نقد و بررسی ماده ی ٢٣ لایحه ی حمایت از خانواده (مصوب 1386 هیئت وزیران)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار دانشکده حقوق پردیس قم دانشگاه تهران

چکیده

خانواده به عنوان باهویت ترین نهاد اجتماعی همواره جایگاه ویژه ای در میان تأسیسات حقوقی به خود اختصاص داده است. اخیراً لایحه ی حمایت از خانواده که بنا به پیشنهادقوه ی قضائیه در جلسه ی مورخ 3/4/1386 هیئت وزیران به تصویب رسیده از جهات مختلف از سوی حقوق دانان و صاحب نظران تجزیه و تحلیل شده است. در این پژوهش، ماده ی ۲۳ این لایحه که از اهمیت خاصی برخوردار است با رویکرد حقوقی  اجتماعی به تعدد زوجات نقد و بررسی شده است. در این لایحه، احراز توانایی مالی مرد برای اجازه ی اختیار همسر بعدی از دادگاه تنها شرط تعدد ازدواج محسوب شده است. از سویی، در این لایحه صرفاً تعهد اجرای عدالت بین همسران، که می تواند صوری باشد و همچنین فاقد مستند فقهی و بدون ضمانت اجرای مدنی و کیفری است، مقرر شده که در حقیقت نادیده گرفتن ضرورت احراز اجرای عدالت به عنوان یکی از شرایط اساسی تعدد زوجات است.

کلیدواژه‌ها


  • ×   قرآن کریم

    ×   ابن برّاج الطّرابلسی، قاضی عبدالعزیز 1406. المهذّب، قم، النشر الاسلامی، ج2.

    ×   ابوخلیل، شوقی 1355. اسلام در زندان اتهام، ترجمه­ی حسن اکبری مرزناک، تهران، بعثت.

    ×   ارزش‌ها و نگرش‌های ایرانیان و موج دوم: یافته‌های پیمایش ملی در 28 استان کشور، 1382. تهران، دفتر انتشارات طرح‌های ملی.

    ×   امامی، سیدحسن 1366. حقوق مدنی، تهران، کتابفروشی اسلامیه، ج4.

    ×   بهنام، جمشید 1352. مقدمه بر جامعه‌شناسی ایران، تهران، خوارزمی.

    ×   الجبعی العاملی، زین الدین بن علی (شهید ثانی) 1403ق. الروضه البهیه فی شرح اللمعه الدمشقیه، قم، دارالهادی للمطبوعات.

    ×   حکیم پور، محمد 1382. حقوق زن در کشاکش سنّت و تجدد، تهران، نغمۀ نواندیش.

    ×   دورانت، ویل1370. تاریخ تمدن، ترجمه­ی احمد آرام، ع. پاشایی، و امیرحسین آریان پور، تهران، انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.

    ×   رشیدرضا، سیدمحمدرضا بی‌تا. تفسیر المنار، تقریرات درس شیخ محمدعبده، جلد 4، چاپ دوم، بیروت، دارالمعرفه.

    ×   رفیعی، محمدتقی. «بررسی جامعه‌شناختی ـ حقوقی تک‌همسری در ایران»، مطالعات زنان، سال 5. ش3، (1386).

    ×   رفیعی، محمدتقی. «شرط عدالت در ازدواج مجدد در حقوق ایران»، مجموعه مقالات همایش بررسی وضعیت حقوق زنان در نظام حقوقی ایران، (1382، دانشگاه مازندران).

    ×   رمضان نرگسی، رضا. «بازتاب چند همسری در جامعه»، کتاب زنان، فصلنامه شورای فرهنگی اجتماعی زنان، سال 7، ش27 (بهار 1384).

    ×   الزحیلی، وهبه 1418 ق.الفقه الاسلامی و ادلته، بیروت، دارالفکر المعاصر، ج9.

    ×   زیدان، جرجی1369. تاریخ تمدن اسلام، ترجمه­ی علی جواهرالکلام، تهران، امیرکبیر.

    ×   سعادت هندی، امیرعلی1370. تاریخ سیاسی و اجتماعی اسلام، ترجمه­ی ایرج رزاقی و محمدمهدی حیدرپور، مشهد، آستان قدس رضوی.

    ×   شریعتی، علی. «اسلام شناسی» (درس­های دانشگاه مشهد)، مجموعه آثار، ش30 (تهران، چاپخش، 1360).

    ×   شـورای عالی انقلاب فرهنگی، منشور حقوق و مسئولیت‌های زنان در نظام جمهوری اسلامی ایران، مصوب جلسه­ی 546 مورخ 31 / 6 / 1383.

    ×   صانعی، پرویز 1354. جامعه شناسی ارزش ها، تهران، جار.

    ×   صدر، حسن 1357. حقوق زن در اسلام و اروپا، تهران، جاویدان.

    ×   صفایی، سیدحسین و اسدالله امامی 1381. مختصر حقوق خانواده، تهران، میزان.

    ×   طباطبایی، سید محمدحسین 1376. المیزان فی تفسیر القرآن، جلد 4، تهران.

    ×   علیزاده، عبدالرضا 1387. مبانی رویکرد اجتماعی به حقوق، قم، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.

    ×   قاسم‌زاده، سیدمرتضی 1384.«تعدد زوجات» در بررسی تطبیقی حقوق خانواده، تهران،  دانشگاه تهران.

    ×   محقق حلی، ابوالقاسم نجم الدین جعفربن الحسن 1403ق. شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام؛ مع تعلیقات السید صادق الشیرازی،  بیروت، مؤسسه الوفاء، ج2 ـ 1.

    ×   محقق داماد، سیدمصطفی، 1387. بررسی فقهی حقوق خانواده، تهران، علوم اسلامی.

    ×   مطهری، مرتضی 1357. نظام حقوق زن در اسلام، قم، صدرا.

    ×   مهرپور، حسین 1371. مجموعه نظریات شورای نگهبان، تهران، کیهان.

    ×   مهرپور، حسین 1379. مباحثی از حقوق زن، تهران، اطلاعات.

    ×   مکارم شیرازی، ناصر 1387. ترجمه قرآن کریم و شرح آیات منتخب، تهران، تابان.

    ×   مکّی العاملی، محمدبن جمال الدین (شهید اول) 1383. اللمعه الدمشقیه، تهران، دارالفکر.

    ×   نجفی، محمدحسن (صاحب جواهر) 1981. جواهرالکلام فی شرح شرایع الاسلام،  بیروت، دار احیاء التراث العربی، ج30.

    ×   نفیسی، سعید 1344. تاریخ اجتماعی ایران، تهران، مطالعات و تحقیقات اجتماعی، ج 1.

    ×   کاتوزیان، ناصر 1371. حقوق مدنی، خانواده (نکاح و طلاق)، تهران، شرکت انتشار با همکاری بهمن برنا، ج1.

    ×   کاتوزیان، ناصر 1375. حقوق خانواده، تهران، یلدا.

    ×   کاتوزیان، ناصر 1382. مقدمه علم حقوق، تهران، شرکت سهامی انتشار.

    ×   کریستن سن، آرتور 1345. ایران در زمان ساسانیان. ترجمه­ی رشید یاسمی، تهران، امیرکبیر.

    ×   الجبعی العاملی، زین الدین بن علی (شهید ثانی) 1416 ق. مسالک الافهام الی تنقیح شرایع الاسلام، قم، المعارف الاسلامیه.

    ×   قانون حمایت خانواده، مصوب 1346.

    ×   قانون حمایت خانواده، مصوب 1353.

    ×   قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازات‌های بازدارنده)، مصوب 1375.

    ×   قانون مدنی ایران.

    ×   لایحة جدید حمایت خانواده، مصوب 1386.

    • Ø Black, Henry Campbell 1990. Black's Law Dictionary, United States of America.
    • Ø Cotterrell, Roger 1984. The Sociology of Law, An Introduction, Butterworths.
    • Ø Gould, Julius and William L. Kolb 1964. A Dictionary of the Social Sciences, London, England: Tavistock Publications.
    • Ø Hornby A. S 1992. Oxford Advanced Learner's Dictionary, Oxford, England: OxfordUniversity Press.
    • Ø Martin, Elizabeth A 1997. A Dictionary of Law, Oxford, England: OxfordUniversity Press.
    • Ø Moore, Stephen, ed 1987. Sociology Alive, Cheltenham, England: Stanley Thornes.