روش‌شناسی فارابی در تدبیر منزل و تأثیر آن در سبک زندگی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشگاه تهران

2 عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ،هنر و ارتباطات

چکیده

مبانی معرفتی و زمینه‌های غیرمعرفتی، شیوه‌ی شکل‌گیری و روش‌شناسی بنیادین نظریه‌ها و اندیشه‌های اندیشمندان را بازگو می‌کنند. فارابی نخستین حکیم مسلمانی است که به بحث تدبیر منزل اشاره و به ‌پیروی از ارسطو مباحث منزل را مقدمه‌ی مباحث سیاست مطرح کرده است، ولی در آثارش مستقیم به جزئیات و مبانی معرفتی و روشی تدبیر منزل نپرداخته است. هدف این نوشتار، تبیین روش‌شناسی معرفتی فارابی در تدبیر منزل است و به این پرسش پاسخ می‌دهد که حکمت منزلی فارابی بر مبنای چه روش‌شناسی معرفتی استوار است؟ حکمت منزلی فارابی با مبانی و روش‌های معرفتی مانند نمودگرایی، بودگرایی، غایت‌گرایی، مدنیت‌گرایی، عقل‌گرایی، فطرت‌گرایی، حس‌گرایی، دین‌مداری، وحدت‌گرایی و سعادت‌محوری روش‌شناسی بنیادینی را مطرح می‌کند که تأمین‌‌ کننده‌ی سعادت زندگی دنیوی و اخروی است. همچنین این روش‌شناسی، در حوزه‌ی هنجارها، باید و نبایدهای عقلی و در عرصه‌ی روابط و رفتارهای خانوادگی رویکرد میانه‌روی، برترین‌خواهی، محبت‌ورزی و عدالت‌ورزی را برای تدبیر منزل و اصلاح سبک زندگی معرفی می‌کند. این نوشتار، به ‌روش تحلیلی- ‌توصیفی، روش‌شناسی معرفتی فارابی در تدبیر منزل را بررسی و به تأثیر آن در سبک زندگی اشاره می‌کند. 

کلیدواژه‌ها


  • ارسطو 1349. سیاست، ترجمه­ی حمید عنایت، تهران، شرکت سهامی کتاب‌های جیبی.
  • پارسانیا، حمید. «نظریه و فرهنگ: روش‌شناسی بنیادین تکوین نظریه‌های علمی»، راهبرد فرهنگ، ش23، (1392).
  • صدرا، علیرضا. «علم مدنی از دیدگاه فارابی»، علوم سیاسی دانشگاه باقرالعلوم (ع)، سال دوم، ش7، (1378).       
  • _______  . «روش‌شناسی فارابی در علم مدنی»، علوم سیاسی، ش22، (1382).
  • فارابی، ابونصر 1354. آراء اهل المدینه الفاضله، ترجمه­ی سید جعفر سجادی، تهران، چاپ زر.
  • Ø _______ 1364. احصاء العلوم، ترجمه­ی حسن خدیوجم، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
    _______ 1389. السیاسه المدنیه، ترجمه­­ی حسن ملکشاهی، تهران، سروش.
  • _______ 1345ق. تحصیل السعاده، حیدرآباد، دائره المعارف.
  • _______ 1987. التنبیه علی سبیل السعاده، تحقیق سبحان خلیفات، عمان، الجامعه الاردنیه.
  • _______ 1388. فصول منتزعه، ترجمه و شرح حسن ملکشاهی، تهران، سروش.
  • _______ 1991. المله ونصوص اخری، به‌کوشش محسن مهدی، بیروت، دارالمشرق.
  • _______ 1352. تلخیص نوامیس افلاطون، به ‌نقل از عبدالرحمن بدوی در«افلاطون فی‌الاسلام»، به‌کوشش مهدی محقق، مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه مک‌گیل کانادا و دانشگاه تهران.
  • _______  1369. احصاء‌العلوم، ترجمه­ی حسن خدیوجم، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.