موجه سازی حق تولیدمثل و باروری انسان در قرآن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 مدرس حوزه علمیه قم فقه اسلامی

2 دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی- دانشگاه مذاهب اسلامی

چکیده

حق تولید مثل و باروری انسان از جمله حقوقی است که توجه سیاست گذاران را به خود معطوف داشته است. توجه به این حق با توسعه ی تکنولوژی های کمک باروری و همچنین روش های جلوگیری از بارداری روزبه روز رو به افزایش است. برای درک نگاه اسلام درباره ی این حق می توان به روش هایی چون چگونگی تشریع حق یا نحوه ی بیان شارع تمسک جست که در این مجال تنها از طریق دوم و بررسی لسان ادله ی (قرآن) حق بودن تولیدمثل ثابت می شود. این پژوهش به روش اسنادی و با استفاده از روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. بر اساس آیه ی 223 سوره ی بقره تولیدمثل در اسلام در زمره ی حق هاست نه احکام، اما تولیدمثل و باروری انسان ضمن آنکه حق است، رنگ حکم نیز به خود گرفته است. بدیهی است که در استیفای حق هم رعایت ضوابط شرعی لازم است. علاوه بر این، در نظام خانواده سخن گفتن صرف از حقوق نمی تواند راه گشا باشد، بلکه شارع مقدس گاه در حوزه ی خانواده جنبه ی احکام را بر حقوق ترجیح داده تا این نظام کوچک را اداره کند.

کلیدواژه‌ها


×   آخوند خراسانی، محمد کاظم 1406هـ . حاشیه المکاسب، تهران، وزارت ارشاد اسلامی.
×   آلوسی، سید محمود 1415 هـ. روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، بیروت، دارالکتب العلمیه.
×   ابن جزی غرناطی، محمد بن احمد 1416هـ. کتاب التسهیل لعلوم التنزیل، بیروت، شرکت دارالارقم بن ابی الارقم.
×   ابن جوزی، ابوالفرج عبدالرحمن­بن علی1422هـ. زاد المسیر فی علم التفسیر، بیروت، دارالکتاب العربی.
×   ابن عابدین، محمد امین 1415هـ. حاشیه علی الدر المختار شرح تنویر الابصار فی فقه مذهب امام ابی حنیفه، بیروت، دارالفکر.
×   اندلسی، ابن عطیه عبدالحق­بن غالب 1422هـ. المحرر الوجیز فی تفسیر الکتاب العزیز، بیروت، دارالکتاب العلمیه.
×   ابن مفلح، ابراهیم­بن محمد عبدالله 1423هـ/2003م. المبدع شرح المقنع، ریاض، دار عالم الکتب.
×   ابوحبیب، سعدی 1408هـ. القاموس الفقهی، دمشق، دارالفکر.
×   ابو فارس، محمد عبد القادر 1424هـ. تحدید النسل و الاجهاض فی الاسلام، عمان، دار جهینه.
×   ثقفی حلبی، لسان­الدین ابن الشحنه 1393هـ/1973م. لسان الحکام فی معرفه الاحکام، قاهره، البابی الحلبی.
×   اراکی، محمد علی 1415هـ. کتاب البیع، قم، اسماعیلیان.
×   اصفهانی، محمدبن حسن (فاضل هندی) 1416هـ. کشف اللثام عن القواعد الاحکام، قم، اسلامی.
×   اصفهانی، محمد حسین 1409هـ. الإجاره، قم، مؤسسه نشر الاسلامی.
×   انصاری، مرتضی 1420هـ.  المکاسب، قم، مجمع الفکر اسلامی.
×   بحر العلوم، سید محمد 1403هـ. بلغه الفقیه، تهران، مکتبه الصادق (ع).
×   بخاری حنفی، ابوالمعالی برهان­الدین محمودبن احمد 1424هـ. المحیط البرهانی فی الفقه النعمانی فقه الام ابی حنیفه، محقق عبدالکریم سامی جندی، بیروت، دارالکتب العلمیه.
×   بلاغی نجفی، محمد جواد1420هـ. آلاء الرحمن فی تفسیر القرآن، قم، بنیاد بعثت.
×   بغوی، حسین­بن مسعود1420هـ. معالم التنزیل فی تفسیر القرآن، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
×   بوطی، محمد سعید رمضان. مسأله تحدید النسل وقایه و علاجا، دمشق، مکتبه الفارابی.
×   جبعی عاملی، زین­الدین­بن علی 1413هـ. مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، قم، مؤسسه معارف اسلامی.
×   جزایری، سید محمد بروج. نظر فی الحقوق، قم، دارالکتاب.
×   جمل، احمد محمد عبدالعظیم1430هـ/2009م. أمن الأمه من منظور مقاصد الشریعه، مصر، دار السلام.
×   حجازی، محمد محمود 1413هـ. تفسیر الواضح، بیروت، دار الجیل الجدید.
×   حسنی غماری مغربی، عبد العزیز بن محمد بن صدیق 1423هـ تنظیم النسل فی الشریعه الاسلامیه، تحقیق أدیب الکمدانی، دبی، دائره الاوقاف و الشؤون الاسلامیه.
×   حسین آبادی، محمد رضا 1423هـ. رساله فی المعامله و الاختلاف بین المتعاقدین، قم، میثم تمار.
×   حسینی حائری، سید کاظم 1421هـ. فقه العقود، قم، مجمع اندیشه اسلامی.
×   حسینی همدانی، سید محمد حسین 1404هـ. انوار درخشان، تهران، لطفی.
×   حر عاملی، محمدبن حسن. وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
×   حفصکی، محمد علاء الدین 1415هـ..  الدر المختار شرح تنویر الابصار، بیروت، دارالفکر.
×   حقی بروسوی، اسماعیل. تفسیر روح البیان، بیروت، دارالفکر.
×   حکمت­نیا، محمود. «نظریه حق از دیدگاه محمد حسین غروی اصفهانی»، حقوق اسلامی، سال 9، ش 34 (پاییز 1391).
×   خوانساری، سید احمد 1405هـ. جامع المدارک فی شرح المختصر النافع، تهران، صدوق.
×   دهخدا، علی اکبر 1377. لغت­نامه، تهران، دانشگاه تهران.
×   رازِی، فخر الدین 1420هـ. مفاتیح الغیب، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
×   رشدانی مرغیانی، ابی الحسن علی بن ابی بکر. الهدایه شرح البدایه، مکتبه الاسلامیه.
×   رضوی، سید محمد حسن 1431هـ. فقه الطب تقریرا الابحاث آیت الله شیخ محمد السند، قم، فدک.
×   روحانی، سید محمد صادق 1418هـ. مناهج الفقاهه، التعلیق علی المکاسب، العلمیه.
×   زحیلی، وهبه 1422هـ. تفسیر الوسیط، دمشق، دارالفکر.
×   زرقاء، احمد 1347-1346هـ.  الفقه الاسلامی فی ثوبه الجدید، دمشق، دارالفکر.
×   زمخشری، محمود 1407هـ. الکشاف عن الحقائق غوامض التنزیل، بیروت، دار الکتاب العربی.
×   سبزواری نجفی، محمدبن حبیب­اله 1419هـ. ارشاد الاذهان الی تفسیر القرآن، بیروت، دارالتعارف للمطبوعات.
×   سرخسی، شمس الدین 1421هـ. مبسوط للسرخسی، تحقیق خلیل محی الدین المیس، بیروت، دار الفکر.
×   سمرقندی، نصربن محمدبن احمد. بحر العلوم.
×   سید رضی، ابوالحسن محمدبن حسین. تلخیص البیان عن مجازات القرآن.
×   شرباصی، احمد 1385هـ. الدین و تنظیم الاسره، بیروت، العلاقات العامه بالشؤون الاجتماعی.
×   شریفی، شهرآشوب، علی ناظمی و مهرداد هاشمی، 1385. شبیه­سازی انسان، تهران، آییژ.
×   شوکانی، محمد بن علی 1414هـ. فتح القدیر، بیروت، دار الکلم الطیب.
