مادران، دختران و ازدواج (تفاوت های نسلی در ایده ها و نگرش های ازدواج در شهر یزد)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار جمعیت شناسی

2 عضو هیأت علمی دانشگاه یزد

3 استاد گروه جمعیت شناسی دانشگاه تهران

4 محقق در مؤسسه سیاست های عمومی، دانشگاه ملی استرالیا

5 عضو هیئت علمی دانشگاه تهران

چکیده

این مقاله، تفاوت ها و تغییرات بین نسلی در ارزش ها و نگرش های مرتبط با ازدواج و تشکیل خانواده را در بین دو نسل مادران و دختران مقایسه و تحلیل می کند. داده های تحقیق، از طریق پیمایش، در شهر یزد جمع آوری و اطلاعات مربوط به 155 نفر از نسل مادران و 155 نفر از نسل دختران مورد تحلیل قرار گرفته است. نتایج بیانگر اجماع و توافق نظر هر دو نسل در مورد سن مناسب ازدواج و همچنین مخالفت با چندهمسری مردان است که ثبات زیاد این ابعاد نگرشی را نشان می دهد. از سوی دیگر، تفاوت های بین نسلی معناداری در ایده ها و نگرش های دختران و مادران در ابعادی نظیر زمان بندی فرزند اول، ازدواج خویشاوندی، نحوه انتخاب همسر و مجرد ماندن وجود دارد و دختران از ایده ها و نگرش های مدرن تری در این ابعاد برخوردارند. چنین تفاوت های بین نسلی در نگرش های ازدواج می تواند هم ناشی از تغییرات ایده ایی و هم ناشی از تفاوت های نسلی در مشخصه های اقتصادی  اجتماعی از جمله آموزش، اشتغال و خاستگاه شهری باشد که بررسی های بیشتری را می طلبد. هرچند دامنه تغییرات نسلی در محیط مورد مطالعه گسترده نیست، ولی نتایج بیانگر تغییراتی آرام در ویژگی های خانواده در ایران می باشد.

کلیدواژه‌ها


  • ×   امانی، مهدی (1380)، «نگاهی به چهل سال تحول جمعیت‏شناختی ازدواج در ایران 75-1335»، نامه علوم اجتماعی، ش 17. صص. 46-33.

    ×   آزادارمکی، تقی (1386)، جامعه‏شناسی خانواده ایرانی، تهران: انتشارات سمت.

    ×   آزاد ارمکی، تقی؛ زند، مهناز؛ خزایی، طاهره (1379)، «بررسی تحولات اجتماعی و فرهنگی در طول سه نسل خانواده تهرانی»، نامه علوم اجتماعی، ش 16، صص 29-3.

    ×   سرایی، حسن (1385)، «تداوم و تغییر خانواده در جریان گذار جمعیتی ایران»، نامه انجمن جمعیت‏شناسی ایران، ش2، صص 60-37.

    ×   صادقی، رسول؛ قدسی، علی‎محمد؛ افشارکهن، جواد (1386)، «واکاوی مسئله ازدواج و اعتبارسنجی یک راه‏حل»، پژوهش زنان، دوره 5، ش1، صص 108-83. 

    ×   عباسی‏شوازی، محمدجلال؛ عسکری‏ندوشن، عباس (1387)، «آرمان­گرایی در توسعه و نگرش‫های مرتبط با خانواده در ایران: مطالعه موردی در شهر یزد»، نامه علوم اجتماعی، ش34، صص 72-49.

    ×   عباسی‫شوازی، محمدجلال؛ ترابی، فاطمه (1385)، «تفاوت‫های بین نسلی ازدواج خویشاوندی در ایران»، نامه انجمن جامعهشناسی ایران، دوره هفتم، ش4، صص 119-146.

    ×   عباسی‏شوازی، محمدجلال؛ صادقی، رسول (1384)، «قومیت و الگوهای ازدواج در ایران»، پژوهش زنان، دوره 3، ش1، صص47-25.

    ×   عبداللهیان، حمید (1383)، «نسل‫ها و نگرش‫های جنسیتی: سنجش آگاهی از تعارض در نگرش‫های جنسیتی»، پژوهش زنان، دوره 2، ش3، صص 84-57. 

    ×   عسکری‏ندوشن، عباس (1388)، «آرمانگرایی توسعه و تغییرات خانواده (با تأکید بر متغیرهای جمعیتی در ایران): مطالعه موردی در شهر یزد»، پایان‏نامه دکترای جمعیت‏شناسی، دانشگاه تهران.

    ×   قائمی، علی (1363)، «نظام حیات خانواده در اسلام» تهران: انتشارات انجمن اولیا و مربیان.

     

    • Ø Abbasi-Shavazi, M.J., P. McDonald and M. Hossein-Chavoshi, (2003), “Change in Family, Fertility Behavior and Attitudes in Iran”, Working Paper in Demography, 88, Canberra: The AustralianNationalUniversity.
    • Ø Abbasi-Shavazi M. J., P. McDonald and M. Hosseini-Chavoshi (2008a), “The Family and Social Change in Post-Revolutionary Iran.” In K. M. Yount and H. Rashad (eds), Family in the Middle East: Ideational Change in Egypt, Iran, and Tunisia, New York: Routledge. Pp. 217-235.
    • Ø Abbasi-Shavazi, M. J., P. McDonald and M. Hosseini-Chavoshi (2008b), “Modernization or Cultural Maintenance: The Practice of Consanguineous Marriage in Iran,” Journal of Biosocial Science, 40: 911-933.
    • Ø Abbasi-Shavazi, M. J., S. P. Morgan, M. Hosseini-Chavoshi and P. McDonald (Forthcoming), “Family Change and Continuity in Iran: Birth Control Use before First Pregnancy”, Journal of Marriage and Family.
    • Ø Aghajanian, A. (1986), “Some Notes on Divorce in Iran.” Journal of Marriage and the Family 48: 749–755.
    • Ø Amato, P. (1996), “Explaining the Intergenerational Transmission of Divorce”, Journal of Marriage and the Family, 58: 628 – 640.
    • Ø Annie Kao, T. S, B. Guthrie and C. Loveland-Cherry (2007), An “Intergenerational Approach to Understanding Taiwanese American Adolescent Girls' and Their Mothers' Perceptions about Sexual Health”, Journal of Family Nursing, 13(3):312-332.
    • Ø Askari-Nodoushan, A., T. Aghayarihir, A. Ahmadi and A. Mehryar (2006), “Changing Mate Selection Pattern in Iran”, Paper Presented at the International Conference on Emerging Population Issues in the Asian-Pacific Region: Challenges for the 21st Century, Mumbai, 10-13 December 2006.
    • Ø Axinn, W. G., and A. Thornton (1993), “Mothers, children and cohabitation: The intergenerational effects of attitudes and behavior”, American Sociological Review, 58, Pp. 233 – 246.
    • Ø Barber, J. (2001), “The Intergenerational Transmission of Age at First Birth among Married and Unmarried Men and Women”, Social Science Research, 30: 219 – 247.
    • Ø Bauer, J. (1984), “New Models and Traditional Networks: Migrant Women in Tehran”, In J. T. Fawcett, S. Khoo, and P. Smith (eds). Women in the Cities of Asia: Migration and Urban Adaptation, Boulder, Colorado: Westview Press.
    • Ø Bauer, J. (1985), “Demographic Change, Women and the Family in a Migrant Neighborhood of  Tehran”, In A. Fathi (ed.) Women and the Family in Iran, Leiden, Netherlands: E.J. Brill. pp: 158-186.
    • Ø Cleland, J., and C.R. Wilson (1987), “Demand Theories of the Fertility Transition: An Iconoclastic View”, Population Studies 41(1): 5–30.
    • Ø Friedl, E. (2003), “Tribal Enterprises and Marriage Issues in Twentieth-Century Iran”, In B. Doumani (ed). Family History in the Middle East: Household, Property and Gender, State University of New York.
