تأملی بر جایگاه عنصر کراهت در طلاق خلع با تأکید بر فتاوی امام خمینی (ره)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای حقوق، دانش‌آموخته سطح 3 حوزه علمیه رشته فقه و اصول، تهران، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد حقوق خصوصی، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران

چکیده

در نظام حقوقی ایران، به تبعیت از فقه اسلامی، طلاق دارای اقسامی است که یکی از آن ها طلاق خلع می ‌باشد. طلاق خلع علیرغم تبعیت از قواعد عمومی طلاق، قواعد ویژه ای نیز دارد؛ ازجمله اینکه مختص زمانی است که زوجه نسبت به زوج کراهت دارد. نگارندگان در پژوهش پیش رو، با روشی توصیفی _تحلیلی و جمع آوری داده ها از طریق شیوه کتابخانه ای و تأکید بر آرای فقهی امام خمینی (ره) درصدد هستند که جایگاه عنصر کراهت را در طلاق خلع تبیین نمایند. نگارندگان در این پژوهش دریافته اند که بنا بر آرای فقهی امام خمینی (ره) اگر زوجه نسبت به زوج کراهت نداشته باشد، طلاق خلع امکان وقوع ندارد. همچنین کراهت زوجه نسبت به زوج باید شدید باشد، به نحوی که درصورت عدم وقوع طلاق، بیم آن برود که زوجه حقوق واجبه همسرش را ادا نکند؛ بنابراین برخلاف آنچه که گاهی در دعاوی مطروحه در دادگاه‌های خانواده مشاهده می‌شود، صرف بی میلی به تداوم زندگی مشترک، نمی تواند مجوزی برای طلاق خلع محسوب شود. نتایج حاصل از این پژوهش به صورت خاص، به قضات دادگاه‌ های خانواده در صدور آرایی مطابق با شریعت مقدس اسلام در زمینه طلاق خلع، کمک می‌ کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

