امروزه با گسترش دانش و فن آوری‌های نوین پزشکی، چالش‌های بسیاری فراروی فقه قرار گرفته است. یکی از این نوع مسائل که برای درمان ناباروری به کار می‌رود، استفاده از سلولهای بنیادی بافت تخمدانی برای استحصال تخمک ژنتیکی از زنان نازا و در سنین باروری است. سلولهای بنیادی، سلول-های اولیه و مادر تمام سلول‌ها هستند که توانایی تبدیل شدن به تمام سلولهای بدن را دارند، و می‌توانند در ترمیم بافت‌های مختلف بدن و جایگزین شدن با سلولهای آسیب دیده موثر باشند. با کشت سلولهای بنیادی که در یک بافت تخمدانی وجود دارد، می‌توان به تخمک بالغ رسید و با استفاده از تکنیک IVF در بخش بالینی می‌توان برای درمان ناباروری به افرادی که ذخیره تخمک آن‌ها پایین آمده، کمک نمود. در این پژوهش، از منظر فقهی و با روش تحلیلى و اجتهادی به نقد و بررسی دلائل شرعی استفاده از سلولهای بنیادی در درمان ناباروری زنان خواهیم پرداخت. پژوهش حاضر نشان می‌دهد با توجه به ناتمام بودن ادله‌ای که بر حرمت استفاده از سلولهای بنیادی اقامه شده، می‌توان با وجود برخی شرایط، به جواز این عمل، حکم نمود و حتی این روش، نسبت به برخی روش‌های دیگر درمانی همانند اهدای گامت و جنین از اجنبی، که از نظر نسب و فروعات آن، مورد تأمل و چالش است، از اولویت بیشتری برخوردار خواهد بود.
جاور، حسین و سید رضا موسوی واعظ، (1400). «بررسی استفاده منجر به تلف از سلولهای بنیادی جنین در مطالعات پیشگیرانه و درمان ناتوانی»، مطالعات ناتوانی، س 11، ش 1.
حلی، شیخ نجم الدین ابی القاسم جعفر بن الحسن بن یحیى بن سعید الهذلی [المحقق الحلی] (بیتا)، معارج الاصول، مؤسسه آل البیت علیهم‌السلام لإحیاء التراث ـ قم.
خمینى، سید روح‌الله موسوى، (1421 ق). کتاب البیع (الامام خمینی)، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى قدس سره.
رضایی، نازنین و همکاران،(1396). «کاربرد سلولهای بنیادی در درمان اختلالات تولید مثلی مردان و زنان»، زنان، مامایی و نازایی ایران، د 20، ویژه نامه.
زنجانى، سید موسى شبیرى، کتاب نکاح (زنجانى)، (1419 ق) مؤسسه پژوهشى رأی پرداز، قم - ایران، اول.
سبزواری، سید عبدالاعلی، (1409 ق). مواهب الرحمن فی تفسیر القرآن، چاپ اول، دفتر معظم له، قم.
طباطبایی، سیده فاطمه و بتول شاهرخی شاهرخ آبادی، (1397). تبیین فقهی استفاده از سلولهای بنیادی بند ناف و آثار وضعی آن، فقه پزشکی، دوره 10، شماره 36 و 37.
طباطبایى، سید محمد حسین، (1425 ق). المیزان فى تفسیر القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
طبرسى، احمد بن على، الاحتجاج، (1403 ق). چاپ اول، نشر مرتضى، مشهد.
طبرسى، فضل بن حسن، (1372). مجمع‌البیان فى تفسیر القرآن، تحقیق محمدجواد بلاغى، چاپ سوم، انتشارات ناصرخسرو، تهران.
طبری، محمد بن جریر(بیتا)، جامع البیان عن تأویل القران، دار المعرف، قاهره، عیاشى.
طبسی، محمد رضا (بیتا)، المنیه فی حکم الشارب و اللحیه، محمد کاظمی قزوینی، چاپ اول، بی‌نا، قم.
طوسی، محمد بن حسن، (بیتا). التبیان فى تفسیر القرآن، تحقیق احمد قیصر عاملی، چاپ اول، دار احیاء التراث العربی، بیروت.
طوسى، ابو جعفر، محمد بن حسن، (1390 ق). الاستبصار فیما اختلف من الاخبار، تهران: دار الکتب الإسلامیه.
طوسى، ابو جعفر، محمد بن حسن، (1407 ق). تهذیب الاحکام، تهران: دار الکتب الإسلامیه.
طوسى، ابو جعفر، محمد بن حسن، (1427 ق). رجال الشیخ الطوسی - الابواب، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم – ایران.
طوسى، ابو جعفر، محمد بن حسن، (بیتا). الفهرست (للشیخ الطوسی)، المکتبه الرضویه، نجف اشرف – عراق.
عاملى، حر، محمد بن حسن، (1409 ق). وسائل الشیعه، قم: مؤسسه آل البیت علیهم السلام.
عیاشی، ابن مسعود، محمد، (1380 ق). کتاب التفسیر العیاشی، تحقیق سید هاشم رسولى محلاتى، چاپ اول، چاپخانه علمیه، تهران.
فاضل لنکرانی، محمد جواد، (1378). بررسی فقهی تلقیح مصنوعی، قم، مرکز فقهی ائمه اطهار علیهم السلام.
قاسمی، محمد علی، (1399 ش). آیات فقه پزشکی، قم، مرکز فقهی ائمه اطهار (ع).
قائنی، محمد، (1424 ق). المبسوط فی فقه المسائل المعاصره (المسائل الطبیه)، قم - ایران، مرکز فقه الائمه الاطهار (علیهم السلام).
قمى، صدوق، محمد بن على بن بابویه، (1413 ق). من لا یحضره الفقیه، دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، قم – ایران.
قمى، على بن ابراهیم، (1363 ش). تفسیر القمی، تحقیق طیب موسوى جزایرى، چاپ سوم، دارالکتاب، قم.
کلینى، ابو جعفر، محمد بن یعقوب، (1407 ق). الکافی. تهران: دار الکتب الإسلامیه.
کیدرى، قطب الدین، محمد بن حسین، (1416 ق). اصباح الشیعه بمصباح الشریعه. مؤسسه امام صادق علیه السلام.
گلدوزیان ایرج و احمد، پور ابراهیم، (1397). گفتارهایی ناظر بر سلولهای بنیادی. تهران: انتشارات مجد.
لاریجانی، باقرو فرزانه زاهدی،(1383). «مسائل اخلاقی در همانند سازی و پژوهش‌های سلول های بنیادی»، دیابت و متابولیسم ایران، س 4، ش 4.
محسنی، محمد آصف، (1382). الفقه و مسائل طبیه. قم: بوستان کتاب قم (انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم).
مراغی، سید میر عبدالفتاح بن علی حسینی، (1417 ق). العناوین الفقهیه، چاپ اول، انتشارات اسلامی، قم.
مصطفوى، حسن، (بی تا). التحقیق فى کلمات القرآن الکریم. بیروت-قاهره-لندن.
معین، محمد، (1381). فرهنگ معین، تهران، ایران: انتشارات ادنا.
مکارم شیرازى، ناصر، (1429 ق). احکام پزشکى (مکارم)، قم: انتشارات مدرسه امام على بن ابى طالب علیه السلام.
مکارم شیرازى، ناصر، (1373). ترجمه قرآن (مکارم). قم: دار القرآن الکریم (دفتر مطالعات تاریخ و معارف اسلامى).
منتظری نجف‌آبادى، حسین على، (1409 ق). مبانى فقهى حکومت اسلامى (مترجم: صلواتى، محمود و شکورى، ابو الفضل)، قم: مؤسسه کیهان.
نجاشى، ابوالحسن، احمد بن على، (1407 ق). رجال النجاشی – فهرست اسماء مصنفی الشیعه. قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه.
وحید رودسری، فاطمه و همکاران (1388). نتایج باروری به دنبال IVF و عوامل مؤثر بر آن. مجله علمی دانشگاه علوم پزشکی گرگان، دوره 11، شماره 3، 42.
Sujittra Khampang, Ph.D. In Ki Cho, Ph.D.a,c,d Kanchana Punyawai, Ph.D.a Brittany Gill, B.S.c,d Jacqueline N. Langmo, B.S.c,d Shivangi Nath, Ph.D.g Katherine W. Greeson, B.S.c,d Krista M. Symosko, B.S.c,d Kristen L. Fowler, M.S.c,d Siran Tian, B.S.a John P. Statz, B.S.f,h Alyse N. Steves, Ph.D.a,d Rangsun Parnpai, Ph.D.b Michael A. White, Ph.D.g Jon D. Hennebold, Ph.D.f,h Kyle E. Orwig, Ph.D.e Calvin R. Simerly, Ph.D.e Gerald Schatten, Ph.D.e and Charles A. Easley IV, Ph.D.a,c, Blastocyst development after fertilization with in vitro spermatids derived from nonhuman primate embryonic stem cells, Fertil Steril Sci® Vol. 2, No. 4, 2666-335X, 365-375. (November 2021)
Takahashi K, Yamanaka S Induction of pluripotent stem cells from mouse embryonic and adult fibroblast cultures by defined factors. Cell.126(4), 663-676. (2006 Aug).
)