بررسی اهمیت زمان در اعمال سیاست های جمعیتی با استفاده از مدل پویایی سیستم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه معارف دانشگاه صنعتی شریف

2 دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی صنایع

3 دانشجوی کارشناسی مهندسی صنایع

چکیده

مطالعه و بررسی میزان و ساختار و توزیع جمعیت از لحاظ کمی وکیفی، و سیاست گذاری راهبردی برای مدیریت و کنترل آن از جمله وظایف حاکمیتی است. از ابزارهای علمی برای تحقیق این مهم به کارگیری روش های آینده پژوهی در مدل سازی سیستم های دینامیکی می باشد. در این راستا می توان با استفاده از نرم افزارهای مناسب، تغییرات پارامترهای مختلف و نتایج حاصل را در یک سیستم پویا، شبیه سازی و داده های عددی را ترسیم نمود تا تصویر روشنی در اختیار سیاست گذاران و مجریان قرار گیرد. در مقاله حاضر با استفاده از این روش، اثر متغیر زمان و یا به عبارتی اثر تأخیر و تعجیل در اعمال سیاست های جمعیتی بر نرخ باروری و نهایتاً جمعیت کل مورد بررسی قرار گرفته است. مقایسه ی نتیجه ی محاسبات در سه حالت مختلف، نشان می دهد که به ازای هر دوره ی پنج ساله تأخیر در اعمال سیاست های کوتاه مدت، احتمال اثربخشی و بازخورد مورد انتظار، افت و کاهش قابل توجهی خواهد داشت. علاوه بر آن، هزینه اعمال همان سیاست ها افزایش پیدا خواهد کرد. این تفاوت به دلیل تأثیر پارامتر توان باروری است که در گذار فعلی از پنجره جمعیتی در وضعیت بیشینه خود قرار دارد و با گذر زمان کاهش می یابد. لذا تغییر دیرهنگام در رفتار باروری بواسطه تأخیر در اعمال سیاست ها نتایج ضعیف تری به دنبال خواهد داشت.

کلیدواژه‌ها


  • ×     امیر احمدی، هوشنگ(1369) ، نیک پور، فریدون  "رشد جمعیت و توسعه اقتصادی و اجتماعی در ایران" ،  اقتصاد ( اطلاعات سیاسی - اقتصادی ( ، شماره 40، ص 48.

    ×     جهانفر ، محمد (1377) ،جمعیت و تنظیم خانواده، نشر دهخدا ، ص33.

    ×     حسینی، حاتم (1390) ، گذار جمعیت‌شناختی در ایران، ، مجموعه مجموعه مقالات همایش تحلیل روندهای جمعیتی کشور ، انتشارات مرکز آمار.

    ×     حضرت آیت­الله خامنه­ای دردیدار کارگزاران نظام، 3مرداد (1390): http://farsi.khamenei.ir.

    ×     رجائیان ، محمد مهدی(1388) ، شبیه سازی سیستم­های پویا با نرم­افزار ونسیم، نشر فرایاز .

    ×     زنجانی، حبیب‌الله ، (1371) ، بررسی باروری در ایران، مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی در ایران ـ تهران ، صفحات 51-55.

    ×     بخش جمعیت سازمان ملل متحد ، آمار سال 2005.

    ×     کاظم پور ، شهلا (1388) ، مبانی جمعیت­شناسی، ویراست 2، انتشارات مرکز مطالعات و پژوهش­های جمعیتی آسیا و اقیانوسیه.

    ×     محمودی ، محمد جواد(1389) ، تحولات جمعیتی چالش‌های پیش‌رو و لزوم تجدیدنظر در سیاست‌های جمعیتی ایران، فصلنامه  علمی- تخصصی برداشت دوم شماره 11و12.

    ×     مرکز آمار ایران(1385)، نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن- تهران.

    ×     مشفق ، محمود و میرزایی، محمد 1389، انتفال سنی در ایران ، تحولات سنی جمعیت و سیاستگذاری های جمعیتی، فصلنامه جمعیت شماره 71و72، ص 7.

    ×     میرزایی ،محمد(1387)،گفتاری در باب جمعیت شناسی کاربردی، نشر دانشگاه تهران، ص34.

    • Ø Barlas, Y, 2002, system dynamics, systemic feedback modeling for policy analysis, Eolss poublisher.
    • Ø Blaom,D.and J.Williamson 1998,Demographic Transitions and Economic Miracles in Emerging Asia,World Bank Economic Review (12),p 419-435.
    • Ø Forrester,J.w, 1961, Industrial dynamics, New York, John wiley @ sons
    • Ø Kirkwood, C.W. 1998, System Dynamics Methods, A Quick introduction, college of business Arizon state university.
    • Ø Rabah,A, 2011, Demography, credit and institutions: A global perspective, Emerging Markets Review, Volume 12, P 79-93.
    • Ø Sterman, J.D, 2000, Business dynamics, systems thinking and modeling for a complex  world, new York, Mc Graw Hill
    • Ø User’s Guide Version 5 Copyright © 1998-2007, Ventana Systems, Inc. Revision Date: July 4, 2007.