بررسی فقهی و حقوقی چالشهای بیماریهای واگیردار با حقوق وتکالیف خانوادگی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشگاه عالی شهید مطهری

چکیده

بیماری‌هایی که قدرت سرایت بالایی دارند همانطور که تمام ابعاد زندگی بشر را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بر روابط حقوقی میان افراد نیز تأثیر به سزایی گذاشته و با برخی حقوق و تکالیف تعارض­هایی را ایجاد کرده است. قواعد حل تعارض میان ضرر رساندن به خود و اضرار به دیگری اقتضا می­کند که ترک قرنطینه (به عنوان مؤثرترین راهکار کنترل بیماری در جامعه) برای فرد مبتلا به چنین بیماری‌هایی به دلیل تقدم مصالح و سلامت جامعه بر فرد حرام باشد. از سوی دیگر با نگاه تکلیف مدارانه به حضانت، وجوب حضانت کودک مبتلا به این بیماری برای والدینی که افراد پرخطر محسوب می­شوند، به دلیل حکومت قاعده لاضرر برداشته می­شود؛ ولی با لحاظ ماهیت حق مدارانه حضانت و اطلاقات ادله ایثار ممکن است نتوان حکم به حرمت نگهداری از کودک داد. در نقطه­ی مقابل نیز اگر والدین مبتلا به این بیماری شدند و کودک در معرض خطر این بیماری قرار گرفت، قاعده لاضرر اقتضا می­کند جهت حفظ سلامتی کودک، تا زمان سلامتی والدین، حضانت از آنان سلب شود. همچنین به دلیل حکومت قاعده لاضرر بر ادله­ی اولیه وظیفه­ی وجوب نفقه از عهده­ی زوج بیمار ساقط است و نهادهای حمایتی حکومت باید شرایط رفاهی فرد مبتلا به این بیماری را فراهم کند یا مشاغلی که ملازمه با ترک قرنطینه ندارد، فراهم کند

کلیدواژه‌ها


  1. اراکى، م­ ع، (1375 )، أصول الفقه ، ج2، چاپ اول، قم: موسسه در راه حق‏
  2. ازهری، م،(1421)، معجم تهذیب اللغة، ج ۱, بیروت، دار إحیاء التراث العربی
  3. افراشته  س، علی محمدی ی،سپندی م، نقش جداسازی، قرنطینه و فاصله­گذاری اجتماعی در مهار اپیدمی کووید-19، مجله طب نظامی، 22 (2)،210-211
  4. ایروانی‌، ع‌. (1379)، حاشیة المکاسب، ج1، قم : کتبی نجفی
  5. انصارى، (شیخ انصاری) م، (1416) فرائد الاُصول، چاپ پنجم، ج 1و 2، قم: دفتر انتشارات اسلامی
  6. انصارى، (شیخ انصاری) م، (1414) رسائل فقهیه، چاپ اول، قم: مجمع الفقه الاسلامی
  7. بجنوردى، ح، (1377)، القواعد الفقهیة ، ج1، چاپ اول، قم: جامعه مدرسین حوزه علمیه قم. دفتر انتشارات اسلامی، چاپ اول
  8. بروجردى، ح، (1412) ، الحاشیة على کفایة الأصول ، ج2، چاپ اول،  قم: انصاریان
  9. تبریزى، م،(1369) قاعدة لاضرر، الید، التجاوز و الصحة (أوثق الوسائل)،  چاپ اول، قم: کتابفروشى کتبى نجفى
  10. جبعی العاملی، ز،(1413)، مسالک الافهام الی تنقیح شرایع الاسلام، ج12، قم: مؤسسة المعارف الإسلامیة،
  11. جرجانی ع، ابن عربی م،(1370)، التعریفات، چاپ چهارم، تهران: ناصرخسرو
  12. جعفری لنگرودی، م­ج، (1383) ترمینولوژی حقوق ،تهران: کتابخانه گنج دانش
  13. جمعی از محققان مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی(1389)، فرهنگ­نامۀ اصول فقه، قم، انتشارات پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی
  14. حر عاملی، م، ( 1416) تفصیل وسائل الشیعة إلی تحصیل مسائل الشریعة، ج3، 9، 10، 25 ، قم : مؤسسة آل البیت (علیهم السلام)
  15. حسینی، س م (1388)، تعارض ادله(تعارض در مواد قانونی ادله­ی اثبات دعوا و مفاد قرارداد)، قم: انتشارت آیین احمد
  16. مراغی، ع ،(1417)، العناوین الفقهیة، ج 1، قم: مؤسسة النشر الإسلامی
  17. حیدری، س ع ،(1413)، اصول استنباط، قم: انتشارات شورای مدیریت حوزه علمیه
  18. خراسانی، (آخوند خراسانی) م ک ،(1413)کفایة الاُصول( با حواشى مشکینى) ج 4، حاشیه: مشکینى اردبیلى، ا، چاپ اول، قم: ‏لقمان
  19. خویی، ابوالقاسم ، (1368)، اجود التقریرات، ج4، قم: انتشارت مصطفوی
  20. خویى، ا، (1419)، دراسات فی علم الأصول، چاپ اول، قم: موسسه دائره المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیت علیهم السلام‏
  21. خویى، ا، (1417)، مصباح الأصول ( مباحث حجج و امارات) چاپ پنجم، قم: مکتبة الداوری
  22. دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم (1386)، مسائل مستحدثه پزشکی،ج 1، قم: بوستان کتاب قم
  23. سبحانى تبریزى، ج، (1415) الرسائل الأربع، ج 2، چاپ اول، قم: موسسه امام صادق( ع)
  24. شریف الرضی ، م،(1372)، نهج البلاغة، تهران : بنیاد نهج البلاغه،
  25. شهیاد ش، محمدی م ت، آثار روانشناختی گسترش بیماری کووید-91 بر وضیعت سلامت روان افراد جامعه: مطالعه مروری، مجله طب نظامی، 22 (2)،192-184
  26. شیخ الشریعه اصفهانى، ف، (1410) ، قاعدة لا ضرر، چاپ اول، ‏قم: دفتر انتشارات اسلامی
  27. طباطبایی کربلایی، ع. (1418)، ریاض المسائل، ج 13، قم: مؤسسة آل البیت (علیهم السلام)
  28. فانى اصفهانى، ع،(1405) آراء حول مبحث الألفاظ فی علم الأصول، ج1، چاپ اول، قم: رضا مظاهری
  29. فیض کاشانی، م، ( 1406) الوافی، ج19 ، اصفهان: مکتبة الإمام أمیرالمؤمنین علی (علیه السلام)
  30. قمی، ا،(میرزای قمی) (1375)، غنائم الأیام فی مسائل الحلال و الحرام، ج 4، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم
  31. قمی، (میرزای قمی) ا، (1378) قوانین الاصول، چاپ دوم، تهران: مکتبه العلمیه الاسلامیه
  32. مجلسی، م­ب، (1403)، بحار الانوار ،ج71 ، بیروت: دار إحیاء التراث العربی
  33. مجلسی، م ب، (1363) مرآة العقول فی شرح أخبار آل الرسول، ج 18، تهران :دار الکتب الإسلامیة
  34. محقق داماد، م، (1383)، قواعد فقه (بخش جزایی)، تهران: مرکز نشر علوم اسلامی
  35. محقق­داماد، م، (1382) مباحثی از اصول فقه، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی، تهران
  36. مظفر، م، (1386)، اصول فقه، ج 2، تهران: انتشارات جهان
  37. مکارم شیرازى، ن، (1428) ، انوار الأصول، ج 3، چاپ دوم، قم: مدرسه الامام علی بن ابی طالب( ع)
  38. مکارم شیرازی، ن، (1424)، کتاب النکاح ، ج 5، قم : مدرسة الإمام علی بن أبی طالب (علیه السلام)
  39. محمدزاده، ع،(1399)، اثربخشی برنامه مراقبت بهداشتی و نظارت دارویی الکترونیکی جهت پیشگیری از ابتلا به کووید- 91 و تبعیت از رژیم درمانی در بیماران مزمن قلبی-یک مطالعه پایلوت، مجله طب نظامی، 22 (2)،146-139
  40. محمدی، ا ، ( 1380) مبانی استنباط حقوق اسلامی، تهران: انتشارت دانشگاه تهران
  41. خمینی، (امام خمینى)، ر ، (1418) ، ‏تنقیح الأصول،‏ ج 3، چاپ اول، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
  42. خمینى(امام خمینی) ر،(1410)، الرسائل، ج1، چاپ اول، قم : موسسه مطبوعاتی اسماعیلیان‏
  43. نجفی، م­ح، (1421)، جواهر الکلام، ج5 ،31 و36، قم : مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی
  44. نراقی، ا، (1375)، عوائد الأیام، چاپ اول، قم ، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم
  45. یزدی، م ، (1431)، العروة الوثقی، ج 2، قم: جامعة المفید.