بررسی روح حاکم بر لایحه «حفظ کرامت و حمایت از زنان در برابر خشونت»

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته دکتری حقوق خصوصی، دانشکده معارف اسلامی و حقوق، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران.

2 دکتری حقوق عمومی، دانشکده معارف اسلامی و حقوق، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران.

3 دانشجوی مقطع کارشناسی ارشد حقوق جزا و جرم‌شناسی، دانشکده معارف اسلامی و حقوق، دانشگاه امام صادق (ع)، تهران، ایران.

چکیده

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، نظام حقوقی ایران، همواره در صدد ارتقاء کیفیت استیفاء حقوق زنان در سطوح مختلف بوده است. در سطح قانونگذاری نیز به صورت متناوب طرح‌ها و لوایحی در این حوزه مطرح بوده‌اند. تا زمان نگارش این سطور، آخرین اقدام تقنینی در این حوزه، لایحه «حفظ کرامت و حمایت از زنان در برابر خشونت» است. با توجه به ابعاد مختلف و آثار شگرف لایحه، بررسی آن ضروری می‌نمایاند. پژوهش حاضر در صدد است با واکاوی مفاد لایحه، رویکرد و راهکارهای آن را به چالش بکشد. از این رو، سؤال اصلی چنین طراحی شده است: «چه انتقاداتی بر رویکرد و راهکارهای لایحه وارد است؟» نتایج نشان می‌دهد لایحه تا حد زیادی تحت تأثیر اسناد بین‌المللی و مبانی جنسیت‌گرایی نگاشته شده است. به نظر می‌رسد این ادبیات سنخیتی با مبانی دینی و الزامات فرهنگ ایرانی-اسلامی جامعه ما ندارد. مسئله‌شناسی لایحه نیز با اشکال مواجه است و تردیدهای جدی در ضرورت تصویب چنین قانونی بروز یافته است. لذا در نهایت، پیشنهاد شده است که لایحه از سوی مجلس شورای اسلامی تصویب نشده و حل برخی مشکلات موجود در بستر قانونی جامع در حوزه «خانواده» پیگیری شود و ادبیات «ظلم» و «تعدی» جایگزین ادبیات «خشونت» گردد. روش بررسی توصیفی-تحلیلی است.

