ولایت قهری بر امور فرزندان از احکام امضایی بوده و بنا به تصریح ادله شرعی این ولایت از آن پدر و جد پدری دانسته شده است. در آراء برخی معاصرین به استناد تغییرات موضوع «زن» و «خانواده» و بر مبنای اجتهاد در زمان و مکان، سخن از ولایت قهری مادران به میان آمده است. در تحقیق حاضر ابتدا مقررات حاکم بر اجتهاد در زمان و مکان و انحاء تغییر موضوع مرور شده است و سپس تغییرات موضوع زن و موضوع ساختار خانواده به مطالعه گذاشته شده است . در بررسی تغییر موضوع در عنوان «زن » و «ولایت زن» معلوم گردید اولاً هیچ یافته ای ثابت نمی‌کند جعل ولایت منوط به توان علمی و موفقیت‌های اقتصادی در ولی می‌باشد و ثانیاً این دو عنوان در حیات زنان عصر تشریع منتفی نبوده و برای عموم مردان نیز موجود نبوده است. در نتیجه تغییر قابل اعتنا در موضوع زن رخ نداده است. از سوی دیگر علیرغم اعتراف به تغییر ساختار خانواده معاصر وتغییر موضوع خانواده از گسترده به هسته‌ای، نمی‌توان آسیب‌های ناشی از این تغییر را نادیده گرفت و حکم به عدم ولایت جد پدری داد. جبران این آسیب‌ها و تقویت نقش‌های حمایتی خانواده اقتضا می‌کند الگوی جدیدی از خانواده گسترده فرهنگ‌سازی شود. ضمن آن‌که ملاک جعل ولایت برای پدر و جد قرب مکانی با مولی‌علیه نبوده و بنابراین حتی در فرض ساختار هسته‌ای خانواده نمی‌توان رأی به تغییر حدود ولایت داد.
گیدنز، آنتونی، ۱۳۷۴. جامعه‌شناسی، ترجمه منوچهر صبوری؛ تهران: نشر نی.
لنکرانی، جوادفاضل. 1374ش. «اجتهاد و زمان و مکان»،مجموعه آثار کنگره بررسی مبانی فقهی حضرت امام خمینی نقش زمان و مکان در اجتهاد، بی‌جا: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
محمدی، سام، حسین کاویار و اعظم ابراهیمی، 1396. «تقدم حق ولایت قهری مادر نسبت به جدپدری بر مبنای مصالح روز»،مجله حقوقی دادگستری، ش 98.
موحدی‌لنکرانی، محمدفاضل، 1421ق. تفصیل الشریعه فی شرح تحریرالوسیله_ نکاح، قم: مرکز فقهی ائمه اطهار (ع).
-------------------، 1425ق. جامع المسائل، قم: امیر قلم.
موسوی الخمینی، روح‌الله، 1415ق. المکاسب المحرمه، قم: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
----------------، 1425ق. ترجمه تحریر الوسیله، ترجم على اسلامى، قم: دفتر انتشارات اسلامى وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم.
موسوی‌خویی، ابوالقاسم، 1418ق. التنقیح فی شرح العروه الوثقی، قم: مؤسسه احیاء آثار الامام الخوئی.
)