مراجع

  • قرآن کریم
  • ابن ادریس الحلی، محمدبن احمد، (1410 هـ). السرائر الحاوی لتحریر الفتاوی، قم: مؤسسه نشر اسلامی.
  • ابن منظور، محمدبن مکرم، (1414). لسان العرب، بیروت: دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع، دارصادر.
  • بحرانی، یوسف، (1359). الحدائق الناضرة فی احکام العترة الطاهرة، قم: (بی جا).
  • پناهنده، سید محمدعلی، (1386). «بررسی ماهیت حقوقی و عناصر و ارکان طلاق خلع و مبارات»، دادرسی، د11، ش 66.
  • جعفری لنگرودی، محمدجعفر، (1381). مبسوط در ترمینولوژی حقوق. تهران: کتابخانه گنج دانش.
  • الحرّ العاملی، محمدبن الحسن، (1409 هـ). وسائل الشیعة (تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة)، قم: مؤسسة آل البیت (علیهم السّلام) لإحیاء التراث.
  • دهخدا، علی اکبر، (1377 هـ). لغت­نامه. تهران: مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
  • زمخشری، محمودبن عمر، (1417 هـ). الکشاف عن حقائق التنزیل و عین الاقاویل فی وجوه التأویل، بیروت: داراحیاء التراث العربی.
  • سبحانی، جعفر، (1414 هـ). نظام الطلاق فی الشریعة الإسلامیة الغراء، قم: مؤسسة الامام الصادق (ع).
  • الجبعی العاملی (شهید ثانی)، زین­الدین علی، (1432 هـ). مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، مؤسسة المعارف الاسلامیة.
  • _________ (1412 هـ). الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة، (المحشی سلطان العلماء)، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  • الصدر، سیدمحمد، (1430 هـ). ماوراءالفقه، لبنان، بیروت: دارالاضواء، هیأت تراث السید الشهید الصدر.
  • الصیمری، مفلح­بن حسن­بن رشید، (1408 هـ). تلخیص الخلاف و خلاصة الاختلاف، قم: کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی.
  • الطبرسی، فضل­بن الحسن، (1415). مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات.
  • الطوسی، أبی جعفر محمّدبن الحسن، (1390). الاستبصار فیما اختلف من الأخبار، طهران: دارالکتب الإسلامیة.
  • ________ (1401 هـ). تهذیب الأحکام فی شرح المقنعة، طهران: دارالکتب الإسلامیة.
  • علامه حلی، جمال­الدین الحسن­بن یوسف­بن علی، (1404 هـ). قواعد الاحکام فی معرفة الاحلال و الحرام، قم: منشورات الرضی.
  • الفاضل الآبی، حسن­بن ابی طالب، (1417). کشف الرموز فی شرح مختصر النافع، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  • الفاضل اللنکرانی، محمد، (1421 هـ). تفصیل الشریعه فی شرح تحریر الوسیلة (الطلاق و المواریث)، قم: مرکز فقه الائمة الاطهار.
  • الفاضل الهندی، محمدبن الحسن، (1416). کشف اللثام و الابهام عن قواعد الاحکام، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  • فخرالمحققین الحلی، محمدبن حسن‌یوسف، (1387). ایضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، قم: مؤسسه اسماعیلیان.
  • الفیروزآبادی، محمدبن یعقوب، (1952). قاموس المحیط، القاهرة: مطبعة مصطفی البابی الحلبی.
  • الفیض الکاشانی، محمد محسن، (1401 هـ). مفاتیح الشرائع، قم: مجمع الذخائر الاسلامیة.
  • قانع، احمدعلی و احمدرضا موسوی مصباح الشریعه، (1401). «بررسی فقهی حقوقی نقش کراهت در طلاق خلع»، مطالعات فقهی حقوقی زن و خانواده، د 4، ش 8.
  • قرائتی، محسن، (1383). تفسیر نور. تهران: مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن.
  • کاتوزیان، ناصر، (1395). قانون مدنی در نظم کنونی. تهران: میزان.
  • الکلینی، محمدبن یعقوب، (1388). الکافی، طهران: دارالکتب الاسلامیة.
  • عاملى، یاسین عیسى، (1413 هـ). الاصطلاحات الفقهیة فی الرسائل العملیة. بیروت: دارالبلاغة للطباعة و النشر و التوزیع.
  • حلی (علامه)، حسین­بن یوسف­بن مطهر اسدی، (1413 هـ). قواعد الاحکام فی معرفة الحلال و الحرام. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  • مافی، همایون، محمد فرزانگان و سمیه ظهوری، (1397). «بررسی فقهی و حقوقی ماهیت طلاق به عوض»، پژوهشنامه حقوق اسلامی، د 19، ش 48.
  • المحقق الحلی، جعفربن الحسن، (1389). شرائع الإسلام فی مسائل الحلال و الحرام. النجف الاشرف: الآداب.
  • محقق داماد، مریم السادات، (1395). «سیر تکوین نظریه خلع در فقه امامیه»، مطالعات اسلامی: فقه و اصول، 48 (104).
  • معین، محمد، (1386). فرهنگ فارسی. تهران: ادنا.
  • مکارم شیرازی، ناصر، (1353). تفسیر نمونه. تهران: دارالکتب الاسلامیة.
  • الموسوی الخمینی، سید روح الله، (1434 هـ). تحریر الوسیلة. تهران: مطبعة مؤسسة العروج.
  • __________، (1380). وسیلة النجاة مع تعالیق الامام الخمینی، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار الامام الخمینی.
  • الموسوی العاملی، محمدبن علی، (1411). نهایة المرام فی شرح مختصر شرائع الاسلام، قم: دفتر انتشارات اسلامی.
  • النجفی، محمدحسن، (1430 هـ). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام. بیروت: دارالاحیاء التراث العربی.
  • هاشمی شاهرودی، سید محمود، (1429 هـ). فرهنگ فقه، قم: مؤسسة دایرة العارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت.
  • هدایت­نیا، فرج الله، (1391). «بررسی حدود اختیار زوج در طلاق خلع»، فقه و حقوق خانواده (ندای صادق)، د 17، ش 56.

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار