بایسته های تغییر سیاست های تقنینی جمعیتی جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار و عضو هیات علمی گروه حقوق عمومی دانشگاه امام صادق (ع)

2 دانشجوی دکتری حقوق عمومی دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

مسئله ی جمعیت ىکی از موضوعات موردنظر برنامه ریزان و سیاست گذاران در هر جامعه اى است. امروزه، مقوله ی جمعیت تنها به عنوان یک موضوع مجرد مطرح نیست، بلکه این امر یک مسئله ی سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و امنیتی گسترده و پیچیده است که باید به همه ی جوانب آن جامع و صحیح نگریسته شود. مشکل جمعیتی ایران تنها در کاهش نرخ رشد خلاصه نمی شود بلکه توزیع نامتناسب جمعیت و تراکم بالای برخی مناطق و شهرها نیز وجود دارد. به نظر می رسد که علت اصلی کاهش نرخ رشد ایران هم ریشه در این امر دارد. از این رو در سیاست گذار یها باید به این مطلب توجه وافر گردد. در این میان اهمیت سیاست های غیرمستقیم تقنینی ناظر به جمعیت بسیار بیشتر از سیاست های مستقیم است و هر دوی این سیاست ها باید با تمرکز بر اصل تناسب و منطقه گرایی انجام شود. در واقع با توجه به محدودیت منابع مالی دولت و لزوم اقدامات مؤثر برای افزایش جمعیت، قانون گذاران و سیاست گذاران می بایست به آثار قوانین و مقررات عمومی کشور توجه کنند. بدین ترتیب هم ضریب موفقیت این سیاست ها افزایش می یابد و هم علاوه بر افزایش جمعیت به توزیع موزون و متناسب آن نیز کمک می شود.

کلیدواژه‌ها


  • ×     قرآن کریم.

    ×     ابن بابویه، محمد بن علی 1376. من لایحضره الفقیه، ترجمه­ی علی اکبر غفاری، تهران، صدوق، ج5.

    ×     ارجمندنیا، اصغر1370. نظام اسکان جمعیت و نقش شهرهای میانه، مجموعه مقالات سمینار جمعیت و توسعه، جلد اول، تهران، سازمان برنامه و بودجه.

    ×     امانى، سیدمهدى 1388. جمعیت­شناسى عمومى ایران، تهران، سمت.

    ×     امکچی، حمیده 1383. شهرهای میانی و نقش آنها در چهارچوب توسعه ملی، تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات شهرسازی و معماری ایران.

    ×     تاجدارى، پرویز 1368. جمعیت­شناسى و بازسازى نیروى انسانى، تهران.

    ×     تمنا، سعید 1380. مبانی جمعیت‌شناسی، تهران، دانشگاه پیام نور.

    ×     حر عاملی، محمدبن حسن 1412. وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل الشریعه، بیروت، دار احیاء التراث العربی.

    ×     حسینی طهرانی، سید محمدحسین 1415. رسالة نکاحیه: کاهش جمعیت ضربه‏ای سهمگین بر پیکر مسلمین، تهران، حکمت.

    ×     حسینی مجرد، اکرم 1392. جمعیت ایران؛ افزایش یا کاهش، تهران، روابط عمومی شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده.

    ×     رضوانی، محمد رضا. «تحلیل عملکرد سیاست­های آمایشی ملی و منطقه­ای در رابطه با افزایش جمعیت در استان سمنان»، پژوهش­های جغرافیایی، ش42، (1381).

    ×     رفیع پور، فرامرز 1380. توسعه و تضاد: کوششى در جهت تحلیل انقلاب اسلامى و مسائل اجتماعى ایران، تهران، شرکت سهامى انتشار.

    ×     ساروخانی، باقر 1370. مقدمه­اى بر جامعه­شناسى خانواده، تهران، سروش.

    ×     سمیعی­نسب، مصطفی و مرتضی ترابی. «شاخص­ها و سیاست­های جمعیتی در ایران»، برداشت دوم، سال 7، ش11 و 12، (تابستان و پاییز 1389).

    ×     سوختانلو، زهرا و  اعظم رحمت آبادی. «تحدید نسل شیعه؛ تهدید جامعه ایران»، معرفت، سال 22، ش189، (1392).

    ×     شیخی، محمدتقی 1379. جمعیت و تنظیم خانواده، تهران، شرکت سهامی انتشار.

    ×     شفیعى سروستانى، ابراهیم 1390. رسانه ملى؛ زن و خانواده، قم: مرکز پژوهش­هاى اسلامى صداوسیما.

    ×     شورای عالی انقلاب فرهنگی. «ساختار و روند جمعیتی ایران و لزوم تجدید نظر در سیاست­های جمعیتی»، سیاست کلان، سال 3، ش3، (1393).

    ×     شیعه، اسماعیل 1378. با شهر و منطقه در ایران، تهران، دانشگاه علم و صنعت.

    ×     صدوق 1362. خصال، تهران، اسلامیه.

    ×     طباطبایی، محمدحسین. المیزان فی تفسیر القرآن، قم، جامعه مدرسین.

    ×     طباطبایی مؤتمنی، منوچهر 1387. حقوق اداری، تهران، سمت.

    ×     طبرسی، ابوالفضل 1414. مکارم الاخلاق، ج1، قم، النشر الاسلامی.

    ×     عزیزی، محمد مهدی 1383. تراکم در شهرسازی، اصول و معیارهای تراکم شهری، تهران، دانشگاه تهران.

    ×     کریمی، عبدالعلی. «سیر تحول کنترل جمعیت در ایران»، سیاست کلان، سال 3، ش3، (1393).

    ×     کلانتری، صمد 1378. جمعیت و تنظیم خانواده، اصفهان، فروغ ولایت.

    ×     __________ 1375. مبانی جمعیت‌شناسی، تهران، مانی.

    ×     کلینی، محمد بن یعقوب کُلینی 1375. اصولکافی، ج 6، تهران، قائم آل محمد (ص).

    ×     مجلس شورای اسلامی 1392. «طرح قانون جامع جمعیت و تعالی خانواده».

    ×     محمدی، محمد جواد. «تحولات جمعیتی؛ چالش­های پیش­رو و لزوم تجدید­نظر در سیاست­های جمعیتی ایران»، برداشت دوم، سال 7، ش 11 و 12، (تابستان و پاییز 1389).

    ×     مشفق، محمود. برداشت دوم، سال 7، ش 11و 12، (تابستان و پاییز 1389).

    ×     مطهری، مرتضی 1387. بیست گفتار، چاپ 29، تهران، صدرا.

    ×     معاونت برنامه­ریزی و نظارت راهبردی مرکز آمار ایران (1391)، «گزیده نتایج سرشماری عمومی و نفوس1390»، تهران، مرکز آمار ایران.

    ×     مهاجرانی، علی اصغر، «ناهماهنگی در توزیع جمعیت ایران»، جمعیت، ش71 و 72.

    ×     مهریار، امیر هوشنگ. «جمعیت ایران و تحولات آن در نیم قرن گذشته»، سیاست کلان، سال3، ش 3.

    ×     موسی زاده، رضا 1384. حقوق اداری، تهران، میزان.

    ×     نوده فرهانی، اسماعیل، عباس مقامی و مهدیه کاظمی تکلیمی. «ویژگى‏‌هاى سیاست‏گذارى مطلوب جمعیت در ایران»، معرفت، سال 22، ش189، (شهریور 1392).

    ×     وشمگیر، حسین 1388. آسیب شناسی تحولات ساختار جمعیت ایران با رویکرد امنیت اقتصادی، تهران، تدبیر.

    ×     یاراحمدی خراسانی، مهدی 1393. گفتمان الگو، ش 4، (شهریور 1393).

    • Ø Chin, Anthony; Alfred Choi, 1998. Law, Social Sciences, and Public Policy: Towards a Unified Framework, NUS Press.
    • Ø Herington, J,1989. planning processes: an introduction for geographers, Cambridge University press.
    • Ø Lim ,Jinghue (2005), Infrastructure and Urban Primacy: A Theoretical Model, Urban Economics.
    • Ø Pumain, D. 2003. Scaling laws and Urban Systems. European Research Program.
    • Ø UNCHS 1985. Population Distribution and Urbanization: A Review of Policy Options.
    • Ø United Nations Department of Economic and Social Affairs, Population Division World Population Prospects: The 2012 Revision, Vol I, (2012).
    • Ø United Nations Department of Economic and Social Affairs (2004), Population Division, World ban.