کلیدواژه‌ها

مراجع

  • قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران.
  • سیاست‌های کلی نظام قانون‌گذاری ابلاغی سال 1398.
  • سیاست‌های کلی خانواده ابلاغی سال 1395.
  • سیاست‌های کلی جمعیت ابلاغی سال 1393.
  • لایحه «حفظ کرامت و حمایت از زنان در برابر خشونت» نسخه سال 1395.
  • لایحه «حفظ کرامت و حمایت از زنان در برابر خشونت» نسخه سال 1400.
  • سند توسعه پایدار (موسوم به سند 2030).
  • اعلامیه حذف خشونت علیه زنان مصوب سال 1993 مجمع عمومی سازمان ملل متحد.
  • کنوانسیون شورای اروپا برای جلوگیری از وقوع خشونت علیه زنان و خشونت خانگی و مبارزه با آن، مصوب سال 2011 و شورای اروپا. (موسوم به کنوانسیون استانبول).
  • اسدی، لیلا سادات و عاطفه ذبیحی، (1392). «ورود حقوق کیفری به حوزه‌ی خانواده و کیفیت تأمین الزام‌آوری قواعد در این حوزه»، تعالی حقوق، دوره جدید، ش 20.
  • اسلامی، هادی، (1397). اصول و فنون قانون‌گذاری، تهران: جنگل.
  • امیری، عباسعلی، (1386). «نگاهی انتقادی به مبانی معرفت‌شناسی فمینیسم»، معرفت، ش 121.
  • انصاری، باقر، (1399). اصول و فنون قانون‌گذاری، تهران: دادگستر.
  • بگرضایی، پرویز، حبیب‌الله زنجانی و سیف‌الله سیف‌اللهی، (1396). «فرا تحلیل مطالعه خشونت شوهران علیه زنان در ایران»، فرهنگی و تربیتی زنان و خانواده، س 11، ش 38.
  • بوشهری، جعفر، (1379). حقوق جزا، اصول و مسائل، تهران: شرکت سهامی انتشار.
  • توحیدی، احمدرضا، (1391). «تحول حقوق زنان و خانواده در اسناد بین‌المللی، منطقه‌ای و حقوق ملی»، مطالعات راهبردی زنان، سال 15، ش 57.
  • حبیب‌زاده، محمدجعفر و امیرحمزه زینالی، (1384). «درآمدی بر برخی محدودیت‌های عملی جرم انگاری»، نامه مفید، س 11، ش 49.
  • حبیب‌نژاد، سید احمد و احمد تقی­زاده، (1398). «نیازسنجی تقنینی؛ عنصری بایسته در قانون‌گذاری شایسته»، دانش حقوق عمومی، س 8، ش 26.
  • حسین­زاده، ابوالحسن و حسین عباسیان، (1394).«نقد و بررسی مبانی فکری و شاخصه‌های فمینیسم اسلامی»، انسان­پژوهی دینی، ش 34.
  • راسخ، محمد، (1386). بنیاد نظری اصلاح نظام قانون‌گذاری، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
  • زیبایی­نژاد، محمدرضا و محمدتقی سبحانی، (1381). درآمدی بر نظام شخصیت زن در اسلام (بررسی مقایسه‌ای دیدگاه اسلام و غرب)، قم: دارالنور.
  • سوزنچی، حسین، (1394). روایت مطهر (3)، تأملی در اندیشه‌های شهید مطهری، مباحث خانواده و روابط زن و مرد، تهران: مرکز تحقیقات بسیج دانشجویی دانشگاه امام صادق (ع).
  • شکراللهی، زهرا، (1396). «بررسی نگرش زنان در معرض خشونت خانگی به حفظ و پایداری خانواده»، خانواده پژوهی، س 2، ش 4.
  • صادقی فسایی، سهیلا، (1389). «خشونت خانگی و استراتژی‌های زنان در مواجهه با آن»، بررسی مسائل اجتماعی ایران، ش 1.
  • طحان‌نظیف، هادی، حامد نیکونهاد و رضا بکشلو، (1400). «تأملی در کار ویژه و اعتبار دیباچه‌های قوانین اساسی، با تأکید بر دیباچه قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران»، مطالعات حقوق تطبیقی، د 12، ش 1.
  • علی‌پور، فردین، حسن رفیعی، عایشه علیار و میترا بهرامی، (1398). «ساخت و رواسازی فرم کوتاه همسرآزاری»، رفاه اجتماعی، س 19، ش 72.
  • غمامی، سید محمدمهدی، مریم مهاجری، محمدجواد جاوید و محمود حکمت‌نیا، (1398).«آسیب‌شناسی سیاست­های تقنینی جمعیتی جمهوری اسلامی ایران و ارائه شاخص‌های مطلوب»، مطالعات راهبردی زنان، د 22 ش 86.
  • قاضی­طباطبایی، محمود، علیرضا محسنی تبریزی و هادی مرجایی، (1383). طرح‌ م‍ل‍ی‌ ب‍ررس‍ی‌ پ‍دی‍ده‌ خ‍ش‍ون‍ت‌ خ‍ان‍گ‍ی‌ ع‍ل‍ی‍ه‌ زن‍ان‌، تهران: وزارت کشور، دفتر امور اجتماعی.
  • کعبی، عباسعلی، امیرحسین اصل زعیم و محمدرضا اصغری، (1393). «نقش مقدمه‌ی قانون اساسی در تفسیر اصول و شناخت اهداف و رسالت­های قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران»، دانش حقوق عمومی، ش 10.
  • مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، (1396). عمده‌ترین مسائل کشور اولویت‌ها و راهبردهای مجلس شورای اسلامی در دوره دهم، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
  • مرکز تحقیقات اسلامی مجلس شورای اسلامی، (1395). درآمدی بر قانون‌گذاری فرهنگی (اصول و مبانی)‏‫، به همت محمدحسین باقری‌فرد، تهران: خرسندی.
  • موراوتز، توماس، (1391). فلسفه حقوق مبانی و کارکردها، ترجمه­ی بهروز جندقی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانش گاه.
  • نوبهار، رحیم، (1390). «اصل کاربرد کمینه حقوق کیفری»، آموزه‌های حقوق کیفری، دوره جدید، ش 1.

 

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار