واکاوی ابعاد فقهی، شرعی و پزشکی سقط جنین درمانی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه تهران، تهران، ایران

2 دانشیار دانشکده الهیات دانشگاه تهران، تهران، ایران

چکیده

بعد از تصویب ماده واحده سقط درمانی در مجلس شورای اسلامی (1384)، اجرای طرح غربالگری جنین با هدف شناسایی جنین مبتلا به بیماری­های مادرزادی از جمله سندرم داون آغاز گردید و اکنون اندیکاسیون مشمول سقط درمانی به 261 مورد از ناهنجاری و اختلالات جنینی افزایش یافته است و هرساله بر تعداد موارد سقط جنین پس ‌از اعلام نتایج آزمایشات اولیه غربالگری افزوده می‌شود و مادران باردار زیادی به سقط جنین توصیه می‌شوند که بدون آگاهی به حکم شرعی آن، در مراکز سقط جنین غیرمجاز و در کمترین زمان ممکن، جنین خود را سقط می‌کنند. در چند سال اخیر با تجویز اکید پزشکان، اکثر مادران باردار به سوی انجام آزمایش‌های غربالگری سوق داده شده‌اند که به واسطه نتایج مشکوک و غیر قابل‌اطمینان مرحله اول غربالگری جنین به‌عنوان بارداری‌های پرخطر شناخته شده و اقدام به سقط جنین می‌کنند؛ این در حالی است که با توجه به درصد خطای قابل توجه در آزمایش غربالگری و آمار بالای مثبت کاذب این آزمایشات، جنین‌های زیادی به اشتباه سقط می‌شوند. از سوی دیگر به جهت نتایج منفی‌ کاذب آزمایشات غربالگری، مواردی از عدم شناسایی جنین­های مبتلا به اختلالات جنینی از جمله سندرم داون هر ساله به دنیا می­آیند که نمایانگر وجود خطا در سیستم تشخیص بهداشتی درمانی این حوزه می باشد. این نوشتار درصدد است تا ضمن بررسی پزشکی موضوع غربالگری جنین، جواز شرعی سقط جنین درمانی را از ابعاد مختلف مورد تحلیل فقهی قرار دهد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

  • قرآن کریم
  • آباد، معصومه، چرا آمار خطا در آزمایش‌های غربالگری بالاست؟ (29/9/1399) به نقل از:

