بررسی تغییرات باروری زنان بر حسب موقعیت های اجتماعی- اقتصادی زوجین

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، گروه علوم اجتماعی، دانشگاه پیام نور

2 کارشناسی ارشد جامعه شناسی و مدرس مدعو دانشگاه پیام نور

چکیده

کاهش باروری در ایران مباحث زیادی پیرامون وضعیت جمعیت مطرح کرده است.در این مقاله تغییرات رفتار باروری زنان برحسب وضعیت اجتماعی- اقتصادی زوجین بررسی شده است. با روش تحقیق پیمایش، اطلاعات مورد نیاز از 410 زن همسردار 15 الی 50 سال هی شهر تبریز به روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای به دست آمده است. تحلیل های دو متغیره و چند متغیره نشان می دهد سطح تحصیلات زنان مه مترین عامل مؤثر در تعداد فرزند، تعداد فرزند ایده آل، سن ازدواج، به کارگیری نوع وسیله ی پیشگیری از بارداری و داشتن ترجیح جنسی فرزند است. بی سواد بودن زنان و نیز داشتن تحصیلات ابتدایی که بیشتر آنها را در پایگاه اجتماعی پایین قرار می دهد، زمینه های سن ازدواج پایین و در نتیجه باروری بالا را برای آنها فراهم نموده است. در کنار تحصیلات زنان، مرتبه ی شغلی زن و همسرش، میزان درآمد و هزینه ی خانواده و نیز میزان پایگاه اجتماعی- اقتصادی محاسبه شده برای زوجین، در تغییر نگرش به نوگرایی و در نتیجه در رفتار باروری زنان از جمله سن ازدواج آنان مؤثرند. همه ی زنان بررسی شده با سطوح اجتماعی و اقتصادی مختلف، تمایلی برای بالا بردن فرزندآوری از طریق سیاست های تشویقی افزایش موالید ندارند. عقیده ی آنها به ویژه زنان برخوردار از پایگاه اجتماعی- اقتصادی بالا این است که بسته های تشویقی بلندمدت نبوده و نمی تواند تضمینی برای بهتر شدن وضعیت زندگی فرزندانشان در آینده باشد.

کلیدواژه‌ها


  • ×      اکابری، آرش، محمود محمودی، حجت زراعتی و فرشته مجلسی. «بررسی ارتباط عوامل اجتماعی- اقتصادی و دموگرافیک با باروری»، مجله دانشگاه علوم­ پزشکی و خدمات بهداشتی ­درمانی سبزوار، دوره 15، ش1،  (1387).

    ×      بهجتی اردکانی، زهره، محمدجلال عباسی­شوازی، فاطمه شیدفر، محسنی معینی و محمدمهدی آخوندی. «تاثیر افزایش سن در باروری و باروری جایگزینی»، پایش، سال6، ش4، (1386).

    ×      حسینی، حاتم. «سرمایه انسانی زنان و همگرایی باروری در کشورهای آسیایی»، زن در توسعه و سیاست، دوره8، ش2، (1389).

    ×      ---------1390. درآمدی بر جمعیت­شناسی اقتصادی- اجتماعی و تنظیم­خانواده، همدان، دانشگاه بوعلی­سینا.

    ×      حسینی، حاتم  و محمدجلال عباسی­شوازی. «تغییرات اندیشه­ای و تأثیر آن بر رفتار و ایده­آل­های باروری زنان کرد و ترک»، پژوهش زنان، دوره7، ش2، (1388).

    ×      ربانی، رسول و ابراهیم انصاری 1385.جامعه­شناسی قشرها و نابرابری­های ­اجتماعی، تهران، سمت.

    ×      رشیدی، ابراهیم. «بررسی تاثیر عوامل اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و جمعیتی موثر بر باروری در شهر دهاقان استان اصفهان»، جمعیت، ش33 و34، (1379).

    ×      ضیایی بیگدلی، محمدتقی، صمد کلانتری و محمدباقر علیزاده ­اقدم. «رابطه بین میزان باروری کل با توسعه اقتصادی و اجتماعی»،  رفاه اجتماعی، سال5، ش21، (1385).

    ×      عباسی ­شوازی، محمد ­جلال 1383. تحولات باروری در ایران، تهران، وزارت بهداشت­ درمان و آموزش پزشکی.

    ×      عباسی شوازی، محمد جلال و عباس عسکری ندوشن. «تغییرات خانواده و کاهش باروری در ایران»، نامه علوم اجتماعی، ش25، (1384).

    ×      عباسی­ شوازی، محمد جلال و ملیحه علی­مندگاری. «تاثیر ابعاد متفاوت استقلال زنان بر رفتار باروری آنها در ایران»، زن در توسعه و سیاست، دوره8، ش1، (1389).

