بررسی حقوقی اثر نشوز زوجه در تحقق وکالت وی در ازدواج مجدد زوج

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه خوارزمی

2 دانشگاه مازندران

3 استاد دانشگاه مازندران

چکیده

زوجه می‌تواند ضمن عقد نکاح شرط کند، مرد با وجود او یا حتی پس از او همسر دیگری اختیار نکند و در صورت تخلف، زن وکیل در طلاق با حق توکیل به غیر خواهد بود و می‌تواند پس از اثبات تحقق شرط در دادگاه و صدور حکم نهایی خود را مطلقه کند. از همان آغاز، در دعاوی طلاق به درخواست زوجه که مستند آن شرط عدم زوجیت بود دادگاه‌ها و دکترین حقوق، درباره‌ی ضمانت اجرای این شرط و تفسیر آن اختلاف‌‌نظر داشتند. برخی از قضات چنانچه علت ازدواج مجدد، تخلف زوجه از رابطه‌ی زوجیت و نشوز او باشد و زوج با اثبات عدم تمکین زوجه حکم ازدواج مجدد دریافت کند، زوجه را مستحق استفاده از وکالت در طلاق نمی‌شناسند، اما اغلب دادگاه‌ها صرف ازدواج مجدد بدون رضایت زوجه را موجب تحقق شرط مزبور دانسته‌اند. این تشتت آراء سبب شد تا هیئت عمومی دیوان عالی کشور نظریه‌ی نخست را صادر نمود. از این رو، این پرسش مطرح می‌شود که آیا نظریه‌ی پذیرفته ‌شده با مبانی فقهی و حقوقی حاکم بر شرط، مطابقت دارد یا خیر؟ در این راستا اراده و قصد طرفین هنگام توافق بر شرط، با تفسیر دیوان موافق است یا خیر؟ رأی حاضر گر چه در نگاه سطحی قابل دفاع است، اما تأمل در مبانی رأی و متون فقهی بیانگر وجود اشکال اساسی در آن است. در این مقاله، این مهم به تفصیل بیان شده است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

    • ابن ادریس حلی، محمدبن‌احمد 1410 ق. السرائر. قم، انتشارات اسلامی.
    • ابن قدامه، عبد‌الرحمن. الشرح الکبیر، دارالکتاب العربی للنشر و التوزیع، بی‌جا، بی‌تا.
    • امامی، سیدحسن 1368. حقوق مدنی، تهران، اسلامیه.
    • انصاری، سید مرتضی 1375ق. مکاسب، تبریز، اطلاعات.
    • انصاری، مرتضی‌بن ‌محمد امین 1411ه ق. فرائد الاصول و هو‌الرسائل، قم، مکتبه المصطفویه.
    • جعفری لنگرودی، محمد جعفر 1387. تأثیر اراده در حقوق مدنی، تهران، کتابخانه‌ی گنج دانش.
    • حر عاملی، محمدبن الحسن. وسائل‌الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، تحقیق: عبدالرحیم ربانی شیرازی، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
    • حسینی شیرازی، سید محمد 1409ه ق. الفقه، بیروت، دارالعلوم.
    • حسینی عاملی، محمد جواد. مفتاح الکرامه، بیروت، موسسه آل بیت، بی‌تا.
    • حلّی (فخرالمحققین)، محمدبن حسن‌بن یوسف 1387. ایضاح الفوائد. قم، مؤسسة اسماعیلیان.
    • خمینی، سید روح‌الله 1404ه ق. تحریر‌الوسیله، تهران، مکتبه اعتماد.
    • خوانساری، موسی 1385ق. منیه الطالب (تقریرات میرزای نائینی)، نجف، مطبعه المرتضویه.
    • خوئی، سید ابوالقاسم 1377. مصباح الفقاهه، ترجمه‌ی محمدعلی توحیدی، قم، داوری.
    • سروش محلاتی، محمد. «ابهامات فقهی– حقوقی وکالت زوجه در طلاق»، فقه و حقوق، ش18، سال 5، (1387).
    • سیستانی، سید علی 1422ق. المسائل المنتجه. قم، مکتب آیت‌الله سیستانی.
    • شهیدی، سید مهدی 1386. حقوق مدنی، تشکیل قراردادها و تعهدات، تهران، مجد.
    • صفایی، سید حسین 1389. قواعد عمومی قراردادها، تهران، میزان.
    • ------------ 1389. مختصر حقوق خانواده، تهران.
    • طباطبائی حکیم، سید محسن 1404ق. مستمسک العروه الوثقی، قم، کتابخانه مرعشی نجفی.
    • -------------------. منهاج الصالحین، نجف، مطبعه الادب، بی‌تا.
    • طباطبایی یزدی، محمد کاظم 1378. حاشیه المکاسب، قم، موسسه اسماعلیان.
    • طوسی، ابوجعفر محمدبن حسن 1390ه ق. الاستبصار فیما اختلف الاخبار، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
    • عاملى (شهید اول)، محمدبن مکى. القوائد و الفوائد فى الفقه و الاصول و العربیه، قم، کتابفروشى مفید، بى‏تا.
    • عاملی (شهید ثانی)، زین‌الدین بن‌علی 1374ه ق. روضه البهیه فی شرح لعمه الدمشقیه، قم، مکتب اعلام اسلامی.
    • ------------، مسالک، بیروت، موسسه البلاغ، بی‌تا.
    • فهرستی، زهرا و مریم چاوشی‌ها. «شروط مندرج در سند ازدواج بررسی و تحلیل»، بانوان شیعه، ش17، (پاییز 1387).
    • قمی (شیخ صدوق)، محمدبن علی‌بن حسین‌بن بابویه 1413ه ق. من لا یحضره الفقیه، قم، انتشارات اسلامی وابسته به جامعه‌ی مدرسین حوزه‌ی علمیه قم.
    • کاتوزیان، ناصر 1385. عقود معین (معاملات معوض و تملیکی)، ش4.
    • ---------- 1385. قانون مدنی در نظم حقوقی کنونی. تهران، میزان.
    • ---------- 1387. قواعد عمومی قراردادها، تهران، شرکت سهامی انتشار.
    • ---------- 1389. حقوق مدنی- خانواده، تهران، شرکت انتشار و بهمن برنا.
    • ---------- 1391. دوره مقدماتی حقوق مدنی (خانواده)، تهران، دادگستر.
    • ---------- 1394. مقدمه علم حقوق، تهران، سهامی انتشار.
    • کرکی، علی‌بن عبدالعالی 1411ق. جامع المقاصد، قم، مؤسسه آل البیت لاحیاء التراث.
    • محمدی، ابوالحسن 1389. قواعد استنباط از احکام، تهران، سمت.
    • معاونت آموزش قوه قضاییه 1387. رویه‌ی قضایی ایران در ارتباط با دادگاه‌های خانواده (2)، تهران، جنگل.
    • مکارم شیرازی، ناصر 1380ه ش. مجموعه استفتائات جدید، قم، مدرسه امام علی‌بن ابی‌طالب.
    • موسوی بجنوردی، سید میرزا حسن 1371. القواعد الفقهیه، قم، مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان.
    • موسوی گلپایگانی، سید محمدرضا 1364. مجمع المسائل. قم، دارالقرآن الکریم.
    • میرزایی، علیرضا 1389. محشی مجموعه قوانین و مقررات حقوقی، تهران، بهنامی.
    • نجفی ایروانی، علی‌بن عبدالحسین 1379ه ق. حاشیه مکاسب، قم، کتبی نجفی.
    • نراقی، احمدبن محمد 1375ش. عوائد الایام فی بیان قواعد الاحکام و مهمات مسائل الحلال و الحرام، قم، اسلامی.
    • نوبخت، حسین 1388. شیوه‌های تفسیر قوانین مدنی، تهران، فروزش.
    • نوری، حسن 1321. مستدرک الوسایل، تهران.
 

 

فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات راهبردی زنان (کتاب زنان سابق)

دوره 19، 76 (تابستان 1396)
تابستان 1396
صفحه 81-107

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار