بررسی رابطه ی ساختار قدرت در خانواده و کنش های فرزندآوری زنان شهر لار

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار جمعیت شناسی دانشگاه شیراز

2 دانشیار جمعیت شناسی دانشگاه شیراز

3 کارشناسی ارشد جمعیت شناسی دانشگاه شیراز

چکیده

بهبود وضعیت اجتماعی زنان و افزایش نقش آفرینی آن‌ها درون خانواده بر ایده‌آل‌ها، تمایلات و فرزندآوری آنها اثر می‌گذارد. در مطالعه حاضر با استفاده از تکینک پیمایش و ابزار پرسشنامه محقق‌ساخته تلاش شده است تا رابطه ساختار قدرت در خانواده و کنش‌های فرزندآوری زنان در شهر لار از استان فارس بررسی شود. برای این منظور تعداد 400 زن ازدواج کرده با استفاده از روش نمونه‌گیری تصادفی طبقه‌ای، پیمایش شدند. یافته‌ها نشان می‌دهد که زنان مورد بررسی باروری ایده‌آل (5/2 فرزند برای هر زن) بالاتر از سطح جایگزینی و باروری واقعی (8/1 فرزند برای هر زن) کمتر از سطح جایگزینی دارند. تحصیلات و وضعیت اشتغال از متغیرهای معنادار تأثیرگذار بر ساختار قدرت در خانواده‌اند. تحلیل‌های رگرسیونی چند متغیره نیز از آن حکایت می‌کند که با افزایش قدرت زنان در خانواده، باروری ایده‌آل، باروری خواسته و تعداد فرزندان زنده بدنیا آمدۀ زنان کاهش می‌یابد. با روند بهبود وضعیت زنان انتظار می‌رود ساختار قدرت در خانواده در آینده تأثیر بیشتری بر کنش‌های باروری زنان داشته باشد. بهتر است سیاستگذاری‌های جمعیتی بر تحقق باروری ایده‌آل زنان که بالاتر از سطح جایگزینی است متمرکز شود.

کلیدواژه‌ها


  • ×    اعزازی، شهلا، 1376. جامعه­شناسی خانواده، تهران: روشنگران.

    ×    ایمان، محمدتقی و لیلا بهمنی، 1391. «تأثیر اشتغال زنان بر ساختار توزیع قدرت در خانواده در شهر شیراز»، علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی شوشتر، س سوم، ش 19.

    ×    آوتویت، ویلیام و تام باتامور، 1392. فرهنگ علوم اجتماعی قرن بیستم، ترجمه­ی حسن چاوشیان، تهران: نشر نی.

    ×    توسلی، غلامعباس، 1380. نظریه­های جامعه­شناسی، تهران: سمت.

    ×  جعفری، زهرا، 1387. «جامعۀ مدنی، دموکراسی و مهاجرت؛ گزارش گروه مطالعات زنان انجمن جامعه­شناسی ایران»، کتاب ماه علوم اجتماعی، ش 11.

    ×    جمشید، بهنام، 1350. ساخت­های خانواده و خویشاوندی در ایران، تهران: خوارزمی.

    ×    حسینی، حاتم و بلال بگی، 1391. «استقلال زنان و کنش­های باروری در میان زنان کرد شهر مهاباد»، زن در توسعه  سیاست، د 10، ش 4.

    ×    حسینی، حاتم و بلال بگی، 1393. «تعیین­کننده­های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و جمعیت­شناختی تمایلات فرزندآوری زنان همسردار مراجعه­کننده به مراکز بهداشتی  -  درمانی همدان در سال 1391»، دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، س هیجدم، ش اول.

    ×    حسینیان، سیمین، ابوالفضل کرمی و محمد امینی، 1392. «بررسی مقایسه­ای عوامل مؤثر بر ساختار قدرت در بین خانواده­های زنان شاغل و غیرشاغل»، مطالعات اجتماعی روانشناختی زنان،  س 11، ش 2.

    ×    حسینی­چاوشی، میمینت، محمدجلال عباسی­شوازی و حجیه­بی­بی رازقی­نصرآباد، 1396. تحولات و وضعیت جمعیت در جمهوری اسلامی ایران، تهران: موسسه مطالعات و مدیریت جامع و تخصصی جمعیت کشور.

    ×    دراهکی، احمد، 1394. «عوامل تعیین­کنندۀ باروری ایدئال­ زنان: مطالعه باروری ایدئال­ زنان 15 - 49 ساله دارای همسر شهر نسیم شهر در سال 1393»، علوم پزشکی رازی، د 22، ش 141.

    ×    راسل، برتراند، 1371. قدرت، ترجمه نجف دریابندی، تهران: خوارزمی.

    ×    ریتزر، جورج، 1387. نظریه جامعه­شناسی در دوران معاصر، ترجمه محسن ثلاثی، تهران: علمی.

    ×    سفیری، خدیجه، راضیه آراسته و مرضیه موسوی، 1389. «تبیین رابطه میزان سرمایه فرهنگی زنان شاغل با نوع روابط همسران در خانواده»، زن در توسعه و سیاست، د 8، ش 1.

    ×    صادقی­فسایی، سهیلا، 1389. «ضرورت نظریه­پردازی در حوزه مسائل زنان از تحقیق تا نظریه»، مطالعات راهبردی زنان، س سیزدهم، ش 50.

    ×    طباطبایی­یزدی، مژگان، 1386. «مطالعه روند افزایش دانشجویان دختر نسبت به پسر و سهم عوامل مؤثر بر این روند»، مرکز تحقیقات استراتژیک مجمع تشخیص مصلحت نظام، گزارش معاونت پژوهش­های اقتصادی.

    ×    عباسی­شوازی، محمدجلال، 1398. «تأثیر 35 درصدی افزایش تحصیلات بر کاهش باروری»، خبرگزاری شفقنا.

    ×    عباسی­شوازی، محمدجلال و زهره خواجه­صالحی، 1392. «سنجش تأثیر استقلال، مشارکت اجتماعی و تحصیلات زنان بر تمایل به فرزندآوری (مطالعه موردی شهر سیرجان)»، زن در توسعه و سیاست، د 11، ش 1.

    ×    عباسی­شوازی، محمدجلال و عباس عسکری­ندوشن، 1384، «تغییرات خانواده و کاهش بارورری در ایران: مطالعه موردی استان یزد»، نامه علوم اجتماعی، ش 25.

    ×    عباسی­شوازی، محمدجلال و ملیحه علی­مندگاری، 1389. «تأثیر ابعاد متفاوت استقلال زنان بر رفتار باروری آنها در ایران»، زن در توسعه و سیاست، د 8، ش 1.

    ×    عباسی­شوازی، محمدجلال و میمنت حسینی­چاوشی، 1392. تحولات باروری در ایران در چهار دهه اخیر، تهران: پژوهشکده آمار.

    ×    عباسی­شوازی، محمدجلال، پیتر مک­دونالد، میمنت حسینی­چاوشی و زینب کاوه­فیروز، 1381. «بررسی دیدگاه زنان درمورد رفتارهای باروری در استان یزد با استفاده از روش­های کیفی»، نامۀ علوم اجتماعی، ش 20.

    ×    عباسی­شوازی، محمدجلال، رسول صادقی، رسول و سراج­الدین محمودیانی،­ 1391. مرور تحقیقات و مطالعات جوانان در ایران: خلأهای تحقیقاتی و الزامات سیاستی،تهران: برنامه همکاری دانشگاه تهران و صندوق جمعیت سازمان ملل.

    ×    عرفانی، سامال، 1386. بررسی انسان شناختی استراتژی­های قدرت زنان کُرد (بررسی موردی زنان طبقه متوسط شهرستان سنندج) (پایان­نامه کارشناسی­ارشد، گروه مردم­شناسی زیر نظر دکتر ناصر فکوهی)، دانشگاه تهران، دانشکده علوم اجتماعی.

    ×    عنایت، حلیمه و منصوره دسترنج، 1389. «مطالعه ساختار قدرت در خانواده: مطالعه موردی شهر لار»، پژوهش زنان، د 8، ش 1.

    ×    فروتن، یعقوب، 1391. «بررسی اجتماعی و جمعیّت­شناختی مناسبات هویت و مهاجرت»، مطالعات ملی، س سیزدهم، ش 2.

    ×    محمدپور، احمد، داریوش بوستانی، رسول صادقی و مهدی رضایی، 1388. «تحقیق فمینیستی: مبانی پارادایمی و مجادله­های انتقادی»، پژوهش زنان، د 7، ش 21.

    ×    محمودیان، حسین، 1379. «پژوهشی در زمینه­های نظری و نتایج تجربی مهاجرت و باروری». نامه علوم اجتماعی، ش 15.

    ×    محمودیان، حسین، 1384. «ماهیت نامتجانس بهبود موقعیت زنان در ایران»، پژوهش زنان، د 3، ش 2.

    ×    محمودیان، حسین و سراج­الدین محمودیانی، 1393. «مطالعه تطبیقی نگرش مردان و زنان به تعداد فرزندان دلخواه: مطالعه موردی افراد در شرف ازدواج مراجعه­­کننده به مراکز بهداشتی منتخب شهر کرمانشاه»، مطالعات راهبردی زنان، س 16، ش 63.

    ×    محمودیانی، سراج­الدین، 1392. زنان و مهاجرت: مطالعه نقش زنان و تعیین کننده­های آن در فرایند تصمیم­گیری مهاجرت به استان تهران (پایان­نامه دکتری، رشته جمعیت­شناسی زیر نظر دکتر حسین محمودیان)، دانشگاه تهران، دانشکده علوم اجتماعی.

    ×    محمودیانی، سراج­الدین، 1393. «باروری ایدئال­ زنان و تعیین­کننده­های آن: مطالعه موردی زنان شهر کرمانشاه»، دانشگاه علوم پزشکی ایلام، د 22، ش 7.

    ×    منصوریان، محمدکریم و فرحناز قادری، 1381. «عوامل مؤثر بر ساخت قدرت در خانواده»، دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، س دوم، ش 30.

    ×    مهدوی، محمدصادق و حبیب صبوری­خسروشاهی، 1382. «بررسی ساختار قدرت در خانواده»، مطالعات زنان، س اول، ش 2.

    ×    نایبی، هوشنگ و میمنت گلشنی، 1392. «تأثیر منابع در دسترس زنان بر قدرت تصمیم­گیری در خانواده: مطالعه تجربی شهر بابل»،  زن در توسعه و سیاست، د 11، ش 1.

    • Ø Abdollahyan, H, 2004. "The generation gap in contemporary Iran", Journal of Welt Trends, 44.
    • Ø Acharya, D.R., J.S Bell, P. Simkhada, E.R. Teijlingen and P.R Regmi, 2010. "Women’s autonomy in household decision-making: a demographic study in Nepal", Reproductive Health, 7: 15.
    • Ø Beckman-Brindley, S. and J.B Tavormina, 1978. "Power relationship in families: A social exchange perspective", Family Process, 17 (4).
    • Ø Bongaarts, J, 2001. "The end of the fertility transition in the developed world", Population and development review, 28.
    • Ø Chattopadhyay, A, 1997. "Family migration and the economic status of women in Malaysia", The international migration review, 31 (2).
    • Ø Coleman-Minaham, K, 2015. Migration, family, gender and reproductive health of Mexican-origin young women (PhD dissertation, Health and Behavior Sciences Program), Under Advisor Shena Bull, University of Colorado.
    • Ø Dyson, T and M Moore, 1983. "On kinship structure, female autonomy and demographic behavior in India", Population and Development Review, 9 (1).

    Fox, G.J, 1973. "Another