عقد پنهانی بر مهریه در فقه امامیه و حقوق ایران با نگاهی به توافق پنهانی در حقوق فرانسه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجو دکتری حقوق خصوصی دانشگاه مازندران، بابلسر، ایران

2 استادیار گروه حقوق خصوصی/ دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه مازندران/ بابلسر/ایران.

3 دکتری حقوق تجارت بین الملل، عضو هیئت‌علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد ایلام، ایلام، ایران

چکیده

در قانون مدنی و قانون حمایت خانواده موضوع توافق پنهانی زوجین نسبت به مهریه و آثار آن دیده نشده است و این امر موجب گردیده تا در اعتبار آن تردید پیش بیاید و این سؤال مطرح شود که که آیا توافق پنهانی نسبت به‌ قرارداد اعلام‌شده بین طرفین و همچنین در برابر اشخاص ثالث قابلیت استناد و اعتبار دارد یا خیر؟ از طرف دیگر باید بین طرفین اعتبار توافق پنهانی باوجود قرارداد اعلام‌شده با استناد به این قرارداد پنهانی در برابر اشخاص ثالث تفکیک قائل شد. در حقوق فرانسه هرچند نهادی به نام مهریه وجود ندارد، ولی عقود پنهانی را در برابر قرارداد رسمی خاص و نیز در برابر اشخاص ثالث قابل‌پذیرش نمی‌دانند. لیکن در فقه نیز تشتت نظریات مشهود است و گرایش به اعتبار قرارداد پنهانی در روابط طرفین است. با این وصف اجازه اثبات توافق پنهانی راجع به مهریه به یکی از طرفین عقد در برابر دیگری و نیز در برابر اشخاص ثالث دارای تالی فاسد خواهد بود که هم بر بنیاد خانواده آسیب جدی وارد خواهد ساخت وهم نظام ثبتی کشور را به دلیل نادیده گرفتن اعتبار سند رسمی ازدواج خدشه‌دار می‌سازد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


