بعد از تصویب ماده واحده سقط درمانی در مجلس شورای اسلامی (1384)، اجرای طرح غربالگری جنین با هدف شناسایی جنین مبتلا به بیماریهای مادرزادی از جمله سندرم داون آغاز گردید و اکنون اندیکاسیون مشمول سقط درمانی به 261 مورد از ناهنجاری و اختلالات جنینی افزایش یافته است و هرساله بر تعداد موارد سقط جنین پس از اعلام نتایج آزمایشات اولیه غربالگری افزوده میشود و مادران باردار زیادی به سقط جنین توصیه میشوند که بدون آگاهی به حکم شرعی آن، در مراکز سقط جنین غیرمجاز و در کمترین زمان ممکن، جنین خود را سقط میکنند. در چند سال اخیر با تجویز اکید پزشکان، اکثر مادران باردار به سوی انجام آزمایشهای غربالگری سوق داده شدهاند که به واسطه نتایج مشکوک و غیر قابلاطمینان مرحله اول غربالگری جنین بهعنوان بارداریهای پرخطر شناخته شده و اقدام به سقط جنین میکنند؛ این در حالی است که با توجه به درصد خطای قابل توجه در آزمایش غربالگری و آمار بالای مثبت کاذب این آزمایشات، جنینهای زیادی به اشتباه سقط میشوند. از سوی دیگر به جهت نتایج منفی کاذب آزمایشات غربالگری، مواردی از عدم شناسایی جنینهای مبتلا به اختلالات جنینی از جمله سندرم داون هر ساله به دنیا میآیند که نمایانگر وجود خطا در سیستم تشخیص بهداشتی درمانی این حوزه می باشد. این نوشتار درصدد است تا ضمن بررسی پزشکی موضوع غربالگری جنین، جواز شرعی سقط جنین درمانی را از ابعاد مختلف مورد تحلیل فقهی قرار دهد.
ابن منظور، محمد بن مکرم، (1404). لسان العرب، بیروت، دارالفکر، ج 15.
اکرمی، محمد، خیرالله پروین و محدثه رزمجو، (1400)، «بررسی حقوقی غربالگری سلامت جنین و سقط درمانی در طرح جوانی جمعیت و حمایت از خانواده»، مجله حقوق پزشکی، د 15، ش ۵۶.
بکتاشیان، مجتبی و همکاران، (1396). «بررسی آزمایشات غربالگری پیش از تولد مادران باردار و مقایسه آن با کاریوتیپ جنین»، زنان و مامائی و نازائی ایران، د 20، ش 11.
بهجت، محمدتقی، (1428)، «استفتائات»، قم: دفتر آیه الله بهجت، ج 3.
تارا، فاطمه، سمیه معین درباری و مهلا بختیاری، (1398). «بررسی ارتباط عوارض آمنیوسنتز با عبور سوزن از جفت»، مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران، د 29، ش 71.
دفتر تبلیغات اسلامی شعبه خراسان رضوی، (1386).«مسائل مستحدثه پزشکی»، قم: بوستان کتاب، ج 1.
دهخدا، علیاکبر، (1377). «لغتنامه دهخدا»، تهران: انتشارات دانشگاه تهران، ج 9.
راغب اصفهانی، حسین بن محمد، (1916)، «مفردات الفاظ القرآن»، دمشق: دارالقلم.
زینالو، مونا، (1396). «تحلیل اقتصادی غربالگری سندرم داون در برنامه جاری مراقبتهای دوران بارداری در سال 96 و ارائه برنامه پیشنهادی»، (پایاننامه دکتری تخصصی پزشکی اجتماعی)، به راهنمایی: محمد شریعتی و آزیتا خیلتاش، دانشگاه علوم پزشکی تهران، دانشکده پزشکی.
زمانی، رسول، (۱۳8۵).«سقطجنین در نگاه حقوق اسلامی»، تبریز: نشر مؤلف.
ستوده، حمید و ابوالقاسم مقیمی حاجی،(1399).«سقط درمانی؛ تأملات فـقـهی و سیاستگذاری تقنینی»، د 22، ش 88 .
