استنباط خط‌مشی اسلامی اشتغال زنان مبتنی بر روش‌شناسی دیدگاه نظام‌مند فقه امامیه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 گروه مدیریت دولتی، دانشکده معارف اسلامی و مدیریت، دانشگاه امام صادق علیه السلام، تهران، ایران

2 فقه و مبانی حقوق، دانشکده الهیات، معارف اسلامی و ارشاد، دانشگاه امام صادق علیه السلام، تهران، ایران

چکیده

< p>اشتغال زنان موضوعی است که پژوهش‌های فقهی فراوانی درباره‌ی آن انجام شده است. نتیجه‌ی بیشتر این پژوهش‌ها نیز جواز اشتغال زن با رعایت شرایط و حدود است. روش استنباطی این پژوهش‌ها حاکی است که عموماً به‌صورت نظام‌مندی به این موضوع نگریسته نشده است. با التفات به نقش مستقیمی که نگاه فقیه در استنباط وی دارد، در این پژوهش با نگاه نظام‌مند به مقوله‌ی اشتغال زنان پرداخته‌شده است. مسئله‌ی اصلی این مقاله، استنباط خط‌مشی اسلامی اشتغال زنان و نحوه‌ی تحقق آن در دولت اسلامی است. در استنباط احکام شرعی در موضوع اشتغال زنان با روش نگاه نظام‌مند این نتایج به‌دست آمد: اشتغال زن، فی‌نفسه امری جایز است، اما نمی‌توان آن را به خط‌مشی‌های عمومی نیز سرایت داد و نتیجه گرفت که خط‌مشی اشتغال نیز می‌تواند نسبت به مردان و زنان یکسان باشد، بلکه نظر به تکلیف تأمین نفقه‌ی زن و فرزندان بر مرد، اگر خط‌مشی‌های اشتغال زن و مرد کاملاً برابر در نظر گرفته شوند، منافی عدالت خواهد بود. خط‌مشی اسلامی اشتغال، در مشاغلی که مراعات احکام شرعی ترجیحی نسبت به یک جنس خاص ندارند، اولویت و تقدم را به مردان می‌دهد و دولت اسلامی برای تحقق و اجرای آن باید خود دولت و کارفرمایان خصوصی را به تبعیت از این خط‌مشی ملزم کند.

کلیدواژه‌ها


  1. قرآن کریم.
  2. افشاری، زهرا، 1380. «اشتغال زنان و رفاه خانواده: یک چارچوب تحلیل». زن در توسعه و سیاست، دوره 1، ش 2.
  3. تاج‌مزینانی، علی‌اکبر و زینب یاسری، 1392. «بررسی سیاست‌گذاری اشتغال زنان در جمهوری اسلامی ایران». مطالعات راهبردی زنان، س 15، ش 59.
  4. الترمذی، محمدبن‌عیسی، 1415ق. الصحیح التزمذی، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  5. جارالهی، عذرا، 1372. «تاریخچه اشتغال زن در ایران»، علوم اجتماعی، دوره 2، ش 3 و 4.
  6. حرعاملی، محمدبن‌حسن، 1409. وسائل الشیعة، قم: مؤسسة آل البیت (ع).
  7. حیدری، حسن، منیژه حاجتی و یوسف ابراهیمی­نسب، 1390. «نفقه زن در حقوق ایران، فرانسه و سوئد»، زن و فرهنگ، س 2، ش 7 .
  8. دیرباز، عسگر و فاطمه وفایی­صدر، 1394. «بازنگری مبانی فکری-کلامی الگوهای اجتماعی زن»، مطالعات راهبردی زنان، سال 17، ش 68.
  9. سوزنچی، حسین، 1393. «الگویی اسلامی برای تحلیل مسائل زن و خانواده و کاربرد آن در عرصه سیاستگذاری»، دین و سیاست فرهنگی، س 1، ش 1.
  10. سیدرضی، محمدبن‌حسین، 1414. نهج البلاغه، تصحیح صبحی الصالح، قم: هجرت.
  11. صدر، سید محمدباقر، 1393. اقتصاد ما، ترجمه­ی سید ابوالقاسم حسینی، قم: دارالصدر.
  12. صدوق، محمدبن‌علی، 1413. من لا یحضره الفقیه‏، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
  13. طوسی، محمدبن‌حسن، 1407. تهذیب الأحکام، تهران: دار الکتب الإسلامیه.
  14. قلی‌پور، رحمت‌الله،1380. «اشتغال و بیکاری (نگرش کلی، مفهومی)»، کار و جامعه، ش 42.
  15. کلینی، محمدبن‌یعقوب، 1407. الکافی، تهران: دارالکتب الاسلامیه.
  16. کیان‌مهر، محمدولی، 1378. «تأثیر اشتغال زن بر خانواده (بررسی مشکلات زنان شاغل و متأهل در خانواده)»، کار و جامعه، ش 32.
  17. مجلسی، محمدباقر، 1403. بحار الأنوار، بیروت: دار إحیاء التراث العربی.
  18. مظفر، محمدرضا، ۱۳۸۴. اصول فقه، ترجمه­ی محسن غرویان، قم: دارالفکر.
  19. مهدوی، اصغرآقا، 1389. مبانی نقش زمان و مکان در استنباط احکام از دیدگاه امام خمینی (ره) و شهید صدر (ره) (بررسی مقایسه‌ای)، تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
  20. نوری، اعظم، 1390. «بررسی اشتغال زنان از دیدگاه اسلام»، نامه جامعه، س 7، ش 85.
  21. نیکوبرش راد، فرزانه، 1385. «نگرشی بر اشتغال زنان در مدیریت و برنامه ریزی توسعه»، بانوان شیعه، س 3، ش 9.
  22. هدایت­نیا، فرج­الله، 1396. «تأملی بر نظریه خانه­نشینی زن در فقه اسلامی»، مطالعات راهبردی زنان، دوره نوزدهم، ش 76.
  23. Lasswell, Harold Dwight, “The Policy Orientation.” In The Policy Sciences: Recent Developments in Scope and Method, Daniel Lerner and Harold Lasswell, 3–15. Stanford: Stanford University Press.
  24. Anderson, James E. 2006. Public Policymaking: An Introduction, Boston: Houghton Mifflin.
  25. Dye, Thomas R. Understanding Public Policy, Boston: Pearson.