رویکردی فقهی به اصل آزادی در ازدواج از منظر اسناد حقوق بشری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد فقه و مبانی حقوق اسلامی

2 عضو هیات علمی دانشگاه سیستان و بلوچستان

چکیده

< p>بند الف ماده‌‌ی پنجم اعلامیه‌‌ی اسلامی حقوق بشر(قاهره) مصوَّب چهاردهم محرّم سال 1411 قمری، خانواده را، پایه‌‌ی جامعه معرفی نموده و مقرر داشته که زناشویی اساس ایجاد آن می‌باشد؛ بنابراین مردان و زنان حقِّ ازدواج دارند و هیچ قید و بندی که بر پایه‌‌‌ نژاد یا رنگ یا قومیّت باشد، نمی‌تواند از این حقِّ آنان جلوگیری کند. همین اصل، یعنی حقِّ آزادی در ازدواج، با اندک تفاوت ظاهری، در ماده‌ی‌‌‌ شانزدهم اعلامیه جهانی حقوق بشر(1948)، عنوان شده‌ است. پژوهش انجام شده با روش توصیفی-تحلیلی، مستند به بند الف ماده‌ی پنجم سند اسلامی و تفسیر آن بوسیله‌ی ماده‌ی بیست و پنجم همان سند، تأمین حدّاکثری اصل آزادی در ازدواج را مبتنی بر سند و مفاهیم اسلامی، به اثبات رسانیده است. از نتایج مهم مطالعه‌ی‌ حاضر، نگرشی نو به مفهوم کفویّت؛ موافق با اصل آزادی و همچنین یکسان دیدن این اصل از منظر اسناد حقوق بشری اعم از اسلامی و غربی، مطابق برخی تفسیرهاست.

