, Johan Hakansson(1998), Concentration and Dispersion Of Immigrants in Sweden,Toronto Canadian Geographer Diter k Muller, vol42
  • Thomas, Robert (2000). legitimate expectations and proportionality in Administrative law, oxford-Portland, Oregon
  • UNCHS, (1985),POPULATION DISTIBURATION ANDURBANIZATION: A Review ofpolicy option
  • Weeks,R(2002), POPULATION: an introduction to concepts and issues, 8th editin, USA,Wadworth
  • http://divan-edalat.ir/aho-detail/8940
  • http://www.hawzeh.net
  • https://www.isna.ir/news/97072815553/
  • http//rc.majilis.ir
  • http://mehrkhane.com
  • https://www.mizanonline.com/fa/news/410247.
  • https://www.sabteahval.ir
  • https://www.amar.org. ir

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار