ضمانت اجرای حق مادرشدن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشگاه الزهرا

چکیده

< p>زنان با توجه به نوع خلقت جسمی و روحی، نیاز به مادرشدن دارند. در صورت فرزندخواهی زن، تنها راه مشروع، نکاح، و تنها راه تحقق آن، توافق با زوج است. اگر زوج به هر دلیلی با فرزندخواهی زوجه مخالفت نماید، تنها راه کار و حمایت قضایی از زنی که در جهت فرزندخواهی به دادگاه مراجعه نموده است، صدور گواهی عدم امکان سازش آن هم به شرط اثبات عسر و حرج ناشی از عدم فرزندآوری است. تحلیل و بررسی آراء قضات و قوانین ایران و دکترین حقوقی این نتیجه را نشان می‌دهد که علیرغم عدم تصریح به وجود این حق برای زوجه، روح حاکم بر قوانین ایران، حق مادری زوجه برای زنانی که به عقد دائم درآمده‌اند را به رسمیت شناخته است و لذا الزام به عدم ممانعت از مادرشدن زوجه در بعضی موارد و با وجود شرایطی، مانند مخالفت بدون عذر یا غیرموجه شوهر، با تمسک به راه کارهایی مثل الزام به جلب موافقت زوجه در ممانعت از فرزندآوری، عدم جواز عزل دائم و عدم جواز عقیم سازی، قابلیت اعمال دارد. از طرفی با توجه به امکان مادرشدن زوجه با درمان، جایگزینی و با استفاده از روش‌هایی همچون تلقیح مصنوعی و مشارکت ثالث در شرایط خاص یا در موارد اضطرار، می‌توان الزام به موافقت با بعضی از این روش‌ها که با مبانی اسلامی سازگاری دارد را به عنوان جایگزین طلاق و در جهت تشیید مبانی خانواده، مورد حمایت قانونی قرار داد.

