زنان و تاثیرات فرهنگی _ اجتماعی ماهواره و تلویزیون : مطالعه ای ترکیبی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی مقطع دکتری، رشته جامعه شناسی فرهنگی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 دانشیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاد دانشگاهی، تهران. ایران

3 استادیار و مدیرگروه علوم اجتماعی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

چکیده

رسانه­ها و فناوری­های تصویری امروز بخش جدایی­ناپذیر از زندگی افراد است که تحولات مختلفی را در جوامع مختلف رقم می­زند. این تأثیر­گذاری در حوزه ارزش­های فرهنگی ـ اجتماعی بر مخاطبین زن در ایران به جهت حساسیت حوزه زنان قابل‌تأمل است. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخش تلویزیون و ماهواره بر تمایلات نوگرایانه و تعاملات اجتماعی زنان با بهره­گیری از روش پژوهش ترکیبی (کمی و کیفی) و با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته و مصاحبه­های عمیق انجام‌شده است. در بخش کمّی پژوهش، تعداد 366 نفر از زنان 17 تا 65 ساله شهر مهاباد به‌عنوان جامعه آماری تصادفی نمونه­گیری شدند و داده­های پرسشنامه پیمایش با استفاده از آماره­های توصیفی و استنباطی تجزیه‌وتحلیل شد. یافته­های کمّی پژوهش، بین استفاده از تلویزیون داخلی و تمایلات نوگرایانه و تعاملات اجتماعی زنان، رابطه معنی‌داری را نشان نمی­دهد؛ اما استفاده از ماهواره خارجی با این ارزش‌ها رابطه معنی‌داری داشت. بخش روش کیفی، بر اساس مصاحبه با کارشناسان حوزه رسانه انجام‌شده است. تحلیل داده­های کیفی این بخش نشان داد علاوه بر تلویزیون و ماهواره، عوامل عمده­ دیگری نظیر ضعف تلویزیون داخلی، تغییرات نظام اجتماعی کشور، نفوذ اندیشه‌های سرمایه­داری، شبکه اجتماعی مجازی و عوامل اجتماعی، اقتصادی دیگر، ازجمله تعیین‌کننده‌های مؤثر در تحولات ارزشی تمایلات نوگرایانه و تعاملات اجتماعی زنان در شهر مهاباد می­باشند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