    • Ø Givens B.P. & C. Hirschman (1994), “Modernization and Consanguineous Marriage in Iran”, Journal of Marriage and the Family, 56(4): 820-834.
    • Ø Good, W. (1963), “World Revolution and Family Patterns, London: Free Press of Glencoe.
    • Ø Gulick, J. and M.E. Gulick (1978), “The Domestic Social Environment of Women and Girls in Isfahan, Iran”, In L. Beck and N. Keddie (eds). Women in the Muslim World, Cambridge, Massachusetts: HarvardUniversity Press.
    • Ø Hosseini-Chavoshi, M., P. McDonald, and M. J. Abbasi-Shavazi (2006), The Iranian Fertility Decline, 1981-1999: “An Application of the Synthetic Parity Progression Ratio Method”, Population, 61(5/6): 701-718.
    • Ø Kertzer, L .D. (1993), “Generation as a Sociological Problem”, Annual Review of Sociology, 9: 125-149.
    • Ø Lesthaeghe, R. & J. Surkyn (1988), “Cultural Dynamics and Economic Theories of Fertility Change”, Population and Development Review, 14(1): 1-45.
    • Ø Lesthaeghe, R. (1995), “The Second Demographic Transition in Western Countries: An Interpretation”, Pp.17-61, In K. O. Mason & A-M. Jensen (ed.s), Gender and Family Change in Industrial Countries, Oxford: Clarendon Press.
    • Ø Malhotra A, A. Tsui, and V. de Silva (1992), “Mothers, Daughters and Marriage: Explaining Similarity in Generational Perceptions in Sri Lanka”, Unpublished Report. In www.popline.org
    • Ø Ryder, N. B. (1965), “The Cohort as a Concept in the Study of Social Change”, American Sociological Review, 30(6): 843-861.
    • Ø Sharma, N, V. Sumati and A. Kesar (2005), “Intergenerational Differences in the Concept of Marriage among Dogra Brahmin Females (Mothers and Daughters) ”, Anthropologist, 7(4): 253-256.
    • Ø Shebloski, B. and J. L. Gibbons (1998), “Intergenerational Patterns in Beliefs about Women's Roles among Adolescents and Their Parents in the Czech Republic”, Cross-Cultural Research, 32(3): 241-256.
    • Ø Tashakkori, A. & VD. Thompson (1988), “Cultural Change and Attitude Change: An Assessment of Post-revolutionary Marriage and Family Attitudes in Iran”, Population Research and Policy Review, 7(1): 3-27.
    • Ø Teachman, J. D. and D. A. Heckert (1985), “The Declining Significance of First-Birth Timing”, Demography, 22(2): 185-198.
    • Ø Thornton, A. (1989), “Changing Attitudes toward Family Issues in the United States”, Journal of Marriage and the Family, 51: 873-893.
    • Ø Thornton, A. (2001), “The Developmental Paradigm, Reading History Sideways and Family Change”, Demography, 38(4): 449-465.
    • Ø Thornton, A. (2005), “Reading History Sideways: The Fallacy and Enduring Impact of the Developmental Paradigm on Family Life”, Chicago, IL: University of Chicago Press.
    • Ø Tremayne, S. (2006), “Modernity and Early Marriage in Iran: A View from Within”, Journal of Middle East Women's Studies, 2(1): 65-94.
    • Ø Trussell, J. and J. Menken (1978), “Early Childbearing and Subsequent Fertility”, Family Planning Perspectives, 10: 209-218.
    • Ø Van de Kaa, D. J. (1987), “Europe’s Second Demographic Transition”, Population Bulletin, 42 (1), Washington, PRB.
    • Ø Van de Kaa, D.J. (2001), “Postmodern Fertility Preferences: From Changing Value Orientation to New Behavior”, Population and Development Review, 27(Supp.): 290-331.