×   شیبانی، ابو عبدالله محمدبن حسن و محمد عبدالحی بن محمد عبدالحلیم و أنصاری کنوی هندی 1406هـ. الجامع الصغیر و شرحه النافع الکبیر لمن یطالع الجامع الصغیر، بیروت، عالم الکتب.
×   صادقی تهرانی، محمد 1419هـ. البلاغ فی تفسیر القرآن بالقرآن، قم، مؤلف.
×   __________ 1365.  الفرقان فی تفسیر القرآن بالقرآن، قم، فرهنگ اسلامی.
×   صالح، محمدبن احمدبن صالح، 1431هـ/2010م. الاسره و مکانتها و اهمیه الحفاظ علی النسب فی الشریعه الاسلامیه. من مقاصد الشریعه الاسلامیه و قضایا العصر، بحوث و وقائع المؤتمر العام الثانی و العشرین للمجلس الاعلی للشئون الاسلامیه، قاهره، وزاره الاوقاف المجلس الاعلی للشئون الاسلامیه.
×   صدر، سید محمد 1429هـ.  الحق و الحکم و الشخصیه المعنویه اقتصادیا، قم، مدین.
×   طباطبایی، سید محمد حسین 1389. تفسیر المیزان، مترجم سید محمدباقر موسوی همدانی، قم، اسلامی.
×   طباطبایی حکیم، سید محسن. نهج الفقاهه، قم، 22 بهمن.
×   طباطبایی یزدی، سید محمد کاظم 1378هـ. حاشیه المکاسب، قم، اسماعیلیان.
×   طبرسی، فضل­بن حسن، 1377. تفسیر جوامع الجامع، تهران، دانشگاه تهران و مدیریت حوزه علمیه قم.
×   __________، 1372. مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، ناصر خسرو.
×   طنطاوی، سید محمد. التفسیر الوسیط للقرآن الکریم.
×   عالم، یوسف حامد 1415هـ/1994م. مقاصد العامه للشریعه الاسلامیه، ریاض، المعهد العالمی للفکر الاسلامی.
×   عبدالعزیز بن دردیر 1990م. لمصلحه من تحدید النسل أو تنظیمه، قاهره، مکتبه القرآن.
×   عثیمین، محمد بن صالح 1421هـ. سلسله لقائات الباب المفتوح.
×   ______ 1427هـ/2007م. فتاوی نور علی الدرب، مؤسسه محمدبن صالح­بن عثیمین.
×   عزام، طارق صالح یوسف 1429هـ. اثر الطب الشرعی فی اثبات الحقوق و الجرائم، الاردن، دار النفائس.
×   عزیزی، فریدون و حسین نجفی لاریجانی 1371. فقه و طب مصادیق پزشکی فتاوی حضرت امام خمینی (ره)، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
×   علیان­نژادی، ابوالقاسم 1386. احکام پزشکی مطابق فتاوای حضرت آیت الله العظمی مکارم شیرازی، قم، امام علی بن ابی طالب (ع).
×   غانم، عمربن محمدبن ابراهیم 1421هـ. احکام الجنین فی الفقه الاسلامی، بیروت، دار ابن حزم.
×   غزالی، محمدبن محمد1425هـ.. احیا علوم الدین، قاهره، دار ال آفاق العربیه.
×   غنیمی دمشقی میدانی، عبد الغنی. اللباب فی شرح الکتاب، تحقیق محمود امین نواوی، بیروت، دارالکتاب العربی.
×   فتح الله، احمد 1415هـ. معجم الفاظ الفقه الجعفری، مطابع المدخول.
×   فراء ابو زکریا، یحیی بن زیاد. معانی القرآن، مصر، دار المصریه.
×   فرغانی مرغینانی، علی­بن ابی­بکر. الهدایه فی شرح بدایه المبتدی، محقق طلال یوسف، بیروت، دار احیاء التراث العربی.
×   قاسمی، محمد جمال الدین 1418هـ. محاسن التأویل، بیروت، دارالکتب العلمیه.
×   قرطبی، محمدبن احمد 1364. الجامع لاحکام القرآن، تهران، ناصر خسرو.
×   قنواتی، جلیل و حسین جاور. «حریم خصوصی؛ حق یا حکم»، حقوق اسلامی، سال 8، ش31، (زمستان 1390).
×   کاسانی، علاء الدین 1406هـ. بدائع الصنایع فی ترتیب الشرایع، دارالکتب العلمیه.
×   کندی، ابراهیم­بن احمد 1427هـ. «مشکلات الزواج فی العصر الحدیث و علاجها فی الفقه الاسلامی»، ندوه الفقه الاسلامی، عمان، وزاره الاوقاف و الشؤون الدینیه.
×   مدکور، محمد سلام 1385هـ. نظره الاسلام الی تنظیم النسل، مصر، دار النهضه العربیه.
×   ________ 1384هـ. المدخل فی الفقه الاسلامی، قاهره، دارالقومیه.
×   مراغی، احمد بن مصطفی. تفسیر المراغی، بیروت، داراحیاء التراث العربی.
×   مرسی، محمد 1993-1992م. الانجاب الصناعی، احکامه القانونیه و حدوده الشرعیه دراسه مقارنه، کویت، جامعه الکویت.
×   مصری، ابن نجیم 1418هـ. البحر الرائق شرح کنز الدقائق، بیروت، دارالکتب العلمیه.
×   معین، محمد 1381. فرهنگ فارسی، تهران، سرایش.
×   مغربی، نعمان 1383هـ/1963م. دعائم الاسلام، تحقیق آصف بن علی اصغر فیضی، قاهره، دار المعارف.
×   موسوی خمینی، سید روح الله 1421هـ. البیع، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
×   ________ 1390. تحریر الوسیله، قم، اسماعیلیان، الطبعه الثانیه.
×   موسوی خویی، سید ابوالقاسم. مصباح الفقاهه فی المعاملات، محمد علی توحیدی، قم، داوری.
×   _______ 1412هـ. منیه المسائل.
×   مؤمن قمی، محمد 1385. فقه و احکام پزشکی، ترجمه­ی محمد مهدی بهراروند، قم، اسلامی.
×   میبدی، رشید الدین 1371. کشف الاسرار و عده الابرار، تهران، امیر کبیر.
×   نائینی، محمد حسین 1418هـ. منیه الطالب، قم، اسلامی.
×   نجفی، محمد حسن 1363. جواهر الکلام فی شرح شرایع الاسلام، تهران، دارالکتب الاسلامیه.
×   نووی، محی­الدین. المجموع شرح المهذب، بیروت، دارالفکر.
×   نووی جاوی، محمد بن عمر 1417هـ. مراح لبید للکشف معنی القرآن المجید، بیروت، دار الکتب العلمیه.
×   هیئه کبار العلماء بالمملکه العربیه السعودیه. البحوث العلمیه، ریاض، رئاسه اداره البحوث العلمیه و الأفتاء.