فمینیسم اسلامی، مفاهیم و امکان ها

کرمی, محمدتقی; محبوبی شریعت پناهی, نسیم السادات

فمینیسم اسلامی، مفاهیم و امکان ها

نوع مقاله: مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ استادیار دانشگاه علامه طباطبایی

² کارشناس ارشد مطالعات زنان دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

موج سوم فمینیسم با طرح الگوهای بومی و با ظاهری اسلامی به دفاع از فمینیسم پرداخته و با تفسیرهای جدید از متون دینی، مفاهیم دینی را در خدمت نهضت فمینیسم قرار دادند. در مقابل، مخالفان فمینیسم اسلامی نیز این مفهوم را مفهومی متناقضدانسته و با تمرکز بر دو مفهوم «اسلام» و «فمینیسم»، امکان مفهومی این ترکیب را به چالش می کشند. در این مقاله اندیشه های فمینیسم اسلامی و نظرات موافقان و مخالفان این دیدگاه فمینیستی بررسی و رویکردهای مطرح شده در این حوزه طبقه بندی شد. در بخش موافقان، سه گروه با استراتژی های تحدید مفهوم اسلام، اسلام محور و مساوات مدرن محور و در بخش مخالفان، سه گروه با تأکید بر مفهوم فمینیسم، با تأکید بر موفق نبودن فمینیسم اسلامی و با تأکید بر منطق کلامی فمینیسم اسلامی شناسایی شدند. پس از بررسی نظرات موافقان و مخالفان یافته های پژوهش حاکی از آن است که با توجه به گستردگی حیطه ی مفهومی دو مفهوم اصلی فمینیسم اسلامی یعنی «فمینیسم» و «اسلام» نمی توان مدعی امکان یا عدم امکان قطعی این مفهوم شد. بدیهی است در مبحث امکان مفهومی فمینیسم اسلامی توجه به زمینه های مفهومی مانند فمینیسم و اسلام در زمینه ی اجتماعی مطرح شده ضروری است. از این رو بسته به زمینه ی اجتماعی و گستره ی تعریف دو مفهوم م یتوان به امکان یا عدم امکان فمینیسم اسلامی رأی داد.

کلیدواژه‌ها

مراجع

× بیات، عبدالرسول 1381. فرهنگ واژهها، قم، مؤسسه اندیشه و فرهنگ دینی.

× پایدار، پروین. «جنبش زنان گذر از فرقه گرایی به اقتدار گرایی»، مجله زنان، ش 115، (1383).

× توحیدی، نیره 1997. فمینیسم، دموکراسی و اسلامگرایی، لوس آنجلس، کتابسرا.

× حقیقت، سید صادق. «همنهادسازی سنت و تجدد در حوزهی مسائل زنان»، مجله زنان، ش122، (1384).

× زیبایینژاد، محمدرضا. «گفتگو با زیبایینژاد: فمینیسم اسلامی نداریم»، بازتاب اندیشه، ش 101، (1386).

× شهیدیان، حامد. « فمینیسم اسلامی و جنبش زنان در ایران»،ایران نامه، ش 64،(1377).

× فریدمن، جین 1381. فمینیسم، ترجمه‌ی فیروزه مهاجر، تهران، آشتیان.

× کرمی، محمد تقی. «فمینیسم اسلامی»، فرهنگ واژهها، قم، مؤسسه اندیشه و فرهنگ دینی، (1381).

× متمسک، رضا. «فمینیسم اسلامی، واقعیتها و چالشها»، مجموعه مقالات هماندیشی بررسی مسائل و مشکلات زنان (اولویت ها و رویکردها)، ج1، (1380).

× مصفا، نسرین 1357. مشارکت سیاسی زنان در ایران، تهران، دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امورخارجه.

× میرحسینی، زیبا. «آواهای تازه فمینیستی در جهان اسلام» مجله زنان، سال 15، ش 132، (1385).

× میشل، آندره 1377. جنبش زنان (فمینیسم)، ترجمه‌ی هما زنجانی زاده، مشهد، نیکا.

× نصر، سید حسین. «فمینیسم اسلامی»، ترجمه‌ی مصطفی شهرآیینی، یاد، ش 75، (1384).

× هیوود، اندرو 1386. درآمدی بر ایدئولوژی‌های سیاسی: از لیبرالیسم تا بنیاد‌گرایی دینی، ترجمه‌ی محمد رفیعی مهر‌آبادی، وزارت امور خارجه، موسسه چاپ و انتشارات.

× یازبک حد، یون. «زنان مسلمان عرب سرگردان میان سنت و مدرنیته»، ترجمه‌ی رزا افتخاری، مجله زنان، ش 56، (1378).

Ø Abou-Bakr Omaima , "Islamic Feminism: What's in a Name?," Middle East Women's Studies Review,(Winter/Spring 2001).
Ø Ahmad,Leila, ,"Early Feminist in the Middle East :Turky and Egypt", in Freda Hussain(ed), Muslim Women ,London,Croom Helm, (1984).
Ø Badran, Morgot 2002. Islamic Feminism : What ‘s In a Name?, Al-Ahram Weekly online 569 . January, in http://www.weekly.ahram.org
Ø Badran, Margot, Islamic Feminism Revisited, 10 February 2006, Countercurrents.org,( A version of this article was presented recently as a talk at the Netherlands/Flemish Institute in Cairo. Margot Badran is a senior fellow at the Prince Alwaleed Bin Talal Center for Muslim-Christian Understanding, Georgetown University
Ø Badran,Margot. "Feminist Activism for change in family law and practices Lessons from the Egyption past for the global present”, In Islamic feminism and beyond: the new Frontier. Occasional Papers by woodrow Wilson center. Fall (2010).
Ø Barlas 2002. Believing Women in Islam: Unreading Patriachal Interpretations of the Quran Barlas, Asma. “Believing Women” in Islam:Unreading Patriarchal Interpretations of the Qur’an (Austin: University of Texas Press, 2002).
Ø Gomez-Garcia ,luz, 2002 ,”Islamic Feminism : From an Identity-based Response to an Islamic Knowledge Frame”, in:http://www.travellingconceptes.net.
Ø Mir-Hosseini ,Ziba 2010. Islamic Legal Tradition and Feminism: Opening a New Dialogue, IV International Congress on Islamic Feminism.
Ø Moghadam.Valentin, “Islamic Feminism and Its Discontents”, Toward a Resolution of the Debate Signs, Vol. 27, No. 4, The University of Chicago Press, (Summer 2002).
Ø Paidar, Parvin 1996. Feminism and Islam in Iran, In Deniz Kandityoti. Gendering the Middle East .Tauris : IB,
Ø Schröter ,Susanne, Welche Chancen hat der islamische Feminismus? SEITE 32 · DIENSTAG, 22. NOVEMBER 2011 · NR. 272 ,FRANKFURTER ALLGEMEINE ZEITUNG.
Ø Shaikh ,Sadiyya 2003. Transforming Feminisms: Islam, Women, and Gender Justice. inOmidsafi (ed), progressive Muslims. Oxford: One World, Tohidi ,Nayereh ,2001. “Islamic Feminism: Perils and Promises”. MewsReview16,314. In :http ://www .nodo50 .org /feminismos /spip.php?article118.
Ø The Oxsford English Dictionary. 2000,p:428. dictionary, Secound Edition,2001, by Crown Publisher
Ø Tohidi, nayere, Fall: 2010, "Beyond Islamic Feminism: Women and Representation in Iran’s Democracy Movement. " In Islamic Feminism and Beyond: The New Frontier. Occasional Papers by Woodrow Wilson Center. 18:23:in: http://www.nayerehtohidi.com/publications.