بررسی تحلیلی- انتقادی جریان سازی جنسیتی در رویه نهادهای بین المللی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار، گروه حقوق، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران

چکیده

در رویه نهادهای بین‌المللی، جریان‌سازی جنسیتی راهبرد اصلی برای پیشبرد برابری جنسیتی و آموزه‌های فمینیسم (لیبرال و در برخی موضوعات رادیکال) به منزله پشتوانه نظری آن می‌باشد. با توجه به تجربه عملی بیش از دو دهه، امروز ثمره عملی آن در برخی زمینه‌ها به نفع زنان ارزیابی نشده است. با توجه به توسعه قلمروی مفهوم جنسیت در عرصه بین‌المللی، جریان‌سازی جنسیتی فراتر از مقابله با تبعیض علیه زنان، درصدد شناسایی و احقاق حقوق دگرباشان جنسی می باشد که مورد انتقاد بسیاری از دولت‌ها .و متخصصین قرار دارد. علاوه بر این موسع و غیرقطعی بودن تعریف این اصطلاح و نیز نادیده گرفتن هویت زنان و نیازها و ضرورت‌های واقعی زندگی ایشان رادر عرصه اجتماع و خانواده در ضمن اجرای آن از جمله نقدهای جدی به این راهبرد است. چشم‌اندازی که در جریان‌سازی جنسیتی، ترسیم می‌شود جامعه‌ای است که در آن زنان و مردان در کلیه امور فردی، خانوادگی و اجتماعی برخوردار از حقوق و فرصت‌های یکسان باشند، غافل از این که در برخی امور مرتبط با ویژگی‌های خلقتی و گرایشات و تمایلات اختصاصی زنان که موید نقش مادری است، باید نگاه متفاوتی به زنان شود. جریان‌سازی فاقد نگاه فرهنگی-بومی ، و صرفا با رهیافت فردگرایانه افراطی در صدد احقاق حقوق زنان از طریق نفی خانواده و نقش‌های خانوادگی همچون مادری و همسری است، دستاوردی که از منظر بسیاری از زنان در مناطق مختلف جهان، مردود و ناخوشایند است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  • پاک­نیا، محبوبه، (1389).«لیبرالیسم و فمینیسم لیبرال-رادیکال در سده 19»، فصلنامه مطالعات اجتماعی - روان شناختی زنان (مطالعات زنان)، د 8، ش 2.
  • خسرو پناه، عبدالحسین، (1388). «تبیین و تحلیل فمینیسم»، مجله طهورا، ش 4.
  • داور­پناه، زهرا، (1399).«فمینیسم لیبرال و حقوق دینی زنان مسلمان: مناسبات سیاست، جنسیت و دین»، سیاست متعالیه، سال 8، ش 29.
  • رحمتی، سمانه، (1400). «حکمرانی خوب: الگوی شناسایی و اعمالِ شاخص‌های برابریِ جنسیتی»، فصلنامه تحقیقات حقوقی، ش 93.
  • زیا، هَنده اِسلِن، (1398). «ماهیت اتحادیه اروپا از لحاظ حقوق انسانی زنان چیست؟»، دو فصلنامه حقوق بشر، ش 27.
  • سوزنچی، حسین، (1400). «همجنس گرایی: اختلال یا امر طبیعی»، معرفت فرهنگی اجتماعی، ش 46.
  • شیرزاد، محمدحسین و محمدحسن شیرزاد، محمدصادق هدایت زاده، (1395). «رهیافتی زبان‌شناختی به برابری جنسیتی در قرآن کریم؛ نقدی بر فمینیسم اسلامی»، دو فصلنامه علمی پژوهشی «مطالعات قرآن و حدیث»، ش 18.
  • علاسوند، فریبا، (1397). «عدالت جنسیتی به‌مثابه یک مفهوم تفسیرپذیر و نامتعین»، مطالعات فقهی حقوقی زن و خانواده، ش 1.
  • علاسوند، فریبا، (1395). «معیار نابرابری در تعریف عدالت: امری فلسفی یا کلامی؛ بررسی دیدگاه علامه طباطبائی درباره تفاوت حقوقی مرد و زن»، مطالعات جنسیت و خانواده، ش 7.
  • علیپور، پروین، محمدجواد زاهدی،امیر ملکی،  محمدرضا جوادی یگانه، (1396). «بازنمائی کشمکش‌های گفتمانی عدالت جنسیتی در برنامه‌های توسعه جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامه علمی ـ پژوهشی رفاه اجتماعی، د 17، ش 22.
  • غنی­زاده بافقی، مریم، فائزه رمزیار، (1400). «تأثیر جنبش‌های فمینیسم بر تحول مفهوم خانواده»، مجله پژوهش‌های حقوقی، د 20، ش 46.
  • فکور، فاطمه، علی پور قصاب امیری، (1391). «تبیین مفهوم عدالت جنسیتی در اسلام و غرب»، دو فصلنامه علمی-ترویجی بانوان شیعه، ش 29.
  • فلاحی، بهاره، (1396).«بررسی جریان سازی جنسیتی در فرآیند سیاست‌گذاری»، فصلنامه علمی-پژوهشی سیاست‌گذاری عمومی، د 3، ش 2.
  • کشاورز، خدیجه، (1401). «خوانش انتقادی کتاب نقد و نظر: درآمدی جامع بر نظریه­های فمینیستی»، پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه­های علوم انسانی، د 22، ش 1.
  • کشاورز، فوزیه، حمید ضرابی، کوروش استوار سنگر، بابک باصری، (1399). «برداشت فمینیسم از مفهوم برابری با رویکرد اسناد بین­المللی حقوق بشری»، فصلنامه علمی مطالعات بین­المللی پلیس، د 11، ش 42.
  • A/HRC/RES/32/2, Resolution adopted by the Human Rights Council on 30 June 2016, 15 July 2016.
  • Brouwers, R. 2013, Revisiting Gender Mainstreaming in International Development: Goodbye to an Illusionary Strategy, Working Paper 556, The Hague, Netherlands: Institute of Social Studies
  • Cornwall, Andrea, Susie Jolly.2009, “Sexuality and the development industry”, Journal of the Society for International Development, Vol.52, No.1.
  • Council of Europe.1998, One Hundred Words for Equality. A Glossary of Terms on Equality between Women and Men, 05 CE-10–97–162-EN-C. Luxembourg: OOPEC.
  • CRC, 2016. Concluding observations on the combined third and fourth periodic reports of the Islamic Republic of Iran, CRC/C/IRN/CO/3-4.
  • CRC, 2013. General comment No. 15: on the right of the child to the enjoyment of the highest attainable standard of health.
  • CRC, 2003. General comment No. 4: on adolescent health and development in the context of the Convention on the Rights of the Child, Official Records of the General Assembly, Fifty-ninth Session, (A/59/41).
  • Crusmac, Oana, 2015. Why Gender Mainstreaming is not Enough? A Critique to Sylvia Walby's the Future of Feminism. The Romanian Journal of Society and Politics, Forthcoming, Available at SSRN: https://ssrn.com/abstract=2594234.
  • Ecosoc, 1997. Agreed Conclusions 1997/2 on mainstreaming the gender perspective into all policies and programmes in the United Nations system.
  • ICESCR, 2009. General Comment No.20: Non-discrimination in economic, social and cultural rights, E/C.12/GC/20.
  • ICESCR, 2016. General Comment No.22: on the right to sexual and reproductive health, E/C.12/GC/22.
  • Milward, Kirsty, Maitrayee Mukhopadhyay, and Franz F.Wong, 2015. “Gender Mainstreaming Critiques: Signposts or Dead Ends”, IDS Bulletin Vol. 46, No. 4.
  • Mukhopadhyay, M. 2014. Mainstreaming gender or reconstituting the mainstream? Gender knowledge in development. Journal of International Development, Vol. 26, No. 3.
  • OHCHR, 2019. Born Free and Equal: Sexual Orientation, Gender Identity and Sex Characteristics in International Human Rights Law, United Nations publication.
  • Pascall, G. J. Lewis, 2004. “Emerging Gender Regimes and Policies for Gender Equality in a Wider Europe”, Journal of Social Policy, Vol. 33, No. 3.
  • Stratigaki, M. 2005. "Gender Mainstreaming vs Positive Action. An Ongoing Conflict in EU Gender Equality Policy", European Journal of Women's Studies, Vol. 12, No. 2.
  • UN Women, 2022. Handbook on Gender Mainstreaming for Gender Equality Results.
  • 2010. Gender Justice: Key to Achieving the Millennium Development Goals. 1st Ed. New York.
  • UNICEF, 2017. Gender Equality: Glossary of Terms and Concepts, UNICEF Regional Office for South.
  • United Nations, 1997. E/RES/1997/66 https:// www.un.org/womenwatch/osagi/pdf/ ECOSOCAC1997.2.PDF
  • United Nations, 2002. Gender Mainstreaming: An Overview, especially the chapters, Gender Equality as the Goal – Gender Mainstreaming as the Strategy and Servicing Intergovernmental Bodies
  • Woodward, A. 2003. European Gender Mainstreaming: Promises and Pitfalls of Transformative Policy”, Review of Policy Research, Vol. 20, No. 1.