بازنگری حقوقی ماده 1043 قانون مدنی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

1 دکترای حقوق خصوصی

2 عضو هیأت علمی دانشگاه آزاد تاکستان

چکیده

در مذاهب اسلامی، نظرات زیادی مبنی بر امکان یا عدم امکان ازدواج دختر باکره رشیده بدون اجازه ولیّ قهری وجود دارد. در ماده 1043 قانون مدنی لزوم اذن ولیّ برای نکاح دختر باکره به صورت صریح مطرح شده است. برخی از فقها قائل به تفصیل بین نکاح موقت و دائم م یباشند، عده زیادی احتیاط کرده و بسیاری از فقهای مشهور و برخی مراجع فعلی، اذن پدر در نکاح دختر باکره رشیده را لازم نمی دانند. لذا، این ماده، با نظر برخی از فقهای شیعه که مرجع عده ای از مردم می باشند؛ مغایر است. حال اگر دختری که مقلد یکی از این مراجع است، بدون اذن پدر عقد نکاحی منعقد کند؛ قانون آن عقد را صحیح ندانسته و آثار نکاح صحیح را برای آن در نظر نمی گیرد. این نوشتار در پی بررسی این مشکل است. از این رو نظرات فقهای متقدم و متأخر و مقایسه میان نظرات فقها و مراجع تقلید با این ماده و آثار حقوقی و کیفری ناشی از عمل مقلد به نظر فقهای مزبور در مخالفت با این ماده بیان و در انتها پیشنهاد حقوقی در راستای حل این مشکل ارائه شده است.

کلیدواژه‌ها


  • ابن ادریس حلی، محمدبن منصور(1410ق)، السرائر الحاوی التحریر الفتاوی، چ2، قم :جامعه المدرسین
  • ابو الصلاح حلبی (1403ق)، الکافی فی الفقه، چ1، اصفهان: مکتبة امیرالمؤمنین
  • اراکی، محمد علی (1371)، توضیحالمسائلفارسی، چ1، قم: دفتر تبلیغات حوزه علمیه
  • انصاری، مرتضی (1415ق)، کتابالنکاح، چ1، قم: لجنة التحقیق
  • بحرانی (محقق)، یوسف (1363)، حدائق الناضره، چ1، قم: جامعه المدرسین
  • بهجت، محمد تقی (1378)، توضیحالمسائلفارسی، چ3، قم
  • جبعی عاملی (شهید ثانی)، زین­الدین (1410ق)، الروضة البهیه فی شرح المعة الدمشقیه،  چ2، قم: داوری
  • حلبی، ابن زهره (1417ق)،غنیهالنزوع،  چ1، قم: مؤسسه الامام الصادق
  • حلی (علامه)، حسن بن یوسف مطهر (1412ق)، مختلفالشیعه، چ1، قم :مؤسسه النشرالاسلامیه
  • حلی (علامه)، حسن بن یوسف مطهر (1413ق)، قواعدالاحکام، چ1،  قم :مؤسسه النشرالاسلامیه
  • حلی (علامه)، حسن بن یوسف مطهر (بی تا)، تذکرهالفقها، چ1، تهران: مکتبه الرضویه لاحیاء لاثار الجعفریه 
  • حلی (محقق)، یحیی بن سعید (1405ق)،الجامعللشرایع، چ1، قم:  مؤسسه سید الشهداء
  • حلی (محقق)، یحیی بن سعید (1409ق) ، شرایعالاسلام فی الحلال و الحرام، چ2، تهران: استقلال
  • حلی (محقق)، یحیی بن سعید (1410ق)، مختصرالنافع، چ2، تهران: مؤسسه البعثه
  • حکیم، سید محسن (1404ق)، مستمسکالعروةالوثقی، چ1، قم :مکتبه السید المرعشی
  • خمینی، سید روح­الله (1409ق)، تحریرالوسیله،  قم: دار الکتب العلمیه
  • خویی، سید ابوالقاسم (1407ق)، کتابالنکاحالعروةتقریراًلبحثآیتا... خویی، چ1، قم: دارالهادی
  • روحانی، سید محمد صادق (1412ق)، فقه الصادق، چ3، قم: مؤسسه دارالکتاب
  • زین­الدین، محمد امین (1413ق)، کلمهالتقوی، چ3، قم
  • سید مرتضی علم­الهدی، علی­بن حسین (1415ق) انتصار، چ1، قم :مؤسسه النشرالاسلامیه
  • سیستانی، سید علی (1415ق)، توضیحالمسائلفارسی، چ4، قم
  • سیستانی، سید علی(1416ق)، منهاجالصالحین، چ1، قم: کتب آیت ا... سیستانی
  • صافی گلپایگانی، لطف­الله (1414ق)، توضیحالمسائلفارسی، چ 15، قم: دارالقرآن الکریم
  • صافی گلپایگانی، لطف­الله (1416ق)، هدایهالعباد، چ1، قم: دارالقرآن الکریم
  • صدوق (ابن بابویه)، محمدبن علی (1418ق)، هدایه، چ1، قم: مؤسسه امام هادی
  • طوسی، ابن حمزه (1408ق)، الوسیلهالینیلالفضیله، چ1، قم: مکتب السید المرعشی
  • طوسی، ابی جعفر محمدبن حسن (1417ق)، الخلاف،  چ1، قم :مؤسسه النشرالاسلامیه
  • عکبری بغدادی (شیخ مفید)، محمدبن نعمان (1410ق)، المقنعه، چ1، قم :مؤسسه النشرالاسلامیه                    
  • عکبری بغدادی (شیخ مفید)، محمدبن نعمان (بی­تا)، احکامالنساء، چ1، قم: المؤتمر العالمی الالفیه الشیخ المفید
  • فاضل لنکرانی، محمد (1377)، توضیحالمسائلفارسی، چ7، قم
  • فاضل هندی، محمدبن حسن (1416ق)، کشف اللثام ، چ1، قم: مؤسسه نشر الاسلامیه
  • فخر المحققین (اسدی حلی)، محمدبن حسن بن یوسف (1387)، ایضاحالفوائد، چ1، قم: المطبعه العلمیه 
  • گلپایگانی، سید محمد رضا (1413ق)، توضیحالمسائلفارسی، قم: دارالقرآن الکریم
  • منتظری، حسینعلی (1377)،توضیحالمسائلفارسی، چ16، تهران: نشر تفکر
  • نجفی، محمدحسن (1367)، جواهرالکلام، چ3، قم :دار الکتب الاسلامیه
  • نوری همدانی، حسین (1373)، توضیحالمسائلفارسی، چ4، قم
  • یزدی، سید محمد کاظم (1409ق)، العروةالوثقی، چ2، (چاپ قدیم)، قم: مؤسسه الاعلمی
  • یزدی، سید محمد کاظم (1420ق)، العروة الوثقی، چ1 (چاپ جدید)، قم :مؤسسه النشرالاسلامیه
  • کرکی (محقق)، علی (1408ق)، جامعالمقاصد، چ1، قم: مؤسسسه آل البیت