قرائتی، محسن، (1383).«تفسیر نور»، تهران: مؤسسه درسهایی از قرآن، ج 2.
قیم، عبدالنبی، (۱۳۸۱). «فرهنگ معاصر عربی به فارسی»، تهران: فرهنگ معاصر.
کلینی، محمد بن یعقوب، (1407).«الکافی»، تهران: دارالکتب الاسلامیه، ج 7.
مرعشی شوشتری، محمدحسن، (1376).«دیدگاههای نو در حقوق کیفری اسلام»، تهران: میزان.
معین، محمد، (1386).«فرهنگ معین»، تهران: زرین.
مکارم شیرازی، ناصر، (1380). «تفسیر نمونه»، تهران: دارالکتب الاسلامیه، ج 6 و ج 12.
ــــــــــــــــــــ (1422).«بحوث فقهیه هامه»، قم: مدرسه الامام علی بن ابیطالب (ع).
ـــــــــــــــــــــــ (1387)، «احکام پزشکی»، قم: مدرسه امام علی بن ابیطالب (ع).
موسوی خمینی، روحالله، (1424)، «توضیح المسائل»، دفتر جامعه مدرسین وابسته به حوزه علمیه قم، ج 2.
نجفی، محمدحسن، (1404).«جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام»، چاپ هفتم، بیروت: دار احیا التراث العربی، ج ۴۳.
وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، «شیوهنامه غربالگری و تشخیص مشکلات کروموزمی و نقص لوله عصبی جنین»، ابلاغیه شماره 25013 / 302، 17/8/1390.
Audibert F‚De Bie I, Johnson J-A‚Okun N,Wilson RD‚Armour C,et at.No.348- Joint SOGC-CCM guide line:update on prenatal screening for featal aneuploidy‚fetal anomalies and averes pregnancy outcomes. J obstet Gynaecol Can.2017.39(9):805-17.
Bianco K. et al. «History of Miscarriage and Increased Incidence of Fetal Aneuploidy in Subsequent Pregnancy», Obstetrics & Gynecology. 2004; 191 (6) 1098-1102.
Detels R,Gulliford M,Tan CC,Karim QA. Oxford text of global publik helth. Oxford Textbook; 2015.
Down syndrome also called Trisomy 21 [Internet]. Minnesota Department of Health; (https://www.health.state.mn.us/diseases/cy/downsyndrome.html, cited 2019 Sep 18).
Dyer O. «The challeng of doing less».BMJ: British Medical Jurnal. 2013: 347
EsrigM. Leonardi D.E. «Spontaneous abortion after amniocentesis in women with a history of spontaneous abortion», Prenatal Diagnosis. 1985: 5 (1) 321-328.
Katherine Bianco MD. Aaron B. Caughey MPP. B. L. Shaffer. Regina Davis.
E. Norton. «History of Miscarriage and Increased Incidence of Fetal Aneuploidy in Subsequent Pregnancy», Obstetrics & Gynecology. 2006; 107 (5) 1098-1102.
Manganiello P.D. et al. «A report of the safety and accuracy of midtrimester amniocentesis at the Medical College of Georgia:Eight and one half years’ experience», American Journal of Obstetrics and Gynecology. 1979; 134 (8) 911-916.
Muñoz H. et al. «Two thirds of spontaneous abortion/fetal deaths after genetic midtrimester amniocentesis are the result of a pre-existing subclinical inflammatory process of the amniotic cavity», American Journal of Obstetrics & Gynecology. 1995; 172 (1) 261.
Pueschel SM. «Clinical aspects of Down syndrome from infancy to adulthood». American Journal of Medical Genetics Part A.1990; 37(S7): 52-6.
Stella M. Esrig, Donna E. Leonardi. «Spontaneous abortion after amniocentesis in women with a history of spontaneous abortion». Prenatal diagnosis. 1985; 37 (S7): 321-328.
Wang J. et al. «Prospective chromosome analysis of 3429 amniocentesis samples in China using copy number variation sequencing», American Journal of Obstetrics and Gynecology. 2018; 219 (3) 287.e1-287.e18.