بررسی مشروعیت ابتناء حقوق اخلاقی بر جنس و جنسیت

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات زن و خانواده

چکیده

برخی از مکاتب الهی و بشری، حقوق اخلاقی متمایزی برای زن و مرد قائل اند، بر این اساس این سؤال مطرح است که آیا ابتناء حقوق اخلاقی متمایز زن و مرد بر تفاوت های تکوینی یا اجتماعی آنها توجیه عقلانی دارد؟ این مسئله به لحاظ ابعاد اخلاقی (هنجاری و تحلیلی)، مستلزم آن است که در قالب رهیافت های نظری مکاتب اخلاقی بررسی شود. مکاتب اخلاقی غایت گرا، وظیفه گرا، فضیلت گرا و حق گرا، مکاتب اخلاقی مطرحی هستند که برای پاسخ به این مسئله ظرفیت لازم را دارند. نتایج این تحقیق که ناگزیر به روش توصیفی- تحلیلی جمع آوری شده است، نشان می دهد که به غیر از برخی رویکردهای حقوق بشری در مکتب حق بنیاد، ابتناء حقوق اخلاقی بر تفاوت های جنسی و جنسیتی در همه ی مکاتب و نظریه های اخلاقی محذوری ندارد.

کلیدواژه‌ها


آلتمن، آندرو 1385. درآمدی بر فلسفه حقوق. ترجمه­ی بهروز جندقی. قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
مارمور، آندره 1392. فلسفه حقوق. ترجمه­ی سعید عابدی و مجید نیکویی. تهران، نگاه معاصر.
بیکس، برایان 1389. فرهنگ نظریه حقوقی. ترجمه­ی محمد راسخ. تهران، نی.
گری، بنوات 1378. زنان از دید مردان. ترجمه­ی محمد جعفر پوینده، تهران، جامی.
جونز، پیتر 1387. مفاهیم بنیادین حقوق، ترجمه­ی سید رضا حسینی، تهران، پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
هابز، توماس 1380. لویاتان، ترجمه­ی حسین بشیریه، تهران، نی.
کلی، جان 1382. تاریخ مختصر تئوری حقوقی غرب. ترجمه­ی محمد راسخ، تهران، طرح نو.
جمعی از نویسندگان 1391. فلسفه حقوق. قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
ادوارد مور، جورج 1366. اخلاق، ترجمه­ی اسماعیل سعادت، تهران، علمی‌و فرهنگی.
فراهانی، حسن. «زن در فلسفه کانت»، معرفت، ش 42، (1380).
مشیرزاده، حمیرا 1381. از جنبش تا نظریه اجتماعی (تاریخ دو قرن فمینیسم)، تهران، شیرازه.
نیچه، فردریش 1352. ترجمه­ی عبدالعلی دستغیب، تهران، آگاه.
هولمز، رابرت. ال 1385. مبانی فلسفه اخلاق، ترجمه­ی مسعود علیا، تهران، ققنوس.
سالیوان، راجر 1389. اخلاق در فلسفه کانت، ترجمه­ی عزت الله فولادوند، تهران، طرح نو.
تانگ، رزماری 1391. درآمدی جامع بر نظریه‌های فمینیستی. ترجمه­ی منیژه نجم عراقی، تهران، نی.
روسو، ژان ژاک 1390. امیل، ترجمه­ی غلامحسین زیرک زاده، تهران، قاصدک صبا.
ون دث، ژان و الینور اسکار بروگ «چیستی ارزش»، ترجمه­ی اصغر افتخاری، قبسات. ش13، (1378).
نبویان، سید محمود 1390. تاریخچه و مفهوم حق، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره).
نبویان، سید محمود 1388. حق و چهار پرسش بنیادین. قم، مؤسسه آموزشی و پزوهشی امام خمینی.
طباطبایى، سید محمد حسین 1417ق. المیزان فى تفسیر القرآن، قم، دفتر انتشارات اسلامى جامعه‏ى مدرسین.
نیچه، فردریش 1377. اراده قدرت، ترجمه­ی مجید شریف، تهران، جامی.
کاپلسون، فردریک چارلز 1375. تاریخ فلسفه از فیشه تا نیچه. ترجمه­ی جلال الدین مجتبوی، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
مجموعه مقالات دائرة المعارف راتیلج. «فمینیسم و دانشهای فمینیستی»، ترجمه­ی عباس یزدانی و بهروز جندقی، قم، دفتر مطالعات و تحقیقات زنان (1388).
مصباح یزدی، محمد تقی 1388. نگاهی گذرا به حقوق بشر از دیدگاه اسلام. قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره.
ــــــــــــــــــ 1377. حقوق و سیاست در قرآن، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
ــــــــــــــــــ 1375. دروس فلسفه اخلاق. تهران، اطلاعات.
ــــــــــــــــــ 1386. نظریه حقوقی اسلام، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
ــــــــــــــــــ 1384. نقد و بررسی مکاتب اخلاقی، تحقیق و نگارش احمد حسین شریفی، قم، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی ره.
طالبی، محمد حسین 1393. درآمدی بر فلسفه حق، تهران، سمت.
راسخ، محمد 1381. حق و مصلحت: مقالاتی در فلسفه حقوق، تهران، طرح نو.
کدخدایی محمد رضا، «مبانی مقایسه‌ی ارزشی نظام حقوق زن در اسلام و فمینیسم»، راهبردی زنان، ش 57، (پاییز 1391).
__________، «حق کیفر و مبنای آن از منظر اسلام و مکاتب بشری»، معرفت، مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)، ش 125، (1388).
موحد، محمد علی 1381. در هوای حق و عدالت، تهران، کارنامه.
مطهری، مرتضی 1375. تفکر فلسفی غرب از منظر استاد مطهری، مؤسسه فرهنگی اندیشه.
__________، بیست گفتار، قم، صدرا.
__________، مجموعه یادداشت‏هاى استاد مطهرى. (به نقل از نرم افزار یادداشت‌های استاد).
__________، 1375. نظام حقوق زن در اسلام، قم، صدرا.
امید، مسعود 1381. درآمدی بر فلسفه اخلاق از دیدگاه متفکران مسلمان معاصر ایران، تبریز، مؤسسه تحقیقاتی علوم اسلامی.
هام، مگی و سارا گمبل 1382. فرهنگ نظریه‌های فمینیستی. ترجمه­ی فیروزه مهاجر و دیگران، تهران، توسعه.
صانعی دره بیدی، منوچهر 1377. فسلفه اخلاق و مبانی رفتار، تهران، سروش.
فراکنا، ویلیام کی 1389. فلسفه اخلاق، ترجمه­ی هادی صادقی، قم، طه.
ج.گنسلر، هری 1390. درآمدی بر فلسفه اخلاق معاصر. ترجمه­ی مهدی اخوان، تهران، علمی و فرهنگی.
http://www.mashreghnews.ir/fa/news/214855/
arthur j.dyck, "rethinking rights and responsibilities" in: The Moral Bonds of Community. Georgetown university press. 2005.
Clarkson , Christopher M. V. 1987. UNDERSTANDING CRIMINAL LAW.LONDON: FONTANA PRESS.
Abraham, Edel 1992. Theory of Value "in Encyclopedia of Ethics.  Ed.Lawrence c. Becker, V.2, 1992.
 Williams,  Howard L. 1979. Essays on Kant's Political Philosophy . Metaphysical Elemetns of Justice, ch. O., sect. 26, as quoted in B. Edelman, The Ownersship of the Imoge .Routledge and Kegan Paul, 1979.
 dworkin, Ronald 1996. Rights as trumps. In: theories of rights, carl wellman, "concepts of right, in: encyclopedia of ethics . v3.
Chadwick, Ruth Encyclopedia of Applied Ethics , v.3.(2007).
Seung- hwan lee, "Liberal Rights or/and Confucian Virtues?" in: Theories of Rights.1996
Tom campbell, Rights: A Critical Introduction , p189 ; jermey waldron, Rights , in: Acompanion to Contemprorary Political Philosophy ,2006