کلیدواژه‌ها


» قرآن کریم
»ابن منظور، محمّد­بن مکرم، 1426.لسان العرب، بیروت: النشر الأعلمی للمطبوعات.
» احمدی، محمد کاظم،1382. «معرفی کتاب زنان در اسلام، تجربه­ای غربی، تهران»،فرهنگ (ویژه مطالعات زنان).
» افروز، ریحانه.«ارزیابی و تحلیل حقوقی جایگاه زنان در قانون جدید حمایت از خانواده با رویکرد حقوق بشری»، صیانت از حقوق زنان، ش 7، (1396).
» امامی، سیّد حسن،1374. حقوق مدنی، تهران: اسلامیه.
» امینی، علیرضا و محمّدرضا آیتی، 1384. تحریر الروضه فی الشرح اللمعه، تهران: سمت.
»الأنصاری، مرتضی،1415. کتاب النکاح، المؤتمر العالمیه بمناسب الذکری المئویّه الثانیه لمیلاد الشیخ الإنصاری.
» تاجانی، بهرام، 1384. مجموعه قوانین و مقررات مربوط به آیین دادرسی مدنی، قم: لاهیجی.
» جدا، نرگس و نفیسه اخوان نیلچی. «تحلیل سیستمی تأثیر مفهوم آزادی در نگاه کنوانسیون رفع تبعیض علیه زنان در مؤلفه­های حیات خانوادگی»، مطالعات راهبردی زنان، سال 18، ش 70، (زمستان 1394).  
» الجزیری، عبدالرحمن،1424. الفقه علی المذاهب الأربعه، بیروت: دارالکتب العلمیه.
»جوهری، اسماعیلبن حمّاد،1410.الصحّاح تاج اللُّغه و صحاح العربیه، بیروت: دارالعلم الملایین.
» حر عاملی، محمدبن حسن، 1409. وسائل الشیعه، لبنان: دار احیاء التراث العربی.
» حق­پرست، شعبان و صمد یوسف­زاده. «تحوّل مفهوم رضایت ولیّ نسبت به دختر باکره بالغ در ازدواج و آثار آن»، پژوهش حقوق خصوصی، سال چهارم، ش 12، (1394).
»حلّی (محقق)، جعفربن حسن، 1409. شرایع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام، تهران: استقلال.
» خویی، محمّد تقی. مبانی العروة الوثقی، تقریرات درس سید ابوالقاسم خویی، دارالعلم.
» ذاکری، حمید و محمد صدری. «نگرشی نو بر اذن ولیّ قهری در نکاح باکره رشیده از منظر فقه و حقوق موضوعه»، فقه و حقوق اسلامی، سال چهارم، ش 8،  (1393).
»راغب اصفهانی، حسین­بن محمّد، 1416. مفردات الفاظ القرآن، بیروت: دارالقلم و الشامیه.
»شهبازی، محمّد حسین، 1392. آزمون­های حقوق مدنی، تهران: میزان.
» العاملی (شهید اوّل)، محمّد­بن جمال­الدین مکی،1411. اللمعه الدمشقیّه، قم: دارالفکر.
» العاملی (شهید ثانی)، زین­الدین­بن علی­الجبعی العاملی،1389. الروضه البهیَّه فی الشرح اللُّمعه الدمشقیّه، قم: دارالعلم.
» صدوق (شیخ)، محمدبن علی­بن حسین­بن بابویه، 1404. من لایحضر الفقیه، قم: جامعه مدرسین.
» صفایی، حسین و اسدالله امامی، 1393. حقوق خانواده، تهران: دانشگاه تهران.
» طباطبائی حکیم، محسن، 1404. مستمسک العروه الوثقی، قم: مکتب مرعشی نجفی.
»طوسی، محمّدبن حسن، 1407.الخلاف، قم: نشر اسلامی.
» .....................................،1365. تهذیب الأحکام فی الشرح المقنعه، تهران: دارالکتب الإسلامیه.
» علیدوست، ابوالقاسم. «نقش پدیده شناسی ازدواج در اذن ولیّ به نکاح دوشیزه­ی رشیده»، مطالعات راهبردی زنان، سال دوازدهم، ش 48، (1389).  
» عمید، حسن، 1389. فرهنگ فارسی عمید،  تهران: راه رشد.
» فیض، علیرضا، 1382. مبادی فقه و اصول، تهران، دانشگاه تهران.
»قبله­ای خویی، خلیل، 1389. آیات الأحکام (حقوق مدنی و جزائی)،  تهران: سمت. 
» کاتوزیان، ناصر، 1385.قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی، تهران: میزان.
»...........................،(1378).حقوق خانواده، تهران: برنا.
» کلینی، محمد­بن یعقوب، 1365. الکافی، تهران: دارالکتب السلامیه.
» گرجی، ابوالقاسم، 1384.تاریخ فقه و فقهاء، تهران، سمت.
» محمّدی، ابوالحسن،1387. مبانی استنباط حقوق اسلامی(اصول فقه)، تهران: دانشگاه تهران.
» مظفر، محمّدرضا، 1386. اصول فقه، قم: دارالعلم.
» مغنیه، محمّد جواد،1421.الفقه علی المذاهب الخمسه، بیروت: دارالتبار الجدید.
» مکارم شیرازی، ناصر، 1381. کتاب النکاح، قم: مدرسه امام علی(ع).
» موسوی بجنوردی، سید محمّد و عباس حسینی­نیک،1392. مباحث حقوقی تحریر الوسیله، تهران: مجد.
»موسوی خمینی، روح الله. تحریرالوسیله، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
»نجفی، محمّد­حسن، 1404. جواهر الکلام فی شرح شرایع الإسلام، تهران: المکتبه الإسلامیه.
»نراقی، احمد­بن محمدمهدی، 1419. مستند الشیعه فی احکام الشریعه، قم: موسسه آل البیت.
 » هاشمی­نژاد، سمیه و همکاران.«همسان همسری از دیدگاه روانشناسی و مقایسه­ آن با مفهوم کفویت در فقه»، اسلام و سلامت، دانشگاه علوم پزشکی بابل، دوره اوّل، ش3، (1393).