  • اخلاصی، ابراهیم، (1386). «بررسی جامعه‌شناختی عوامل مؤثر بر مدیریت بدن در زنان، مطالعه موردی زنان شهر شیراز» (پایان‌نامه کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی)، دانشگاه شیراز.
  • ­­­­­­­­­­­­­­­_____________ (1397). درآمدی بر جامعه‌شناسی بدن، چ 1، تهران: جامعه شناسان.
  • باقری ده آبادی، علیرضا،(1392).«بررسی رویکردها و ابعاد هژمونی تکنولوژی بر انسان»، فصلنامه رسانه و فرهنگ، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، س 4، ش 1.
  • بهرامی کمیل، نظام،(1398). نظریه رسانه‌ها جامعه‌شناسی ارتباطات، چ 3، تهران: کویر.
  • بیک زاده، روح‌الله،(1396). «پیامدهای فرهنگی- اجتماعی استفاده از شبکه­های تلویزیونی ماهواره‌ای کردی بر مخاطبان شمال غرب ایران»، رساله دکترا، رشته­ی سیاست­گذاری فرهنگی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه بین­المللی امام رضا (ع).
  • بهار، مهری و محمدرضا وکیل جهانی،(1390). «تحلیل گفتمان جراحی‌های زیبایی صورت، زن در توسعه و سیاست»، پژوهش زنان، د 9، ش 1.
  • چیل، دیوید،(1388)، خانواده در دنیای امروز، ترجمه‌ی محمدمهدی لبیبی، چ اول، افکار.
  • خطیبی، اعظم،(1396). «تبیین جامعه‌شناختی تعاملات همسایگی و تأثیر آن بر احساس نشاط اجتماعی شهروندان در شهر همدان»، مطالعات جامعه‌شناختی شهری، د 7، ش 22.
  • رفیع پور، فرامرز، (1376). توسعه و تضاد، چ دوم تهران: شرکت سهامی انتشار.
  • راد، فیروز، (1382). جامعه‌شناسی توسعه فرهنگی، چ 1، چاپخش سهامی خاص.
  • ساروخانی، باقر و معصومه میرزا خانی و حسن خجسته باقر زاده، (1399). «برساخت بدن در تلویزیون »، موردمطالعه تبلیغات بازرگانی شبکه یک سیمای ملی». فصلنامه علمی رسانه‌های دیداری و شنیداری، د 14، ش 1 ش 33.
  • شاکری نژاد، محسن، (1397). «بازنمایی الگوی عفاف و حجاب در سریال‌های سیمای جمهوری اسلامی ایران». رساله دکتری، رشته ارتباطات، دانشگاه علامه طباطبائی.
  • صدیق سروستانی، رحمت‌الله و نوروز نیمروزی، (1389). «بررسی ارتباط بین مشارکت در روابط همسایگی و احساس امنیت در محلات شهر مشهد»، دانش انتظامی، ش 47.
  • عبدالرحمانی، رضا، (1397). «بررسی نقش کانال‌ ماهواره‌ای فارسی‌زبان در افزایش گرایش دانشجویان دختر به مدهای آرایش و زیبایی (موردمطالعه: دانشجویان دختر دانشگاه واحد علوم پزشکی تهران)»، فصلنامه پژوهشی علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر، د 10، ش 1، پیاپی (32).
  • عباس زاده، محمد، محمدباقر علیزاده، ، رضا پور محمد و نیر محمدپور،(1391). «مطالعه جامعه‌شناختی تأثیر ارزش‌های غربی و رسانه‌های جمعی بر تصور بدنی: موردمطالعه زنان بالاتر از 15 سال شهر تبریز»، جامعه‌شناسی کاربردی، د 25، ش پیاپی (53)، ش 1.
  • غفاری، داریوش، محمد سجاد صیدی و خدیجه رضایی، (1396). «نقش ماهواره در بی‌ثباتی ازدواج: نقش واسطه‌ای و نگرش مثبت نسبت به رابطه با جنس مخالف»، پژوهش‌نامه اسلامی زنان و خانواده، د 5، ش 8.
  • قاسمی، افسانه،(1396).«مطالعه کیفی نگرش و ادراکات زنان از بدن با تأکید بر جراحی‌های زیبایی»، جامعه‌شناسی کاربردی، د 28، ش پیاپی (68)، ش 4.
  • کسل، فیلیپ، (1383). چکیده آثار گیدنز، ترجمه حسن چاوشیان، چاپ اول، تهران، انتشارات ققنوس.
  • کوثری، مسعود و امیرعلی تفرشی،(1395). «تحلیل گفتمان شبکه کودک «جم جونیور» در نظم گفتمانی هویت مطلوب زنانه»، مطالعات فرهنگ- ارتباطات، د 17، ش 36.
  • گیدنز، آنتونی، (1393). تجدد و تشخص. ترجمه: ناصر موفقیان، چاپ نهم، تهران: نشر نی.
  • گیدنز، آنتونی، (1377). پیامدهای مدرنیت. ترجمه: محسن ثلاثی، چاپ نهم، تهران: نشر مرکز.
  • لوپز، خوزه و جان اسکات،(1385). ساخت نظریه اجتماعی، ترجمه حسین قاضیان، چاپ اول، تهران: نشر نی.
  • مارکوزه، هربرت، (1362). انسان تک ساحتی، مترجم، محسن مؤیدی، چاپ سوم، تهران، نشر امیرکبیر.
  • مولاپناه،زهره، احسان رحمانی خلیلی و منصور وثوقی،(1400).« مطالعه‌ی جامعه‌شناختی زمینه­ها و پیامدهای تأخیرسن ازدواج در بین مردان مجرد شهر تهران»، مطالعات راهبردی زنان، د24، ش 94.
  • میرزا خانی، معصومه، خجسته ساروخانی و حسن باقر زاده، (1399). «تحلیل نشانه‌شناسی بدن در تبلیغات تجاری «موردمطالعه شبکه‌ماهواره‌ای جم تی‌وی». فصلنامه زن در فرهنگ و هنر، د 12، ش 4.
  • نیک گوهر، عبدالحسین، (1394). مبانی جامعه‌شناسی، تهران: نشر امیرکبیر.
  • وطنی، سونیا و منصور ساعی، (1392). «بررسی رابطه بین میزان بهره‌مندی از رسانه‌های نوین و میزان پایبندی نسل جوان به ارزش‌های اجتماعی، با تأکید بر مطالعه دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی واحدهای تبریز و علوم و تحقیقات آذربایجان شرقی»، مطالعات جامعه‌شناختی، د 5، ش 18.
  • ,Fairclough, N. (1995). Media Discourse. London: Edward Arnold.
  • Lefebvre Henri, (1971), Everyday life in the ModernWorld, Newyork, London, Harper Torch Books.
  • Strangelove, Michael (1998), "Redefining The Limits To Thought Within Media Culture", A Ddoctoral Dissertation Of Mass Media, University Of Ottawa.
  • Simon, R. K.(1999). Trash Culture. London:University of California Press, 15-18.
  • -Giddens, A. (1992). The transformation of intimacy: Sexuality, Love, and eroticism in modern societies. Stanford, Galif: Stanford University Press.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار