از زیست گلخانه‌ای تا بازگشت به عادتواره؛( تجربه ی زیسته ی دانش‌آموختگان دختر مدارس‌‌اسلامی غیرانتفاعی شهر تهران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکترای جامعه شناسی دانشگاه بوردو، فرانسه

2 دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

چکیده

هدف اصلی این پژوهش مطالعۀ تجربۀ زیسته تحصیل دختران در مدارس اسلامی غیرانتفاعی دخترانه است. چارچوب مفهومی پژوهش بر اساس مفصل‌بندی مفاهیمی مانند عادتواره بوردیو، مصرف نمایشی وبلن و همچنین، به‌هم‌ریختگی معنایی شوتس و بازاندیشی گیدنز است. این پژوهش به روش تحقیق کیفی و با رویکردی پدیدارشناسانه انجام شده و ابزار تحلیل یافته‌ها تحلیل مضمونی است. بر پایۀ روایتهای افراد مورد گفتگو، چهار مضمون اصلی در تجربۀ آنها عبارت است از: تداوم زیست مرفهانه ذیل برند مدرسه اسلامی در اشاره به مدرسه اسلامی به مثابه بستری برای شکل‌گیری الگوهای مصرفیِ زیست طبقه مرفه، بازتولید احساس اقلیت‌بودگی و شکل‌گیری خرده گفتمان مقاومت در واکنش به نگرش منفی به قشر مذهبی، دینداری آسایش‌طلبانه و فضایی از آنِ خود در ارتباط با فراهم‌ساختن ساختارِ انحصاری و فضایی امن برای دینداری و در نهایت، از زیست گلخانه‌ای تا مواجهه با دیگری و تجربۀ بازاندیشانه. این مطالعه نشان می‌دهد هرچند دانش‌آموختگان این مدارس در رویارویی با تکثر و تنوع بیرون از این مدارس پس از فارغ‌التحصیلی، ذیل بهم‌ریختگیِ معنایی تجربه‌شده در شرایط بازاندیشی قرار می‌گیرند، اما در نهایت، عادتواره‌های مرفهانه چارچوب کنشی و تفسیری ایشان را تعریف می‌کند.

کلیدواژه‌ها


  • ×  ادیب حاج باقری، محسن و دیگران، (1386). روش های تحقیق کیفی، تهران: بشری.

    ×  بوردیو، پی‌یر، (1390) تمایز، نقد اجتماعی قضاوت‌های ذوقی، ترجمه­ی حسن چاوشیان، تهران: ثالث.

    ×  ترنر، جاناتان اچ، (1393). نظریه­های نوین جامعه­شناختی، ترجمه­ی علی‌اصغر مقدس و مریم سروش، تهران: جامعه­شناسان.

    ×  حاضری، علی‌محمد، (1377). مدارس غیرانتفاعی و تحرک اجتماعی، با تکیه بر مطالعه در شهرستان یزد، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشارات.

    ×  خادمی فرد، نورمحمد، (1391). شناسایی ویژگی‌های مدارس اسلامی در ایران، (پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد، رشتة روانشناسی تربیتی، دانشکده روانشناسی وعلوم‌تربیتی، دانشگاه علامه طباطبایی).

    ×  خزائی، طاهره، (1398). «خودزنانه در گذار به زنانگی هژمون؛ فهم بدن زنانه و روایت تنش‌های تجربه‌شده زنان ایرانی مهاجر در فرانسه»، علوم اجتماعی، دوره 26، ش84.

    ×  روشن‌نهاد، ناهید، (1384). مدارس‌اسلامی در دوره پهلوی‌دوم، تهران: مرکز اسناد انقلاب‌اسلامی.

    ×  رضایی، محمد، (1386). ناسازه‌های گفتمان مدرسه: تحلیلی از زندگی روزمره دانش‌آموزی، تهران: جامعه و فرهنگ.

    ×  زاکرمن، فیل، (1384). درآمدی بر جامعه شناسی دین، ترجمه­ی: خشایار دیهیمی، تهران: لوح فکر.

    ×  زیمل، گئورگ، (1388). مقالاتی دربارۀ دین، ترجمه­ی: شهناز مسمی پرست، تهران: ثالث.

    ×  سیدمن، استیون، (1392). کشاکش آرا در جامعه شناسی، ترجمه­ی: هادی جلیلی، تهران: نشر نی.

    ×  کرسول، جان، (1394). پویش کیفی و طرح پژوهش، ترجمه­ی: حسن دانایی‌فرد و حسین کاظمی، تهران: صفار.

    ×  کرد زنگنه، جعفر، علی قاسمی اردهائی، 1398.«پیامدهای تأخیر فرزندآوری در شهر اهواز»، فصلنامه مطالعات راهبردی زنان، دوره 22، ش 85.

    ×  کرمی‌پور، حمید، (1389). کارنامة سیاسی و فرهنگی دبیرستان‌های کمال نارمک، رفاه، علوی، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.

    ×  کوزر، لوئیس، (1385). زندگی و اندیشۀ بزرگان جامعه شناسی، ترجمه­ی: محسن ثلاثی، تهران: علم.

    ×  گافمن، اروینگ، (1397). داغ ننگ: چاره­اندیشی برای هویت ضایع شده،ترجمه­ی: مسعود کیانپور، تهران: مرکز.

    ×  گیدنز، آنتونی، (1378). تجدد و تشخص، ترجمه­ی ناصر موفقیان. تهران: نشر نی.

    ×  ـــــــــــــ (1377). پیامدهای مدرنیت، ترجمه­ی محسن ثلاثی، تهران: مرکز.

    ×  مرکز تدوین و نشر آثار علامه‌ کرباسچیان، (1383). در مکتب استاد، سخنرانی استاد علامه‌کرباسچیان برای معلمان (جلد اول)، تهران: علامه‌ کرباسچیان.

    ×  ــــــــــــــــ (1390). توصیههای استاد: بیانات استاد علامه‌کرباسچیان در جمع مدیران مدارس، تهران: علامه‌کرباسچیان.

    ×  مهدوی، محمدصادق؛ فخرالسادات پیلتن، (1388). «بررسی جامعه­شناختی نقش مدارس در شکل‌گیری هویت ملی دانش‌‌آموزان (مطالعه­ی موردی دانش‌آموزان سال سوم و پیش‌دانشگاهی شهر شیراز)»، مطالعات علمی، دوره 10، ش40.

    ×  واخ، یوآخیم، (1380). جامعه­شناسی دین، ترجمه­ی جمشید آزادگان، تهران: سمت.

    ×  وبلن، تورستاین، (1383). نظریه­ی طبقه مرفه، ترجمه­ی: فرهنگ ارشاد، تهران: نشر نی.

    • Alpe, Y&  et aL, (2007). Lexique de sociologie, 2" éd. Dalloz, Paris.
    • Becker, Howard. S, (2002 (1985)). Outsiders. Études de sociologie de la déviance, Éditions Métailié, Paris.
    • Berger, Peter L, (2001). "Reflections on the sociology of religion today", Sociology of religion, 62 (4).
    • Bertucci, Marie-Madeleine (2009). « Place de la réflexivité dans les sciences humaines et sociales : quelques jalons », Cahiers de sociolinguistique, (14).)
    • Cefaï Daniel, (1998). "Trois études théoriques de sociologie phénoménologique, Phénoménologie et sciences sociales", Travaux de Sciences Sociales.
    • De Certeau, Michel, (2004). "L’Étranger", Études, (Tome 394), (4). https://www.cairn.info/revue-etudes-2001-4-page-491.htm.
    • Dubet, François, (1994).  Sociologie de l'expérience, Seuil, Paris.
    • Ehrenberg, Alain, (2000). La Fatigue d'être soi: Dépression et société, JACOB, Paris.
    • Hall, Stuart, (2014). Cultural identity and diaspora, Diaspora and visual culture, (taylorfrancis.com).
    • Martuccelli, Danilo, (2002). Grammaire de l’individu, Gallimard, Paris.
    • Martuccelli, Danilo et De Singly, François, (2012). Les sociologies de l'individu, Armand Colin, Paris.
    • Paugam, Serge, (2010). Les 100 mots de la sociologie, PUF, Paris.
    • Schutz, Alfred, (2003). L'étranger, Allia, Paris.