ملازمه ی تکالیف زوجین و اخلاق مداری در خانواده، در منابع اسلامی

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج، الهیات (علوم قرآن و حدیث)

2 کارشناس ارشد رشته مطالعات زنان - حقوق زن در اسلام، دانشگاه تربیت مدرس

3 کارشناس ارشد رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی، دانشگاه آزاد علوم و تحقیقات؛ تهران

چکیده

نظام حقوقی خانواده در اسلام مجموعه ای از حقوق و تکالیف خانوادگی است که با اصل معروف یا اخلاق مداری در خانواده پیوندی وثیق دارد. اهمیت این پیوند با عنایت به هدف تشکیل خانواده در قرآن کریم یعنی ایجاد مودت و رحمت در روابط زوجین و با رجوع به منابع و متون اسلامی نمایان است. مفهوم «تکالیف زوجین» در بردارنده ی مجموعه مسئولیت های هر یک از زوجین در خانواده است که در دیدگاه اسلام، با طبیعت بیولوژیکی دو جنس زن و مرد پیوندی انکارناپذیر دارد. پژوهش حاضر به روش اسنادی و به شیوه ی توصیفی- تحلیلی، با رجوع به متون و منابع دست اول و معتبر اسلامی، مهم ترین تکالیف زوجین از منظر دین اسلام در خانواده را مطرح کرده و به واکاوی توصیه های اخلاق مدار دین اسلام در انجام دادن این تکالیف پرداخته است. نتیجه آنکه مهم ترین تکالیف زوجین در خانواده در دیدگاه اسلام، انتساب سرپرستی خانواده به مرد و واگذاری مدیریت داخلی منزل به زن است. هر یک از این تکالیف کلان، مجموعه وظایفی را در برداشته و با مکانیسم های حقوقی ویژه ای حمایت می شوند که بر اساس فرمایشات معصومین (ع)، با توصیه های اخلاق مدار متعددی با محوریت اصل «معروف» و «حسن معاشرت» و مصادیق خوش رفتاری، اکرام همسر و صبر در خانواده ملازمه دارند.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  • قرآن کریم
  • ابن أبی جمهور، محمدبن زین الدین 1405ق. عوالی اللئالی العزیزیة فی الأحادیث الدینیه، قم، دار سید الشهداء.
  • ابن بابویه، محمدبن على 1413 ق. من لا یحضره الفقیه‏، قم، اسلامى.
  • _____ 1367. من لا یحضره الفقیه، ترجمه­ی علی اکبر و محمد جواد غفارى و صدر بلاغی،‏ تهران، صدوق.
  • ابن منظور، محمدبن مکرم 1414ق. لسان العرب، بیروت، دارصادر.
  • امامی، سیدحسن 1376ش. حقوق مدنی، تهران، اسلامیه.
  • بروجردی، سیدحسین 1386ق. منابع فقه شیعه (ترجمه­ی جامع احادیث الشیعه)، تهران، فرهنگ سبز.
  • بهرامی احمدی، حمید 1389ش. قواعد فقه (قاعده لاضرر)، تهران، دانشگاه امام صادق (ع).
  • پاینده، ابوالقاسم‏ 1382ش. نهج الفصاحة (مجموعه کلمات قصار حضرت رسول صلى الله علیه و آله)، تهران، دنیاى دانش.
  • جعفری لنگرودی، محمدجعفر 1355ش. حقوق خانواده، تهران، حیدری.
  • جوادی آملی، عبدالله 1385ش. حق و تکلیف در اسلام، قم، إسرا.
  • حرعاملى، محمدبن حسن 1409ق. وسائل الشیعه، قم، مؤسسه­ی آل البیت (علیهم السلام)‏‏.
  • خسروشاهی، قدرت الله 1383 ش. فلسفه حقوق، قم، مؤسسه­ی آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
  • خوئی، سیدابوالقاسم 1410 ق. منهاج الصالحین، قم، مهر.
  • راغب اصفهانی، حسین­بن محمد 1412ق.المفردات فی غریب القرآن، بیروت، دارالعلم.
  • زندی، محمدرضا 1389ش. رویه قضایی در امور خانواده (تمکین، ازدواج مجدد)، تهران، جنگل.
  • طباطبائی، سید محمدحسین 1417ق. المیزان فی تفسیر القرآن، قم، انتشارات اسلامی.
  • _____1384. زن در قرآن، تحقیق محمد مرادی، قم، دفتر تنظیم و نشر آثار علامه طباطبایی.
  • طبرسى، حسن­بن فضل 1412 ق‏. مکارم الأخلاق‏، قم، شریف رضى.
  • _____1365. مکارم الاخلاق، ترجمه­ی ابراهیم میرباقرى‏، تهران، فراهانى‏.
  • طریحی، فخرالدین­بن محمد 1375ش. مجمع البحرین، تصحیح احمد حسینى اشکورى، تهران، مرتضوى‏.
  • على­بن موسى(علیه السلام) 1406 ق. صحیفة الرضا (علیه السلام)، ترجمه­ی علاء الدین حجازى‏، مشهد، کنگره جهانى امام رضا (ع)‏.
  • کاتوزیان، ناصر 1388 ش. حقوق مدنی: خانواده، تهران، بهمن برنا.
  • ____1386. ضمان قهری؛ مسئولیت مدنی، تهران، دهخدا..
  • ____ 1372. قواعد عمومی قرادادها، تهران، شرکت انتشار با همکاری بهمن برنا.
  • کلینى، محمدبن یعقوب 1407ق. الکافی، دار الکتب الإسلامیة‏.
  • مجلسى، محمد باقر 1403ق. بحارالأنوار، بیروت، دار إحیاء التراث العربی.
  • ____1365. کتاب الآداب و السنن بحارالانوار، ترجمه­ی محمدباقر کمره­اى، تهران، اسلامیه‏.
  • ____1378. کتاب الإیمان و الکفر بحارالأنوار، ترجمه­ی عزیزالله عطاردى قوچانى، تهران، عطارد‏.
  • مجلسی، محمدتقی 1414ق. لوامع صاحبقرانی (مشهور به شرح فقیه)، قم، اسماعیلیان.
  • مصباح یزدی، محمدتقی1370. دروس فلسفه اخلاق، تهران، اطلاعات.
  • مطهری، مرتضی 1372. نظام حقوق زن در خانواده، تهران، صدر.
  • ____1385. یادداشت­های استاد، تهران، صدرا.
  • مهریزی، مهدی 1376. شخصیت و حقوق زن در اسلام، تهران، علمی و فرهنگی.
  • مهیار، رضا 1410 ق. فرهنگ ابجدی عربی- فارسی، تهران، اسلامی.
  • نجفی، شیخ محمدحسن. جواهرالکلام، بیروت، دارالاحیاء التراث العربی.
  • نورى، حسین­بن محمد تقى 1408 ق. مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل‏، قم، مؤسسه­ی آل البیت علیهم السلام..
  • هانس، کلسن 1986م. النظریه المحضه فی القانون، اکرم الوتری، بغداد، البحوث القانونیه.
فصلنامه علمی- پژوهشی مطالعات راهبردی زنان (کتاب زنان سابق)

دوره 14، 54 (زمستان 1390)
زمستان 1390
صفحه 211-253

فایل ها

اشتراک گذاری

ارجاع به این مقاله

آمار