ماهیت و آثار طلاق توافقی در فقه و حقوق

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

دانش آموخته دانشگاه الزهرا س

چکیده

< p>طلاق توافقی نهادی نسبتا نو در حقوق خانواده است که وفق آن زن و شوهر برای طلاق و حل و فصل تمامی وابستگی های مالی و مسایل مربوط به فرزندان مشترک، توافق بر رجوع به محکمه خانواده می کنند. با توجه به اینکه طلاق انواعی دارد که خصوصا از نظر تفاوت در آثار، نقش مهمی در روابط طرفین ایجاد می کند، شناخت ماهیت طلاق توافقی اهمیت ویژه ای پیدا می کند. این پژوهش که با روش کیفی و با مراجعه به مستندات فقهی و حقوقی، انجام یافته در صدد تبیین ماهیت طلاق توافقی بر آمده است. آنچه مسلم است، توقف ماهیت طلاق توافقی بر احراز کراهت از جانب زوجه توسط قاضی می باشد که در این صورت طلاق بائن و در غیر این صورت حتی با وجود بذل فدیه، طلاق رجعی می گردد. لذا قاضی باید کراهت زن را از شوهر و یا ادامه زندگی با او احراز نماید و سپس، اقدام به صدورگواهی عدم امکان سازش نماید. نظر به اینکه احراز کراهت زوجه و یا زوجین در نوع و ماهیت طلاق مؤثر است، شایسته است قضات محترم و یا سردفتران طلاق به این موضوع توجه نموده و پیشنهاد می شود رویه جامعی در این زمینه در دستور کار قرار گیرد؛ که در صورت عدم احراز کراهت زوجه از زوج و یا زوجین از یکدیگر، طلاق توافقی صادره از نوع رجعی ثبت شود تا بر اساس شرع اسلام حق رجوع برای زوج باقی بماند. این حق رجوع در مواقعی با بازگشت زوج، مانع از هم گسیختگی شتابزده زندگی می گردد.

کلیدواژه‌ها


  • • قرآن کریم.
  • قانون مدنی با آخرین اصلاحات همراه با قانون مسئولیت مدنی.
  • • ابن­منظور، محمد­بن مکرم، ۱۴۱۴ ق. لسان العرب، بیروت: دار الفکر للطباعة و النشر و التوزیع- دار صادر.
  • • احمدیه، مریم و جمشید جعفرپور، ۱۳۸۰. طلاق به درخواست زن؛ به درخواست شوهر. تهران: سفیر صبح.
  • • اسدی، لیلا سادات و فریده شکری، ۱۳۹۴. آئین دادرسی امور و دعاوی خانوادگی. تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
  • • اسدی، لیلا سادات. «نقد قانون و رویه قضایی در محاکم»، مطالعات راهبردی زنان، ش ۲۶، (1383).
  • • اکبری جدی، مریم، بررسی فقهی حقوقی طلاق توافق و خلأهای قانونی آن، (پایان­نامه کارشناسی ارشد رشته مطالعات زنان)، به راهنمایی دکتر فریبا حاجیعلی، (تهران، دانشگاه الزهرا (س)، دانشکده علوم اجتماعی و اقتصاد، ۱۳۹۴).
  • • بخارایی، احمد، ۱۳۸۶. جامعه­شناسی زندگی­های خاموش در ایران، تهران: آفتاب.

• پناهنده، سید علی محمد. «بررسی ماهیت حقوقی و عناصر و ارکان طلاق خلع و مبارات»، مجله دادرسی، ش 66، (1386).

• ثمنی، لیلا، ۱۳۹۰. حقوق غیر مالی زوجین از دیدگاه مذاهب خمسه، تهران: روابط عمومی شورای فرهنگی اجتماعی زنان.

  • • حکمت­نیا، محمود، ۱۳۹۰. حقوق زن و خانواده، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
  • • راغب اصفهانی، حسین­بن محمد، ۱۳۸۷. ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن، ترجمه­ی غلامرضا    خسروی حسینی، تهران، المکتبه المرتضویه لإحیاء آثار الجعفریه.
  • • رحمانی، مهدی، حمید ابهری و علی­اکبر ایزدی­فر. «بررسی حقوقی اثر نشوز زوجه در تحقق وکالت وی در ازدواج مجدد زوج»، مطالعات راهبردی زنان، دوره نوزدهم، ش 76، (تابستان 96).
  • • رفسنجانی مقدم، مصطفی و علی محمدیان. «پژوهشی پیرامون ماده 1103 قانون مدنی؛ تکلیف زوجین نسبت به حسن معاشرت با یکدیگر»، مطالعات راهبردی زنان، سال 18، ش 70، (زمستان 1394).
  • • روشن، محمد، ۱۳۹۰. حقوق خانواده، تهران: جنگل.
  • • ساروخانی، باقر و علیرضا قاسمی. «بررسی جامعه شناختی عوامل موثر بر طلاق توافقی در شهرستان کرمانشاه»، زنان و خانواده، ش ۲۱، (زمستان۱۳۹۱).
  • • شریعتی، الهام و مرضیه ولی­حصاری، 1396. حقوق جنسی زوجین در فقه و حقوق موضوعه، تهران: خرسندی.
  • • شریفی، علیرضا و شهریار عزیزی. «بررسی علل حقوقی ترویج طلاق توافقی»، همایش منطقه­ای آسیب­شناسی پدیده طلاق، سقز، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سقز، (1393).

