بررسی نشانگان اجتماعی گذار و طلاق

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد جامعه شناسی، رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

2 دانشجوی دکتری جامعه شناسی

3 رئیس گروه آمارهای نیروی کار دفتر جمعیت، نیروی کار و سرشماری های مرکز آمار ایران

4 استادیار جمعیت شناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی

5 نویسنده مسئول

چکیده

افزایش روزافزون طلاق در ایران از یک سو و آسیب زا بودن این پدیده ی اجتماعی از سوی دیگر، پژوهشگران را به کنکاش در مورد عوامل مؤثر در طلاق ترغیب کرده است؛ به گونه ای که برخی به مطالعه ی متغیرهای جمعیت شناختی نظیر سن، تحصیلات، باروری و غیره پرداخته و گروهی نیز عوامل جامع هشناختی نظیر تغییرات کمی و کیفی در ساختار خانواده، شهرنشینی، توسعه ی انسانی و غیره را مطرح کرده اند. مقاله ی حاضر ضمن ترکیب این دو رویکرد، با استفاده از روش تحلیل ثانویه به بررسی عوامل اجتماعی مؤثر در نرخ طلاق در سال 1390 در سطح استا نهای کشور می پردازد. بر اساس نتایج، شهرنشینی، باسوادی زنان، سهم زنان با تحصیلات عالی و اشتغال زنان (به صورت مستقیم) و هسته ای شدن خانوارها و کاهش باروری (به صورت معکوس) از جمله متغیرهای مؤثر در طلاق شناخته شده اند. نتایج تحلیل رگرسیونی حاکی از آن است که 59 درصد تغییرات نرخ طلاق را متغیرهای پیش بینی کننده همچون نرخ شهرنشینی، بعد خانوار، نرخ باروری و نرخ باسوادی زنان تبیین می کند. این به آن معنی است که بسیاری از متغیرهای سطوح خرد و میانی در سطح کلان نیز امکان مفهوم سازی و تحلیل دارند.

کلیدواژه‌ها


  • ×  اسحاقی، محمد و همکاران. «سنجش عوامل اجتماعی موثر بر درخواست طلاق زنان در شهر تهران»،  زن در توسعه و سیاست (پژوهش زنان)، دوره 10 ، ش 3 (پیاپی 38)، (1391).

    ×  ریاحی، محمداسماعیل و همکاران. «تحلیل جامعه­شناختی میزان گرایش به طلاق (مطالعه موردی شهرستان کرمانشاه)»، زن در توسعه و سیاست (پژوهش زنان)، دوره 5، ش3 (پیاپی 19)، (1386).

    ×  سازمان ثبت احوال کشور، 1386. سالنامه آماری رویدادهای حیاتی ثبت شده کشور 1385.

    ×  سازمان ثبت احوال کشور، 1391. سالنامه آماری رویدادهای حیاتی ثبت شده کشور 1390.

    ×  فروتن، یعقوب. «چالش­های خانواده معاصر و نوگرایی با تأکید بر طلاق در فرآیند گذار جمعیتی»، مسائل اجتماعی ایران، دوره4، ش2، (1392).

    ×  کاظمی­پور، شهلا 1378. روش­های مقدماتی تحلیل جمعیت، تهران، دانشگاه پیام نور.

    ×  کوزر، لیوئیس 1377. زندگیواندیشهبزرگانجامعه‌شناسی، ترجمه­ی محسن ثلاثی، تهران، علمی.

    ×  گود، ویلیام جی 1353. خانواده و جامعه، ترجمه­ی ویدا ناصحی، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب.

    ×  گیدنز، آنتونی 1383. جامعه­شناسی، ترجمه­ی منوچهر صبوری، تهران، نی.

    ×  گیلبرت و گاگلر ،1375: شهر ها، فقر و توسعه، ترجمه پرویز کریمی و ناصری، شهرداری تهران،تهران.

    ×  مرتن، رابرت 1376. مشکلات اجتماعی و نظریه­های جامعه­شناختی، ترجمه­ی نوین تولایی، تهران، امیرکبیر.

    ×  مرکز آمار ایران، 1391. نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1390.

    ×  محمودیان، حسین و حسام خدامرادی. «بررسی رابطه طلاق و توسعه اقتصادی ـ اجتماعی در شهرستان­های کشور سال 1385»، مطالعات امنیت اجتماعی، دوره جدید، ش23، (1389).

    ×   مقصودی، منیژه1386. انسان شناسی خانواده و خویشاوندی، تهران، شیرازه.

    ×  موسایی، میثم و همکاران. «تأثیر سواد، شهرنشینی هزینه­ی خانوار و درآمد و توزیع آن بر نرخ طلاق در ایران (یک تحلیل سری زمانی)»، جامعه شناسی ایران، دوره 10، ش4، (1388).

    ×  نعیمی، محمدرضا. «تأثیر تعامل خانواده و ماهواره در بروز پدیده طلاق (مطالعه موردی شهرستان گرگان)»، جامعه­شناسی مطالعات جوانان، دوره1، ش1، (1390).  

    ×  وثوقی، منصور و علی­اکبر نیک خلق 1371. مبانی جامعه­شناسی، تهران، خردمند.

    ×  یزدانی، عباس و همکاران. «تحلیلی بر کیفیت زندگی زنان دچار طلاق عاطفی (مطالعه موردی: شهرکرد)»، راهبرد اجتماعی ـ فرهنگی، دوره 2، ش6، (1392).

    ×  یوسفی، نریمان 1383. شکاف بین نسل‌ها، تهران، پژوهشکده علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی.

     

    • Amato, P. & S. Rogers, "do attitude towards divorce affect marital quality?", Journal of family issues, vol. 20, no. 1, (1999).
    • Ø Curry, T, R. Jiobu, & K. Schwirian, 1997. Sociology for twenty first century. Prentice Hall, Upper Saddle River, New Jersey.
    • Ø Fauzia, Khurshid. "Personal, Social and Psychological factors leading towards Divorce", Interdisciplinary Journal of Contemporary Research in Business, Vol. 3 Issue 11, (2012).
    • Ø Kalmijn, Matthijs & et al, "Differential Effects of Divorce on Social Integration". Journal of Social and Personal Relationships, vol. 22, n0. 4, (2005). Gautier, Pieter A. (2011). Sin City? Why is the divorce rate higher in urban areas?, University Amsterdam, CEPR
    • Härkönen, Juho (2013). Divorce: Trends, Patterns, Causes, Consequences, Stockholm University.
    • Lyngstad, Torkild Hovde, "The Impact of Parents and Spouses Education on Divorce Rate in Norway", Demographic Research, Vol. 10, (2004).
    • Ø Shamim, Soomro & B. Misbah, Qureshi , "Divorce and its Impact on Families", Pakistan Journal of Gender Studies, Vol. 6, (2012).