حقوق بانوان متهم در نظام حقوقی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی تهران

2 استادیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه خوارزمی

3 مدیر حقوقی دانشگاه پیام نور استان مازندران

چکیده

برقراری عدالت کیفری یکی از مهم‌ترین آرزوهای بشر در طول تاریخ بوده که تحقق آن در پرتو برگزاری دادرسی عادلانه مبتنی‌بر فراهم کردن حق دادخواهی و دفاع ممکن خواهد شد. آسیب‌پذیری زنان که بیش از هرچیز در بزه‌دیدگی آنها نقش دارد، زنان را شایسته‌ی حمایت‌های ویژه‌ای می­کند. پیشگیری از بزه‌دیدگی دوباره‌ی زنان –به‌ویژه بزه‌دیدگی قضایی در جریان دادرسی‌های کیفری- ایجاب می‌کند که از زنان، چه در مقام شاکی و بزه‌دیده و چه در مقام متهم در سطح سیاست جنایی تقنینی و قضایی کشور، حمایت‌های مناسب شود. در قانون اساسی، قانون مجازات اسلامی، قانون آیین دادرسی کیفری یا سایر مقررات و آیین‌نامه‌ها حقوق زیادی برای متهمان پیش‌بینی شده است. در این مقاله با روش توصیفی-تحلیلی نظام حقوقی جمهوری اسلامی ایران بررسی شده است و حقوقی که متهمان زن در راستای عدالت قضایی از آن بهره‌مندند، به اختصار بیان می‌شود. صرف‌نظر از اینکه قوانین دادرسی اصولاً باید براساس ویژگی انسانی و تفاوت جنسیتی تصویب شوند، زنان متهم در فرایند دادرسی نیازمند نگرش افتراقی و حمایت‌های ویژه‌ای هستند.

کلیدواژه‌ها


  • باقری‌نژاد، زینب، 1388. بررسی تطبیقی پلیس در حمایت از کودکان شاهد جرم، تهران: حدیث کوثر.
  • پرنزلر، تیم و جوجینیا سین کلایر، 1396. «وضعیت افسران پلیس زن؛ یک بررسی بین­المللی»، ترجمه نبی‌اله غلامی و الهام قائدرحمتی، پلیس زن، ش 26.
  • جشان، داوود، ١٣٨١. مصاحبه و بازجویی جنایی، تهران: اندیشه خرداد.
  • جعفری لنگرودی، محمدجعفر، 1387. مقدمه عمومی علم حقوق، تهران: گنج دانش.
  • --------------------، 1370، ترمینولوژی حقوق، تهران: گنج دانش.
  • جعفری، عباس، 1385. «بررسی حق حریم خصوصی». تعالی حقوق، سال اول، ش 2.
  • خالقی، علی، 1387. آیین دادرسی کیفری. تهران: شهر دانش.
  • --------، 1394. نکته‌ها در آیین دادرسی کیفری، تهران: شهر دانش.
  • رایجیان اصلی، مهرداد، 1384. بزه‌دیده شناسی حمایتی، تهران: دادگستر.
  • رجبی، ابراهیم، 1390، «پلیس زن و حقوق شهروندی زنان بزهکار و بزه دیده در جرایم مواد مخدر و روان‌گردان»، پیشگیری از جرم، ش 21.
  • رحیمی‌نژاد، اسماعیل، 1387. کرامت انسانی در حقوق کیفری، تهران: میزان.
  • شاملو، باقر، 1383. «اصل برائت در نظام‌های نوین دادرسی»، علوم جنایی (مجموعه مقالات)، تهران: سمت.
  • شایگان، فریبا، 1382. «مبانی و اصول به‌کارگیری پلیس زن»، دانش انتظامی، ش 3.
  • شریفیان، جمشید، 1380. راهبرد جمهوری اسلامی ایران در زمینه حقوق بشر در سازمان ملل متحد، تهران: وزارت امور خارجه.
  • صابری، محمود و عبدالرسول دانش‌نژاد، 1393. «جایگاه آموزش ضابطان در فرآیند دادرسی کیفری با تأکید بر قانون جدید آیین دادرسی کیفری 1392»، علوم انتظامی، ش 4.
  • غروی، سیدمحمدجواد، 1373. مبانی حقوق در اسلام، اصفهان: جهاد دانشگاهی.
  • غفاری، هدی و عاطفه عباسی کلیمانی، 1385، «مروری بر حقوق متهم در نظام حقوقی ایران با رویکردی بر اسناد فراملی»، ندای صادق، ش 43.
  • قاسم پور، ابوالقاسم، 1381، ضابطان قوه قضاییه و وظایف آنها، تهران: افق امید.
  • محمدزاده، جواد، 1394. تأثیر جنسیت مجرم به صدور قرارهای تأمینی و احکام کیفری از منظر جرم‌شناختی، (پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات شاهرود به راهنمایی عسل عظیمیان).
  • محمدی، همت، اکبر وزوایی و ایوب نوریان، 1395. «مشارکت سازمان‌های مردم ‌نهاد در فرایند کیفری»، تحقیقات حقوق خصوصی و کیفری، ش 2.
  • محمدنسل، غلامرضا، 1387. پلیس و سیاست پیشگیری از جرم، تهران: دفتر تحقیقات کاربردی پلیس پیشگیری ناجا.
  • موذن‌زادگان، حسنعلی و عباس تدین، 1393. «زن در آیین دادرسی ایران و فرانسه»، پژوهش حقوق کیفری، ش 6.
  • مهرپور، حسن، 1379. مباحثی از حقوق زن از منظر حقوق داخلی، مبانی فقهی و موازین بینالمللی، تهران: مؤسسه اطلاعات.
  • مهرا، نسرین، 1384. زن و حقوق کیفری، تهران: سلسبیل.
  • موسوی چلک، سیدحسن، 1397. «رویکرد قانون در برابر مجازات مادران مجرم چیست»؟

http://www.iribnews.ir/009BJ0

  • مهرا، نسرین، 1384. مجموعه مقالات نخستین همایش بین‌المللی زن در حقوق کیفری؛ گذشته، حال، آینده، تهران: سلسبیل.
    • Ø "Married Women's Property Act, 1848.  New York State". Womenshistory.about.com. Retrieved 30 August 2011.
    • Ø Hosken, Fran P. “Towards a Definition of Women's Rights” in Human Rights Quarterly, Vol. 3, No. 2. (May 1981).
    • Ø Coyle, Andrew 2002. International Centre for Prison Studies. 2nd ed. London, 130-133.
    • Ø FAO (1996). Women and Agriculture, Plane of Action for Women in Development.Fao pub.
    • Ø UN Office on Drugs and Crime and the Organisation for Security and Cooperation in Europe, Criminal Justice Assesment Toolkit; Costudial and Non-custodial Measures: 2 Detention prior to adjudication ((UN Office on Drugs and Crime and OSCE).
    • Ø Recommendation Rec (2006) 13 of Committee of Ministers of the counsil of Europe to member state on the use of remand in custody (adopted 27 setember 2006).
    • Ø Acocal, L (1998), quoted in Bastick, M (2005), Commentary on the Standard Minimum Rules for the Treatment of Prisoners (Quaker united Nation Office).
    • Ø Townhead, Laurel, 2007, Pre-Trial Detention of Women and its impact on their children, Quaker United Nation Office.