 www.civilica.com

  • • صفایی، سید حسین و اسدالله امامی، ۱۳۸۶. حقوق خانواده، تهران: دانشگاه تهران.
  • • طبرسی، فضل­بن حسن، ۱‍۴۱۲ ق. جوامع الجامع، قم: مرکز مدیریت حوزه علمیه قم.
  • • عاملی (شهید ثانی)، زین الدین، 1410 ق. الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، قم: کتابفروشی داوری.
  • • قربانی، مریم. «مقایسه ویژگی­های شخصیتی، بهزیستی روان­شناختی و نگرش مذهبی در میان زوجین متقاضی طلاق توافقی و غیرتوافقی مطالعه موردی: دادگاه­های خانواده و مراکز مشاوره خانواده (شمال و جنوب شهر تهران)»،‌ سومین کنفرانس ملی روانشناسی و علوم رفتاری. تهران، موسسه اطلاع­رسانی نارکیش، ۱۳۹۴.www.civilica.com
  • • قرشی بنابی، علی اکبر، ۱۳۷۱. قاموس قرآن، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  • • قندهاری، محمد حسین. «بحثی در اطراف قانون جدید حمایت خانواده». مجله کانون وکلا، ش ۱۳۱، (1354).
  • • کاتوزیان، ناصر، ۱۳۹۴. دوره حقوق مدنی- خانواده: نکاح و طلاق، روابط زن و شوهر، تهران: شرکت سهامی انتشار.
  • • کریمی نیا، محمد مهدی. «طلاق توافقی از گذشته تاکنون با توجه به قوانین». دادرسی، ش 8، (1377).
  • • گل­محمدی، علیرضا، حسن قربانی، مجتبی سلطانی و علی وقاری شورجه. «سیاست­های اجتماعی در زمینه­ی کنترل و کاهش طلاق توافقی»، اولین کنگره ملی تفکر و پژوهش دینی، قم، انجمن علمی پدافند غیرعامل ایران، شرکت پنام خط نوین،‌ (1393).

 www.civilica.com.

  • • محبی، مرضیه. «طلاق توافقی؛ ماهیت و آثار»، وکیل مدافع، ش 5، (تابستان 1391).
  • • محقق داماد، سید مصطفی و دیگران،۱۳۹۰. حقوق قراردادها در فقه امامیه، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه­ها (سمت)، مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی.
  • • محقق داماد، سید مصطفی، ۱۳۸۴. بررسی فقهی حقوق خانواده، تهران: علوم اسلامی.
  • • مشکینی، علی، ۱۴۳۱ ق. مصطلحات الفقه و اصطلاحات الاصول، بیروت: منشورات الرضا.
  • • مهرپور، حسین، ۱۳۷۹. مباحثی از حقوق زن از منظر: حقوق داخلی، مبانی فقهی و موازین بین المللی...، تهران: اطلاعات.
  • • میرزای قمی، ابوالقاسم­بن محمد،‌ ۱۳۷۱. جامع الشتات، تهران: کیهان.
  • • نجفی جواهری، محمد حسن، ۱۹۸۱ م. جواهرالکلام، تصحیح محمد قوچانی، بیروت.
  • • نقیبی، سید­ابوالقاسم. «قواعد اختصاصی فقه خانواده و کاربرد آن در قانون مدنی»، فقه و حقوق خانواده، ش 55، (1390).
  • • نوری، حسین­بن محمدتقی، ۱۴۰۸ ق. مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل، بیروت: مؤسسه آل­البیت لإحیاء التراث.
  • • نیازی، محسن، الهام شفائی مقدم، موسی سعادتی و حسن منتظری. «بررسی ماهیت، موارد حقوقی، رویکردها، مزایا و معایب طلاق توافقی»، اولین کنگره علمی پژوهشی سراسری توسعه و ترویج علوم تربیتی و روانشناسی، جامعه شناسی و علوم فرهنگی اجتماعی ایران، تهران، انجمن علمی توسعه و ترویج علوم و فنون بنیادین، (1394). www.civilica.com.