    ×      عباسی ­شوازی، محمد جلال و میمنت حسینی­ چاوشی. «تحولات و سیاست­های اخیر جمعیتی در ایران: ضرورت تدوین سند جامع جمعیت»، نامه انجمن جمعیت­شناسی ایران، سال7، ش13، (1389).

    ×      عنایت، حلیمه و لیلا پرنیان. «مطالعه رابطه جهانی شدن فرهنگی و گرایش به باروری»، زن و جامعه، دوره 4، ش2، (1392).

    ×      قدرتی، حسین، علی یاراحمدی، مریم مختاری، و حسین افراسیابی. «تحلیل سرمایه اجتماعی و باروری زنان در مناطق شهری سبزوار»، مطالعات جغرافیایی مناطق خشک،  سال1، ش4، (1390).

    ×      کلانتری، صمد، حسن بیگ ­محمدی و اکبر زارع شاه­آبادی. «عوامل جمعیتی مؤثر بر باروری زنان یزد در سال 1383»، پژوهش زنان، دوره3، ش2، (1384).

    ×      کوئن، بروس1383. درآمدی در جامعه­شناسی، ترجمه­ی محسن ثلاثی،تهران، توتیا.

    ×      لوکاس، دیوید و پاول میر 1381. درآمدی بر مطالعات جمعیتی، ترجمه­ی حسین محمودیان، تهران، دانشگاه تهران.

    ×      مرکز آمار ایران، نتایج سرشماری عمومی نفوس و مسکن 1355 و 1390.

    ×      ملک، حسن 1386. جامعه­شناسی قشرها و نابرابری­های اجتماعی، تهران، دانشگاه پیام نور.

    ×      میرزایی، محمد 1384. جمعیت و توسعه با تأکید بر ایران، تهران، مرکز مطالعات و پژوهشهای جمعیتی آسیا و اقیانوسیه.

    ×      منصوریان، محمدکریم و اعظم خوشنویس. «ترجیحات جنسی و گرایش زنان همسردار به رفتار باروری: مطالعه موردی شهر تهران»، جمعیت و توسعه، دوره 24، ش2، (1385).

    ×      نایبی، هوشنگ و حمید عبداللهیان. «تبیین قشربندی اجتماعی»، نامه علوم اجتماعی، ش20، (1381).

    ×      هزارجریبی، جعفر و علیرضا عباس­پور. «تأثیر عوامل اجتماعی- اقتصادی زنان بر میزان باروری زنان: مطالعه موردی شهر تبریز»، پژوهش اجتماعی، سال3، ش6، (1389)

    • Abbasi- shavazi, M, J.; M. Hosseini- chavoshi, &  P. McDonald. “The Path to Below Replacement Fertility in the Islamic Republic of Iran”, Asia- pacific population journal, 2(2), (2007).
    • Adhikari, R. “Demographic, Socio- economic, and Cultural Factors Affecting Fertility Differentials in Nepal”,Biomed Central, pregnancy & childbirth, (2010).
    • Becker, G. & R. Barro, “Altruism and the Economic Theory of Fertility”,Population and Development Review, (12), (1986).
    • Cordoba, J. & M. Ripoll, “A Contribution to the Economic Theory of Fertility”,Seminars at the University of North Carolina Chapel Hill and Penn state University, (2011).
    • Inglehart, R; Noris, P. 2003. ''The True Clash of Civilization'', Foreign Policy, N.135. 
    • Kaplan, S.h &  J. bock, 2001. “Fertility Theory: Caldwell's Theory of Intergenerational wealth Flows”,International Encyclopedia of the Social& Behavioral Sciences.
    • Marks, G. “The Measurement of Socioeconomic Status and Social Class in the Lsay Project”,Australian Council for Educational Research, Technical Paper N14, (2009).
    • Macunovich, D. (2002). “Population and Development”, New York.
    • Mitra, p. (2004) "Effect of Socio- economic Characteristics on age at Marriage and total fertility in Nepal", Journal of health and and population,v:22, N:1.
    • Ram, B. ''Fertility Decline and Social Change: New Trends and Challenges'', Canadian Studies in population, 30(2), (2003).
    • Skirbekk, V. “Fertility Trends by Social Status",Demographic Research, 18(5), (2008).
    • Sobtka, T, V Skirbekk, & D. Philipov, 2010. "Economic recession and Fertility in the Developed World", Vienna Institute of Demography, Vienna, Austria.
    • United Nation (1990),''Socio- economic development and fertility'',V.102.
    • Willis, R. (1974). Economic Theory of Fertility Behavior”, National Bureau of Economic Research, UMI, City University of new York.