تحلیل مستندات قرآنی حیطه ی مدیریت بانوان با تأکید بر سه رویکرد اندیشه ی اجتماعی دینی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه الهیات دانشگاه اصفهان

2 استادیار گروه فقه و حقوق دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد

3 کارشناس ارشد علوم قرآن و حدیث دانشگاه اصفهان

چکیده

مدیریت زنان بر اساس بازیابی مستندات قرآنی با سه رویکرد اندیشه ی اجتماعی دینی «سنت گرایی اسلامی»، «تجددگرایی اسلامی» و «تمدن گرایی اسلامی» به تعبیر نگاه حداقلی، حداکثری و متعادل به مسئله ی مصلحت، می انجامد. ادعای این مقاله آن است که شالوده ی قرآنی این دیدگاه ها همگی مبتنی بر مصلحت است اما از آنجا که مصلحت مقوله ای کیفی است و معیارهای قطعی و روشن در خصوص اندازه گیری آن وجود ندارد و از طرفی عوامل گوناگونی در تبیین آن دخالت دارند این موارد منجر به بروز دیدگاه های متفاوت در این مقوله شده است. تلاش آن است که با لحاظ موارد پیش گفته، در پرتو گفتمان قرآنی به بررسی و ارزیابی ماهیت و قلمرو مصلحت، در خصوص مدیریت زنان پرداخته شود.