  • اسکینی، ربیعا، (۱۳۹۰). حقوق تجارت، ورشکستگی و تصفیه، چاپ چهاردهم، تهران: سمت.
  • آملی، میرزا هاشم، (۱۳۹۵ ق). مجمع الافکار، قم: المطبعه العلمیه.
  • ایزدی فرد، علی‌اکبر، (۱۳۸۰). حیله‌های شرعی «بخش عقود»، چاپ اول، بابلسر: دانشگاه مازندران.
  • باقری، پرویز، عبدالجبار زرگوش نسب و مهدی شعبان نیا منصور،(1398).«بازپژوهی رجوع زوجه از هبه­ی مهریه و ابراء آن هنگام طلاق»، مطالعات راهبردی زنان، د 22، ش 86.
  • بحرانی، شیخ یوسف، (1405 ق). الحدائق الناضره فی احکام العتره الطاهره، ج 21، چاپ دوم، بیروت، دارالاضواء.
  • بروجردی عبده، محمد، (1380). حقوق مدنی، چاپ اول، تهران: گنج دانش.
  • جعفری لنگرودی، محمدجعفر، (1387). تأثیر اراده در حقوق مدنی، چاپ دوم، تهران: گنج دانش.
  • جمعی از پژوهشگران زیر نظر شاهرودی، سید محمود هاشمی، (۱۴۱۷ق). معجم فقه الجواهر، ج دوم، چاپ اول، الغدیر للطباعه، بیروت: الغدیر.
  • حائری شاه باغ، سید علی، (1398). شرح قانون مدنی، چاپ پنجم، تهران: گنج دانش.
  • حسینی­اکبر­نژاد، حوریه،(1399).« ارزش­گذاری کار خانگی زنان در اسلام و رویه­ی نهادهای بین­المللی»،مطالعات راهبردی زنان، د 22، ش 88 .
  • حسینی مراغه‌ای، میرفتاح، (1417 ق). العناوین الفقهیه، ج دوم، چاپ اول، قم: انتشارات اسلامی.
  • حسینی مقدم، سید حسن، محمدی، سام، (1398). آفرینش اثر حقوقی با اعلام اراده، چاپ اول، تهران: مجد.
  • حلی، نجم الدین جعفر (محقق).(۱۴۰۷ ق). شرایع الاسلام، ج دوم، چاپ دوم، قم: موسسه اسماعیلیان.
  • خویی، سید ابوالقاسم، (۱۴۱۷ ق). محاضرات فی الاصول، ج اول، چاپ اول، قم: انتشارات انصاریان.
  • سمرقندی، علاءالدین، تحفه الفقها، ج اول، چاپ اول، قم: دارالمکتبه العلمیه، بی­تا.
  • شهیدی، مهدی، (۱۳۸۲). آثار قراردادها، چاپ اول، تهران: مجد.
  • صفایی، سید حسین، (1387). قواعد عمومی قراردادها، ج دوم، چاپ ششم، تهران: میزان.
  • طوسی، ابوجعفر، محمد بن حسن، (۱۳۸۷ ق). المبسوط، ج چهارم، چاپ سوم، تهران: المکتبه المرتضویه.
  • _____________ (۱۴۰۲ ق). الخلاف، ج یازدهم، چاپ اول، قم: انتشارات اسلامی.
  • عراقی، ضیاءالدین، (۱۴۱۷ ق). نهایی الافکار، ج اول، چاپ اول، قم: انتشارات اسلامی قم.
  • عمید، حسن، (1357). فرهنگ فارسی عمید، چاپ شانزدهم، تهران: انتشارات امیرکبیر.
  • کاتوزیان، ناصر، (۱۳۸۸). قواعد عمومی قراردادها، ج اول، چاپ ششم، تهران: سهامی انتشار.
  • کاتوزیان، ناصر، (۱۳۸۷). قواعد عمومی قراردادها، ج سوم، چاپ پنجم، تهران: سهامی انتشار.
  • کاتوزیان، ناصر، (۱۳۹۰ الف). دوره‌ی حقوق مدنی خانواده، ج اول، چاپ دوم، تهران: سهامی انتشار.
  • کاتوزیان، ناصر، (۱۳۹۰ ب). اعمال حقوقی، چاپ چهارم، تهران: سهامی انتشار.
  • محقق داماد ، مصطفی، (۱۳۷۳ ق). قواعد فقه، ج اول، چاپ چهارم، تهران: علوم اسلامی.
  • مکارم شیرازی، ناصر، (1411 ق). انوار الفقها، ج اول، چاپ اول، قم: مدرسه امیر المومنین.
  • نجفی، محمدحسن، (۱۴۰۴ ق). جواهرالکلام، ج سی و یکم، چاپ هفتم، بیروت: دار احیاء التراث العربی.

 

  • Dictionnaire de la culture juridique, sous la direction de Denis Alland et Stéphane RIALS, éd. PUF et Lamy, 1ere éd, 2003.
  • Grimaldi Michel. Libéralité; partages d'ascendants, Litec, n 1108, 2000.
  • Larroumet Le contrat, les obligations, Economica 5e éd. n 765.2003.
  • Malaurie Philippe, Laurent Aynès, Philippe Stoffel-Munck, Les obligations, Defrénois, Droit civil, 2e e 2005.
  • H, Cours de droit civil, 1956, 2e année, polycopie, p. 183, cité par Jean Denise BREDIN en Remarques sur la conception jurisprudentielle de l’acte simulé, RTD civ. 1956.
  • Ripert et Boulanger, traité élémentaire de droit civil, 4e éd. T 2, n 580 et s, cité par Jean DeniseJean Denise BREDIN en Remarques sur la conception jurisprudentielle de l’acte simulé, RTD civ. 1956.
  • Terre Fr. SIMLER Ph, LEQUETTE Y. Les obligations, Dalloz, n 295, 2005.
  • civ. 1re, 13 janvier 1953, Bull. civ. I, no 15: Dans le même sens: Cass. com. 21 juin 1961, Bull. civ. III, n 283.
  • com. 21 Juan 1961, Bull. civ. III, no 283. Plus récemment: Ch. Cass. civ. 1er, 28 nov. 2000, RTD civ. 2001.
  • Villey Michel, «préface historique sur les notions du contrat, archives de philosophie du droit », Tome XIII, 1968.
  • Bamde Aurelin & Bourdoisead J, Droit des contrats, la simulation, 2017, https://aurelienbamde.com/2017/08/12/la-simulation/