کلیدواژه‌ها


×     قرآن کریم.
×     قانون حمایت از حقوق و مسئولیت­های زنان در عرصه­های داخلی و بین­المللی.
×     قانون حمایت از خانواده.
×     قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست و بدسرپرست.
×     قانون مدنی.
×     انصاری، مرتضی (شیخ انصاری)، 1415 ق. کتاب النکاح، قم: باقری.
×     تبریزی، میرزا جواد،1416 ق. صراط النجاة، قم: سلمان فارسی.
×     توجهی، عبدالعلی.«لزوم جرم انگاری نشوز زوج»، مطالعاتراهبردیزنان، ش 48، )تابستان 1389 (.
×     ثمنی، لیلا، سید محسن فتاحی و طوبی شاکری گلپایگانی. «بررسی تطبیقی حکم فرزندآوری در فقه عامه و امامیه با رویکردی بر مقاصد شریعت»، پژوهشنامه مذاهب اسلامی، دوره پنجم، ش9، (تابستان 97).
×     ثمنی، لیلا، مهدی مهریزی و سید محسن فتاحی. «فرزندآوری مقتضای اطلاق عقد نکاح»، پژوهشهای فقهی، دوره سوم، ش 4، (زمستان 1396).
×     ثمنی، لیلا، 1390ش. حقوق غیرمالی زوجین از دیدگاه مذاهب خمسه. تهران: شورای فرهنگی اجتماعی زنان.
×     جعفری لنگرودی، محمدجعفر، 1388. الفارق، تهران: گنج دانش.
×     حرعاملی، محمدبن حسن، 1403ق. وسائل الشیعه إلى تحصیل مسائل الشریعه، تصحیح عبدالرحیم ربانی شیرازی، بیروت: دار احیاء التراث العربی.
×     حسینی اکبرنژاد، هاله و حوریه حسینی اکبرنژاد. «نگاهی بر رویه­ی نهادهای بین­المللی در هنجارسازی و توسیع مفاهیم حوزه­ی زنان»، مطالعات راهبردی زنان، دوره نوزدهم، ش 76، (تابستان 96).
×     حسینی­مجرد، اکرم، 1394. جمعیت ایران افزایش یا کاهش، تهران: شورای­عالی انقلاب فرهنگی.
×     حکمت­نیا، محمود، 1390. حقوق زن و خانواده، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
×     خامنه­ای، سیدعلی،1392. اجوبة الاستفتائات، تهران: انقلاب اسلامی.
×     خلجی، حسن­رضا. «نگرشی فقهی بر روش­های تنظیم خانواده»، پژوهشنامه متین، ش 5 و 6 (1378 و 1379). 
×     خمینی، روح الله. توضیح المسائل، قم: اسلامی، بی­تا.
×     خمینی، روح­الله، 1368. تحریرالوسیله، قم: دارالعلم.
×     خویی، سیدابوالقاسم، 1371. مستحدثات المسائل، بی­جا، بی­تا.
×     خویی، سیدابوالقاسم، 1383. توضیح المسائل،  مشهد: رستگار.
×     رضوانی­مفرد، احمد و شهرام زرنشان. «حمایت از حق مادری در نظام تامین اجتماعی»، مطالعات حقوق عمومی، دوره 46، ش 2، (تابستان 1395).
×     شاکری گلپایگانی، طوبی. «بررسی فقهی–حقوقی گستره­ی نشوز زوجین و شیوه­ی مواجهه با آن»، مطالعات راهبردی زنان، ش 64، (تابستان 1393).
×     صارمی، ابوطالب. پایگاه تحلیلی خبری خانواده و زنان، خبر: ۸۱۲۲.
×     صافی، لطف­الله، 1416 ق. هدایةالعباد، قم: دارالقران الکریم.
×     طباطبائی یزدی، محمدکاظم،1420ق. عروةالوثقی، قم: نشر اسلامی.
×     عکبری بغدادی، ابی عبدالله محمدبن محمدبن نعمان (شیخ مفید)،410ق. المقنعه، قم: نشراسلامی.
×     فهرستی، زهرا و مریم چاوشی­ها. «شروط مندرج در سند ازدواج-بررسی و تحلیل»، ﺑﺎﻧﻮان شیعه، ﺳﺎل ﭘﻨﺠﻢ، ش 17، (ﭘﺎﻳﻴﺰ1387).
×     قائنی، محمد و محدثه معینی­فر. «موجه­سازی حق تولید مثل و باروری انسان در قرآن»، مطالعات راهبردی زنان، ش17، (زمستان 1393).
×     قزوینی، أبوعبدالله محمدبن یزید (ابن ماجه)، 1372 ق. سنن ابن ماجه، تحقیق محمد فؤاد عبدالباقی، قاهره: دار إحیاء الکتب العربیة.
×     قنبرپور، بهنام. «پژوهشی بر قلمرو اختیار حکومت اسلامی و تدابیر آن در جلوگیری از کاهش نسل»، مطالعات راهبردی زنان، سال 17، ش 68، (تابستان 94).
×     ﻛﺎﺗﻮزﻳـﺎن، ناصر، 1382. حقوق مدنی خانواده، تهران: شرکت سهامی انتشار با همکاری بهمن برنا.
×     مظهرقراملکی، علی. «مشروعیت الزام به فرزندآوری در فقه امامیه»، فقه و مبانی حقوق اسلامی، دوره 42، ش1، (زمستان 1388).
×     مغربی، ابوحنیفه، نعمان بن محمدتمیمی، 1385 ق. دعائم الاسلام، قم: موسسه آل البیت (علیهم السلام).
×     موسوی گلپایگانی، سید محمدرضا، 1413 ق. مجمع المسائل، قم: دارالقرآن الکریم.
×     نقیبی، سیدابوالقاسم و سیدمحمدعلی صدر طباطبائی. «جایگاه توالد و تناسل در حقوق و اخلاق اسلامی»، اخلاق زیستی، سال پنجم، ش 17، (پاییز 1394).
×     نوری همدانی، حسین. «کنترل جمعیت»، فقه اهل بیت، ش 33، (بهار 1382).
×     هدایت­نیا، فرج­الله. «نشوز زوج در فقه و حقوق خانواده جمهوری اسلامی ایران»، حقوق اسلامی، سال دهم، ش37، (1392).