کلیدواژه‌ها


- ابن عاشور، محمد بن طاهر. التحریر و التنویر.
- ابوزید، نصر حامد 1999م. دوائرالخوف، قرائه فی خطاب المرأه، لبنان، المرکز النشر الثقافی العربی.
- الالوسی، سید محمود 1419ق. روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، بیروت، دارالکتب العلمیه.
- البوطی، محمد سعید رمضان 1384ش. مصلحت و شریعت، مبانی، ضوابط و جایگاه مصلحت در اسلام، ترجمه­ی اصغر افتخاری، تهران، گام نو.
- الطریحی، فخرالدین 1403ق. مجمع البیان، بیروت، موسسه الوفاء.
- الوانی، سید مهدی 1385ش. مدیریت عمومی، تهران، نی.
- بغدادی، علاء الدین علی بن محمد 1415ق. لباب التاویل فی معانی التنزیل، بیروت‏، دار الکتب العلمیة.
- ثعلبی نیشابوری، ابواسحاق احمدبن ابراهیم 1422ق. الکشف و البیان عن تفسیر القران، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
- ثقفی تهرانی، محمد 1398ق. تفسیر روان جاوید، تهران‏، برهان.
- جعفری، محمد تقی 1361ش. شرح و تفسیر نهج البلاغه، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
- جلالی کندری، سهیلا 1383ش. زن مسلمان، پرده نشینی یا حضور اجتماعی، تهران، دانشگاه الزهرا.
- جمشیدی، اسدالله و دیگران 1382ش. جستاری در هستی شناسی زن، قم، مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی.
- جناتی شاهرودی، محمد ابراهیم 1385ش. فقه و زمان، قم، احیاگران.
- جوادی آملی، عبدالله 1371ش. زن در  آئینه جلال و جمال، قم، رجاء.
- ــــــــــ 1388ش. تسنیم، تفسیر قرآن کریم، قم، اسراء.
- حسینی همدانی، سید محمد حسین 1404ق. انوار درخشان، تهران، لطفی‏.
- خلیلی تیرتاشی، نصرالله. «معیار تشخیص نیازهای واقعی انسان از نیازهای کاذب از دیدگاه اسلام»، معرفت، ش 75 (اسفند 1382ش).
- خوئی، سید ابوالقاسم 1416ق. صراط النجاه فی أجوبه الاستفتائات، قم، برگزیده.
- میبدی، رشیدالدین، احمد بن سعید 1371ش. کشف الاسرار و عده الابرار، تهران، امیر کبیر.
- زمخشری، محمود 1407ق. الکشاف عن حقائق غوامض التنزیل، بیروت، دارالکتاب العربی.
 - سبحانی، محمد تقی 1382ش. الگوی جامع شخصت زن مسلمان، قم، دفتر مطالعات و تحقیقات زنان.
- ـــــــــ­، «درآمدی بر جریان­شناسی اندیشه اجتماعی دینی در ایران معاصر (2)»، نقد و نظر،ش45و46 (بهار و تابستان 1386).
- سروش، عبدالکریم 1378ش. بسط تجربه نبوی، تهران، صراط.
- ـــــــــ­ 1382ش. اندر باب اجتهاد، تهران، طرح نو.
- سروش، محمد. «جایگاه عدالت در استنباط مسائل فقهی حقوقی زنان»، پیام زن، ش11 (پیاپی155) (بهمن1383).
- شاذلی، سید بن قطب بن ابراهیم 1412ق.  فی ظلال القرآن، بیروت، قاهره، دارالشروق.
- شفیعی سروستانی، ابراهیم 1385ش. جریان شناسی دفاع از حقوق زنان در ایران، قم، طه.
- شمس الدین، محمد مهدی. مسائل حرجه فی فقه المرأه، مؤسسه المنار.
- صابری، حسین1381ش. عقل و استباط فقهی، مشهد، بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
- صادقی تهرانی، محمد. «گفتگو»، پژوهشهای قرآنی، ش 25 و 26 (بهار و تابستان 1380).
- ـــــــــ­، 1386ش. نگرشی جدید بر حقوق بانوان در اسلام، تهران، امید فردا.
- طباطبائی، سید محمد حسین 1417ق. المیزان فی تفسیر القرآن، قم، جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
- طبری، ابوجعفر محمدبن جریر 1412ق. جامع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت، دارالمعرفه.
- طنطاوی، سید محمد. التفسیر الوسیط للقرآن الکریم.
- علوی نژاد، حیدر. «رویکردهای روشنفکری به مسئله زن در قرآن»، پژوهشهای قرآنی، ش25 و 26(بهار و تابستان1380).
- علیدوست، ابوالقاسم 1388ش. فقه و مصلحت، تهران، پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
- فضل الله، سید محمد حسین 1419ق. تفسیرمن وحی القرآن، بیروت، دارالملاک للطباعه والنشر.
- ـــــــــ نقش و جایگاه زن در حقوق اسلامی، ترجمه­ی عبدالهادی فقهی زاده، تهران، دادگستر.
- ـــــــــ­. «شخصت و نقش فعال زن در زندگی»، پژوهش­های قرآنی، ش25 و 26 (بهار و تابستان 1380).
- ـــــــــ . دنیای زن، تهران، سهروردی.
- قاسمی، محمد جمال­الدین 1418ق. محاسن التاویل، بیروت‏، دارالکتب العلمیه.
- قربان نیا، ناصر و همکاران 1384ش. باز پژوهی حقوق زن، تهران، روز نو.
- کار، مهرانگیز 1378ش. رفع تبعیض از زنان، تهران، پروین.
- کدیور، محسن. «سخنرانی پیرامون زن»، کارگزاران (4 تیر 1387).
- کرمی حویزی، محمد 1402ق. التفسیر لکتاب الله المنیر، قم، علمیه.
- مجتهد شبستری، محمد. «زنان، کتاب و سنت»،زنان، ش57 (آبان1378).
- مدرسی، سید محمد تقی 1419ق. من هدی القرآن، تهران، دار محبی الحسین.
- مصباح یزدی، محمد تقی 1388ش. پرسش­ها و پاسخ­ها ( 5-1)، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
- مطهری، مرتضی. «زن و سیاست(3)»، پیام زن، ش4 (تیر1371ش). 
- معرفت، محمد هادی. «شایستگی زنان برای قضاوت و مناسب رسمی»، حکومت اسلامی، ش4 (تابستان 1376).
- ــــــــ. «زن در نگاه قرآن و در فرهنگ زمان نزول»، پژوهش­های قرآنی، ش25 و 26 (بهار و تابستان 1380).
- مغنیه، محمد جواد، التفسیر المبین، قم، بنیاد بعثت.
- ـــــــــ­ 1424ق. تفسیر الکاشف، تهران‏، دار الکتب الإسلامیه.  
- مکارم شیرازی، ناصر 1421ق. الأمثل فی تفسیر کتاب الله المنزل، قم، مدرسه امام علی بن ابی طالب.
- ـــــــــ­ 1374ش. تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
- ملاحویش آل غازی، عبدالقادر 1382ق. بیان المعانی، دمشق‏، الترقی.
- ملکیان، مصطفی. «زن، مرد، کدام تصویر؟»، زنان، ش 64 (خرداد 1379).
- موسوی سبزواری، سید عبد الاعلی 1409ق. مواهب الرحمان فی تفسیر القرآن،‏ بیروت‏.
- نخجوانی، نعمت الله بن محمود 1999م. الفواتح الالهیه و المفاتح الغیبیه، مصر، دار رکابی للنشر.
- نقی پور، ولی ا... 1382ش. مدیریت در اسلام، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات مدیریت اسلامی.
- همتی، مراد. «با نگاه یک بعدی، زنان را به دین بدبین نکنید»، زنان، ش 66 (مرداد1379ش).