https://www.mashreghnews.ir/news/1169567

  • ابن منظور، محمد بن مکرم، (1404). لسان العرب، بیروت، دارالفکر، ج 15.
  • اکرمی، محمد، خیرالله پروین و محدثه رزمجو، (1400)، «بررسی حقوقی غربالگری سلامت جنین و سقط درمانی در طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده»، مجله حقوق پزشکی، د 15، ش ۵۶.
  • بکتاشیان، مجتبی و همکاران، (1396). «بررسی آزمایشات غربالگری پیش از تولد مادران باردار و مقایسه آن با کاریوتیپ جنین»، زنان و مامائی و نازائی ایران، د 20، ش 11.
  • بهجت، محمدتقی، (1428)، «استفتائات»، قم: دفتر آیه الله بهجت، ج 3.
  • تارا، فاطمه، سمیه معین درباری و مهلا بختیاری، (1398). «بررسی ارتباط عوارض آمنیوسنتز با عبور سوزن از جفت»، مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، د 29، ش 71.
  • تبریزی، میرزا جواد، (1385)، «صراط النجاه»، قم: دارالصدیقه الشهیده، ج 9.
  • جعفری تبریزی، محمدتقی، (1419). «رسایل فقهی»، تهران: منشورات کرامت.
  • حر عاملی، محمد بن حسن، (1409).«وسایل الشیعه»، قم: مؤسسه آل البیت، ج 21 و ج 29.
  • حکمت، سعید، (1366). «پزشکی قانونی و اخلاق پزشکی»، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
  • خامنه­ای، سید علی، (1375).«پزشکی در آیینه اجتهاد»، قم: نشر انصاریان.
  • دستورالعمل کشوری سازمان‌دهی غربالگری سندرم داون، 1399.
  • دفتر تبلیغات اسلامی شعبه خراسان رضوی، (1386).«مسائل مستحدثه پزشکی»، قم: بوستان کتاب، ج 1.
  • دهخدا، علی‌اکبر، (1377). «لغت‌نامه دهخدا»، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، ج 9.
  • راغب اصفهانی، حسین بن محمد، (1916)، «مفردات الفاظ القرآن»، دمشق: دارالقلم.
  • زینالو، مونا، (1396). «تحلیل اقتصادی غربالگری سندرم داون در برنامه جاری مراقبت­های دوران بارداری در سال 96 و ارائه برنامه پیشنهادی»، (پایان‌نامه دکتری تخصصی پزشکی اجتماعی)، به راهنمایی: محمد شریعتی و آزیتا خیلتاش، دانشگاه علوم پزشکی تهران، دانشکده پزشکی.
  • زمانی، رسول، (۱۳8۵).«سقط‌جنین در نگاه حقوق اسلامی»، تبریز: نشر مؤلف.
  • ستوده، حمید و ابوالقاسم مقیمی حاجی،(1399).«سقط درمانی؛ تأملات فـقـهی و سیاستگذاری تقنینی»، د 22، ش 88 .
  • سیستانی، علی، (1393) «استفتائات»، مشهد: انتظار مهر.
  • شامبیاتی، هوشنگ، (1382).«حقوق کیفری اختصاصی»، تهران: مجد، ج 1.
  • صافی گلپایگانی، لطف‌الله، (1415)، «استفتائات پزشکی»، قم، دارالقرآن الکریم.
  • صادقی، مجید، حمید صادقی و محمد حسن­پور، (1397)، «بررسی فقهی حقوقی سقط جنین در رسیدن به سیاست افزایش جمعیت»، س ششم، ش 11.
  • صدوق، محمد بن علی (1413).«من لا یحضره الفقیه»، قم: دفتر انتشارات اسلامی، ج 4.
  • طباطبائی، محمدحسین (1375).«المیزان فی تفسیرالقران»، چاپ اول، تهران: نشر اسلامیه، ج 5.
  • طبرسی، فضل بن حسن، (1415).«تفسیر مجمع‌البیان»، بیروت: موسسه الاعلمی للمطبوعات، ج 9.
  • طبری، محمد بن جریر، (1412).«تفسیرالطبری»، بیروت: دارالمعرفه، ج 15.
  • طوسی، محمد بن حسن، (1390).«الاستبصار»، تهران: دار الکتب الاسلامیه، ج 4.
  • ___________ (1407). «الخلاف»، قم: دفتر انتشارات اسلامی، ج 3.
  • ____________ (1378).«تهذیب الاحکام»، تهران: دارالکتب الاسلامیه، ج 10.
  • عاملی، زین‌الدین بن علی (1410). «الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه»، چاپ اول، قم: داوری، ج 10.
  • عمید، حسن (۱۳۶۹).«فرهنگ فارسی عمید»، تهران: سپهر.
  • فاضل لنکرانی، محمد، (1425)، «جامع المسائل»، قم: انتشارات امیر قلم، ج 2.
  • قرائتی، محسن، (1383).«تفسیر نور»، تهران: مؤسسه درس‌هایی از قرآن، ج 2.
  • قیم، عبدالنبی، (۱۳۸۱). «فرهنگ معاصر عربی به فارسی»، تهران: فرهنگ معاصر.
  • کلینی، محمد بن یعقوب، (1407).«الکافی»، تهران: دارالکتب الاسلامیه، ج 7.
  • مرعشی شوشتری، محمدحسن، (1376).«دیدگاه­های نو در حقوق کیفری اسلام»، تهران: میزان.
  • معین، محمد، (1386).«فرهنگ معین»، تهران: زرین.
  • مکارم شیرازی، ناصر، (1380). «تفسیر نمونه»، تهران: دارالکتب الاسلامیه، ج 6 و ج 12.
  • ــــــــــــــــــــ (1422).«بحوث فقهیه هامه»، قم: مدرسه الامام علی بن ابیطالب (ع).
  • ـــــــــــــــــــــــ (1387)، «احکام پزشکی»، قم: مدرسه امام علی بن ابیطالب (ع).
  • موسوی خمینی، روح‌الله، (1424)، «توضیح المسائل»، دفتر جامعه مدرسین وابسته به حوزه علمیه قم، ج 2.
  • نجفی، محمدحسن، (1404).«جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام»، چاپ هفتم، بیروت: دار احیا التراث العربی، ج ۴۳.
  • وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، «شیوه‌نامه غربالگری و تشخیص مشکلات کروموزمی و نقص لوله عصبی جنین»، ابلاغیه شماره 25013 / 302، 17/8/1390.
  • Audibert F‚De Bie I, Johnson J-A‚Okun N,Wilson RD‚Armour C,et at.No.348- Joint SOGC-CCM guide line:update on prenatal screening for featal aneuploidy‚fetal anomalies and averes pregnancy outcomes. J obstet Gynaecol Can.2017.39(9):805-17.
  • Bianco K. et al. «History of Miscarriage and Increased Incidence of Fetal Aneuploidy in Subsequent Pregnancy», Obstetrics & Gynecology. 2004; 191 (6) 1098-1102.
  • Cuningham F,Leveno K‚Bloom S, Spong CY‚ Dash J, «Williams Obstrics»‚ 24. Mcgrow- hill; 2014.
  • Detels R,Gulliford M,Tan CC,Karim QA. Oxford text of global publik helth. Oxford Textbook; 2015.
  • Down syndrome also called Trisomy 21 [Internet]. Minnesota Department of Health; (https://www.health.state.mn.us/diseases/cy/downsyndrome.html, cited 2019 Sep 18).
  • Dyer O. «The challeng of doing less».BMJ: British Medical Jurnal. 2013: 347
  • Ioannidis JP. «Biomarker failures». Clinical chemistry. 2013; 59(1): 202- 4.
  • EsrigM.  Leonardi D.E. «Spontaneous abortion after amniocentesis in women with a history of spontaneous abortion», Prenatal Diagnosis. 1985: 5 (1) 321-328.
  • https://www.sabteahval.ir/news-2086/14020223/209040.
  • Katherine Bianco MD. Aaron B. Caughey MPP. B. L. Shaffer. Regina Davis.
  • E. Norton. «History of Miscarriage and Increased Incidence of Fetal Aneuploidy in Subsequent Pregnancy», Obstetrics & Gynecology. 2006; 107 (5) 1098-1102.
  • Manganiello P.D. et al. «A report of the safety and accuracy of midtrimester amniocentesis at the Medical College of Georgia:Eight and one half years’ experience», American Journal of Obstetrics and Gynecology. 1979; 134 (8) 911-916.
  • Managing safety incidents in NHS Screening Programes [Internet][cited 2019 sep 20].
  • Muñoz H. et al. «Two thirds of spontaneous abortion/fetal deaths after genetic midtrimester amniocentesis are the result of a pre-existing subclinical inflammatory process of the amniotic cavity», American Journal of Obstetrics & Gynecology. 1995; 172 (1) 261.
  • Pueschel SM. «Clinical aspects of Down syndrome from infancy to adulthood». American Journal of Medical Genetics Part A.1990; 37(S7): 52-6.
  • Stella M. Esrig, Donna E. Leonardi. «Spontaneous abortion after amniocentesis in women with a history of spontaneous abortion». Prenatal diagnosis. 1985; 37 (S7): 321-328.
  • Wang J. et al. «Prospective chromosome analysis of 3429 amniocentesis samples in China using copy number variation sequencing», American Journal of Obstetrics and Gynecology. 2018; 219 (3) 287.e1-287.e18.

 

 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار