دوسویگی مصرف و آبرو : کاوشی زمینه‌مند در رفتار مصرف‌گرایانه‏ زنان در مهمانی‌ها

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

گروه تعاون و رفاه اجتماعی، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه یزد، یزد، ایران

چکیده

افراد برای کسب منزلت به رقابت می‌پردازند و مکانیزم‌هایی همانند مصرف کالاها و نمادهای خاص در کنار ثروت قرار می‌گیرند تا آن را نشان دهند. در چنین ساختاری، چشم‌و‌همچشمی در فضای فرهنگی پررنگ می‌شود. در این میان، مهمانی‌ها، عرصه‌های مصرف متظاهرانه برای کسب هویت و کسب تفاخر اجتماعی هستند. این پژوهش، کاوشی زمینه‌مند درباره چگونگی شکل‌گیری مصرف و چشم‌و‌همچشمی در مهمانی‌های شهر مشهد است. در قالب رویکرد کیفی و با استفاده از نظریۀ زمینه‌ای، تعدادی از زنان متاهل طبقه متوسط و متوسط رو به بالای شهر مشهد با استفاده از مصاحبه‌های عمیق و نمونه‌گیری هدفمند و نظری، مورد مصاحبه قرار گرفتند و تحلیل داده‌ها به شیوۀ کدگذاری باز و محوری و گزینشی انجام شد. یافته‌های تحقیق شامل 18 مقوله اصلی و یک مقوله هسته تحت عنوان دوسویگی مصرف و آبرو شد. همچنین جداول مفهومی، مدل پارادایمی و طرح‌واره نظری پژوهش ارائه شد. نتایج نشان داد زنان در مهمانی‌ها که عرصه‌هایی زنانه است به دنبال بازنمایی هویت‌های مغفول‌شان هستند. در این راستا به دیگرانی هنجارساز وابسته‌اند. در جریان این دیالکتیک وابستگی زنان هویت‌‌های مغفول خود را بازیابی می‌کنند و مهمانی‌ها به فرایندهایی ادامه‌دار تبدیل می‌شوند.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  • اشتراوس، انسلم و جولیت کربین، ۱۳۹۰. مبانی پژوهش کیفی: فنون و مراحل تولید نظریهزمینه‌ای. ترجمه‌ی ابراهیم افشار، تهران: نشرنی.
  • افراسیابی، حسین، حامد سیارخلج و کاوه شکوهی‌فر. «عوامل مرتبط با مدگرایی در بین جوانان شهر یزد»، جامعه‌پژوهی فرهنگی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، س 7، ش 1، (1395).
  • باکاک، رابرت، 1381. مصرف، ترجمه‌ی خسرو صبری، تهران: شیرازه.
  • پاسبانی، ابوالفضل و محمود متوسلی. «مصرف تظاهری در آرای تورستین وبلن و موضوع پس‌انداز»، تحقیقات اقتصادی، ش 98، (1391).
  • حاجی‌زاده­میمندی، مسعود و فریدون یوسفی. «بررسی عوامل اجتماعی مرتبط با فرهنگ مصرف در میان زنان شهر یزد»، مطالعات راهبردی زنان، س 16، ش 61، (1392).
  • حبیب‌پورگتابی، کرم و زرنوش بابایی همتی. «مصرف نمایشی خرید در بین خانواده‌های شهر تهران (مطالعه­ی موردی مناطق 1، 7 و19)»، فصلنامه شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده، دوره 19، ش 73، (1395).
  • دیلینی، تیم، 1387. نظریه‌های کلاسیک جامعه­شناسی، ترجمه‌ی بهرنگ صدیقی و وحید طلوعی، تهران: نشرنی.
  • ذکایی، محمدسعید، ابوتراب طالبی و علی انتظاری. «مفهوم‌سازی سبک زندگی فرهنگی»، جامعه‌پژوهشی فرهنگی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، س 8، ش 1، (1396).
  • ·        رسولی، محمدرضا. «بررسی مؤلفه‌های سبک زندگی در تبلیغات تجاری تلویزیون»، تهران: مرکز تحقیقات مطالعات و سنجش برنامه‌ای صدا و سیما جمهوری اسلامی ایران، اداره کل مطالعات رسانه‌ها و ارتباطات، (1382).
  • روشن، رضا، مصیب پهلوانی و محمدنبی شهیکی­تاش. «بررسی اثر شکل‌گیری عادات، دیرپایی کالاهای بادوام و چشم­وهم­چشمی در مصرف بین دوره‌ای خانوارهای ایرانی با استفاده از روش گشتاورهای تعمیم‌یافته»، سیاست‌گذاری اقتصادی، س 5، ش 10، (1392).
  • رهبرقاضی، محمودرضا و امین کوشکی. «نقش جنسیت در مصرف‌گرایی سیاسی شهروندان»، زن در توسعه و سیاست، دوره15، ش1، (1396).
  • ﺯﺍﻫﺪﺯﺍﻫﺪﺍﻧﻲ، ﺳﻌﻴﺪ و ﻣﺮﻳﻢ ﺳﺮﻭﺵ. «ﺍﻟﮕﻮﻱ ﻣﺼﺮﻑ ﻭ ﻫﻮﻳﺖ ﺩﺧﺘﺮﺍﻥ ﺟﻮﺍﻥ ﺷﻬﺮﻱ؛ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺩﺭﺑﺎﺭﻩ ﺩﺧﺘﺮﺍﻥ ﺷﻴﺮﺍﺯ»، ﻣﻄﺎﻟﻌﺎﺕ ﻓﺮﻫﻨﮕﻲ ﻭ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﺎﺕ، س4، ﺵ 11، (1387).
  • سعیدی، علی‌اصغر. «جامعه مصرفی و جوانان»، مطالعات جوانان، س1، ش 5، (1382).
  • شویره،کریستیین و اولیویه فونتن، 1385. واژگان بوردیو، ترجمه‌ی مرتضی کتبی، تهران: نشرنی.
  • عسکری‌ندوشن، عباس، سیدعلیرضا افشانی، راضیه ذاکری‏هامانه و سمیه عسکری‏ندوشن. «تمایلات مصرفی زنان در شهر یزد»، زن در توسعه و سیاست، دوره 9، ش 1، (1390).
  • غلامی، یوسف و نسترن خلجی. «سنجش تأثیرات متغیرهای اجتماعی-اقتصادی بر مصرف‌گرایی شهروندان (نمونه موردی: شهرکاشان)»، پژوهش و برنامه‌ریزی شهری، س8، ش29، (1396).
  • فاضلی، محمد، 1382. مصرف و سبک زندگی، تهران: صبح صادق.
  • فردرو، محسن و شهناز صداقت­زادگان، 1387. پایگاه اقتصادی-اجتماعی و مصرفکالاهای فرهنگی، تهران: زهد.
  • فعالی، محمدتقی. «پیر بوردیو»، طعم زندگی، س1، ش2، (1395).
  • فلیک، اووه (1391). درآمدی بر تحقیق کیفی، ترجمه­ی هادی جلیلی، تهران: نشر نی.
  • کرس‌ول، جان (1391). روش و طرح تحقیق کیفی، انتخاب از میان پنج رویکرد، ترجمه­ی طهمورث حسنقلی‌پور، اشکان الهیاری و مجتبی براری، تهران: نگاه دانش.
  • کلاکی، حسن. «نظریه­ی بنیادی به­مثابه روش نظریه­پردازی»، پژوهش‌نامه فرهنگی، دوره 3، ش 6، (1388).
  • کمالی، افسانه و لعیا خودکاری. «بررسی مصرف متظاهرانه و عوامل موثر بر آن در شهر تهران»، انجمن ایرانی مطالعات فرهنگی و ارتباطات، س10، ش37، (1393).
  • کوزر، لوئیس، 1385. زندگی و اندیشه بزرگان جامعه­شناسی، ترجمه‌ی محسن ثلاثی، تهران: علمی.
  • نش، کیت، 1384. جامعه‌شناسی سیاسی معاصر، جهانی­شدن سیاست، قدرت، ترجمه‌ی محمدتقی دلفروز، تهران: کویر.
  • وبلن، تورستین، 1380. نظریه­ی طبقه تن­آسا، ترجمه‌ی فرهنگ ارشاد، تهران: نشرنی.
  • وزیری، هاجر، حسین بهروان و علی یوسفی. «مصرف نمایشی پوشاک و عوامل مؤثر بر آن (مورد مطالعه: دانش‌آموزان دبیرستانی شاهرود نمونه)»، علوم اجتماعی دانشکده ادبیات و علوم‌انسانی دانشگاه فردوسی مشهد، س 9، (1391).
    • Charmaz, K. (2008). Grounded Theory as an Emergent Method, hand book of emergent method, Edited by Hesse-Biber, Sharlene Nagy and Patricia Leavy, New York, Division of Guilford publication.
    • Hudders, Liselot. & M. Pandelaere & P. Vyncke. "Consumer meaning making the meaning of luxury brands in a democratized luxury world", International Journal of Market Research, 55(3), (2013).
    • Zheng, X. & E. Baskin & S. Peng. "Feeling inferior, showing off: The effect of nonmaterial social comparisons on conspicuous consumption", Journal of Business Research, 90, (2018).
    • Wang, Y. & V. Griskevicius. "Conspicuous consumption, relationships, and rivals: Women's luxury products as signals to other women". Journal of Consumer Research, 40 (5), (2013).

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار